شهرام اقبال زاده : الزاما هر چه مي نويسيم ، تقليد مكانيكي و كپي ازغرب نيست / حركت نمايشي " خانه ترجمه " مبتني بر راهبردي دراز مدت نبود

اين نويسنده  و پژوهشگر ادبيات ، درگفت وگو با خبرنگار فرهنگ و ادب مهر ، با بيان اين مطلب افزود :  ادبيات خاورميانه بسيار گسترده است ، البته در حوزه كشورهاي عربي درزمينه ادبيات خلاقه ( داستان كوتاه - رمان )  بسيارخوب كارشده است و از نظر نظريه پردازي و نقد ، نظريه  پردازيهايي در سطح جهان دارند، لااقل مي توانم بگويم اگر از ما قوي تر نباشند كه هستند ، توانسته اند در سطح جهان خودشان را مطرح كنند ، حال نه  به  اندازه اروپاييان . اما از ايرانيان بيشتر مطرح  هستند ، مثلا ادبيات عرب زبان مثل لبنان ،  مصر و ...

شهرام اقبال زاده  خاطرنشان كرد :  يكي از مسائلي كه باعث محدوديت نفوذ گسترش زبان فارسي شده است ، ناتواني ما در مطرح كردن خودمان در كشورهاي همجواري مانند افغانستان ، تاجيكستان و تركمنستان و ... است ، نويسندگان ما به فارسي مي نويسند و آثارشان نيزكمترترجمه مي شود ، ولي آثاري از گلشيري ، دولت آبادي ، احمد محمود ترجمه شده وحتي اثرعامه پسندي مانند بامداد خمارنيز به زبان آلماني ترجمه شده است.

اين نويسنده درادامه اضافه كرد :  گرچه چند ساله اخير،  تلاشهايي از سوي معاونت فرهنگي ارشاد صورت گرفته ،  اما به  نظر من ناكافي بوده  و سياست روشني نداشته است ،  مثلا " خانه ترجمه " حركت  خوبي بود وبيش از 100 اثر در ادبيات كودك و نوجوان را ترجمه و در نمايشگاه هاي بين المللي عرضه كرد ،  ولي اين حركت به صورت مقطعي بود و پيگيري نشد ! شايد  به خاطر اينكه بودجه اي  به آن ندادند ... ،  به هرحال ، اين حركت بيشتر مقطعي و نمايشي بود تا اينكه  مبتني بر يك راهبرد دراز مدت باشد.

اين نويسنده تصريح كرد :  از نظر فرهنگي ادبيات عرب و فارسي با هم در تشابه هستند به اين دليل كه تداخل بين زبان عربي و فارسي وجود دارد و بيشتر از زبان  عربي وارد زبان فارسي بوده است و ضمنا از نظر وضعيت سياسي ، تاريخي و اجتماعي كشورهاي عربي و وجوه مشترك ديني و مذهبي كه بسيار نزديك تر از كشورهاي ارو پايي است.

شهرام اقبال زاده  : هنوز  متاثر از غرب هستيم زيرا هنوز صاحب نگاه و بينش مستقل نشده ايم و خيلي وقت ها نگاهمان تقليدي بوده است  .

اقبال زاده ياد آور شد : ادبيات معاصر  طي 100 سال اخير با برخورد با فرهنگ غرب به وجود آمده اما به اين منظور نيست كه الزاما هر چه ما مي نويسيم تقليد مكانيكي و كپي ازغرب باشد ، كشورهاي عربي به نوعي در داستان كوتاه و رمان مطرح شده اند و حتي برنده جايزه نوبل نيز بوده اند .  فرهنگ شرق و خاورميانه تفاوتهايي با فرهنگ غرب دارد ، اما هنوز هم متاثر از غرب هستيم زيرا هنوز صاحب نگاه و بينش مستقل نشده ايم و خيلي وقت ها نگاهمان تقليدي بوده است ولي در جاهاي ( ايران و خاورميانه ) نيز آثاري توليد شده كه در عين قومي و ملي بودن ويژگيهاي جهاني نيز دارند، مثلا " نجيب محفوظ " نويسنده عربي كه جايزه نوبل را به خود اختصاص داده و در ايران نيز آثار قابل قبولي از آن منتشر شده است.

اين پژوهشگر ادبيات خاطرنشان ساخت : براي اينكه جهاني شويم بايد بومي و ملي باشيم ، بومي و ملي شدن از نظر فرهنگي نه به عنوان تقابل با فرهنگ جهاني و بايد ويژگيهاي بومي و ملي خودمان در آثار مان بازتاب پيدا كند كه صاحب انديشه جهاني هستيم ، به هر حال پيشينه فرهنگي ما كه از دين و اييين ها و سنتهاي متفاوتي ازغرب داشته ايم كه الزاما در تقابل با هم نيستند و از نظر من در تعامل مي توانند باشند به اين خاطر كه جهاني شويم بايد خواه ناخواه زبان، فرهنگ ، پيشينه و ... خودمان در آثارمان منعكس شود يعني در عين اينكه ملي باشيم جهاني نيز باشيم يعني پيوندي متقابل ميان ملي بودن و جهاني شدن است.

وي در ادامه اين مطلب اضافه كرد :  تمام آثار بزرگ جهاني ،  آثار بزرگ ملي هستند كه ترجمه شده و جهاني مي شوند . رمان نويسان روسيه ، كالبد و قالب داستان كوتاه و رمان را از غرب گرفتند ، يعني از انگليس و فرانسه .  اما آن چنان نگاه ملي روسيه در آثارشان بازتاب پيدا كرد كه خودشان صاحب سبك و در عرصه جهاني مطرح شدند ، كساني مانند چخوف ،  تولستوي و ... كه در عين حال كه روسي هستند جهاني نيز هستند و هرگاه ازغولهاي ادبيات جهان بخواهند نام ببرند اسامي اينان نيز در بين آنهاست .

وي در پايان گفت وگو با مهر ، اظهار داشت :  من مخالف نظريه هاي جديد در حوزه ادبيات نيستم ، خودم هم كار ترجمه انجام مي دهم اما به نظر من  بايد قدرت جذب و هضم اين نظريه ها وجود داشته باشد و نگاه مستقل و ملي درآثارمان حفظ شود .