به گزارش واحد بين الملل خبرگزاري مهر: جمهوري اسلامي ايران در دهه گذشته شاهد تحولات مهمي در منطقه و جهان بود به همين منظور سياست آن چالشهاي مهمي را در پيش رو داشت.
حمله آمريكا به عراق موسوم به جنگ اول خليج فارس در اوائل دهه گذشته، حمله آمريكا به افغانستان در زمان بيل كلينتون، تحولات مهم در حوزه آسياي ميانه بويژه مساله درياي خزر، منازعات داخلي افغانستان، تحولات مربوط به مسائل شرق مديترانه سياست اروپا در قبال ايران و همگرائي ايران با آسياي ميانه و جنوب و جنوب شرق آسيا از جمله مسائل مهمي بودند كه سياست خارجي ايران با آن روبرو بود.
به همين منظور مركز مطالعات سياسي و بين المللي با بررسي يك دهه از سياست ايران از سال 2001-1991 اقدام به انتشار اين كتاب كرده است.
اين كتاب در سه بخش تدوين گرديده و هر بخش نيز داراي چند فصل است.
بخش اول: داراي سه بخش است : كتاب در فصل اول اين بخش به مباحث تئوريك، پيشينه پژوهش و سازماندهي موضوع اشاره مي كند. فصل دوم نيزپيرامون ساختار نظام بين الملل و رفتار دولتها در چهار چوب تئوريك از ديد چند نظريه و نظريه پرداز مي پردازد كه در آن ديدگاه دو تن از تئوري پردازان از جمله "برت هنسن" و "پال نوپال" و همچنين نظريه واقع گرائي ساختاري اشاره مي كند. همچنين در قسمت پاياني اين بخش در راستاي ورود به بحث اصلي يعني سياست خارجي ايران وپيامدهاي امنيتي و همچنين عوامل تاثير گذار بر سياست خارجي دولتها بحث مي كند و اشاره اي نيز به تغيير ساخت نظام دوقطبي بين الملل و تبديل شدن آن به سيستم تك قطبي و تاثير آن بر پويشهاي منطقه اي در قالب نظام مداخله گرا، نظام مركز و نظام مركز- پيرامون دارد. فصل سوم مربوط به محدوديتها، فرصتها و همچنين فشارها در سياست خارجي است كه در آن به بحث پيرامون چالش هاي سياست خارجي و تعامل آن در صحنه بين الملل سخن به ميان مي آورد.
بخش دوم شامل 5 فصل مي باشد : فصل اول اين مبحث به مسائل مربوط به نظام بين الملل پس از جنگ سرد يعني بعد از فرو پاشي شوروي كه در نتيجه آن آمريكا به عنوان تنها ابرقدرت به سوي رهبري جهان و روند بين الملل نيز به سوي آزاد سازي سياسي و اقتصادي پيش رفت. همچنين در اين بخش به تحليل دو رويكرد اشاره مي شود كه عبارتند از:رويكرد سيستمها يا نظريه سيستمهاي منطقه اي و رويكرد سازنده گرائي. فصل دوم به نقش ايران در آسياي مركزي و قفقاز مي پردازد كه در آن دشمني آمريكا با ايران و وابستگي ساختار كشورهاي منطقه به روسيه را به عنوان چالشي براي ايفاي نقش بهتر از سوي ايران تلقي مي كند. همچنين در اين بخش به ويژگيهاي كشورهاي منطقه ، توانائي اقتصادي و نظامي و مشكلات و چالش هاي داخلي كشورهاي منطقه و همچنين عملكرد نيروهاي خارجي از جمله روسيه، آمريكا، ايران، تركيه، چين بحث مي كند. ذكر اين نكته ضروري است كه كتاب حاضر هرگز اشاره اي به نقش اسرائيل به عنوان يك نيروي خارجي كه بعد از فروپاشي شوروري نقش عمده اي در اين قسمت ايفا مي كند نكرده است. از ديگر موضوعات مورد بحث در اين قسمت مساله درياي خزر و درگيري كشورهاي منطقه بر سر آن و رقابتها و همكاريهاي منطقه اي مي باشد. فصل سوم به بحث ايران و خليج فارس مي پردازد. در اين فصل همچنين به تحولات منطقه، هزينه و امكانات كشورهاي منطقه فاكتورهاي قدرت، از جمله ، ثروت و قدرت نظامي ، نيروي نظامي، هزينه هاي دفاعي و واردات تسليحات، توانائيهاي اقتصادي ، توليد ناخالص ملي، توليد سرانه صادرات و بدهي هاي خارجي هر يك از كشورهاي منطقه و توانائي ها و كيفيت جمعيتي و همچنين منابع داخلي و خارجي منازعات اشارت دارد. فصل چهارم به سياست خارجي ايران در شرق مديترانه اشاره مي كند و در آن كشورهاي اردن، سوريه، تركيه ، مصر لبنان و رژيم صهيونيستي را مورد بررسي قرار مي دهد وهمچنين ايران به عنوان يك قدرت فرا منطقه اي و كشورهاي نامبرده به عنوان زير سيستم مورد بررسي قرار مي گيرد. در اين فصل نيز توانائيها و ظرفيت كشورها در زمينه هزينه هاي نظامي و دفاعي، جمعيتي، درآمد نرخ رشد، صادرت را مورد تجزيه وتحلليل قرار مي دهد. فصل پنجم اين بخش مربوط به سياستها ايران در آسياي جنوب غربي اشاره مي كند. اين بخش شامل كشورهاي ايران به همراه افغانستان، پاكستان و هند مي باشد و درآن به تحولات اين منطقه و ويژگيهاي كشورها از جمله مباني توزيع قدرت و منابع و سطوح منازعه را مورد بررسي قرار مي دهد.
بخش سوم: بخش سوم كه بخش پاياني اين كتاب مي باشد شامل دو فصل مي باشد: فصل اول پيرامون پيامدهاي امنيتي تحولات منطقه اي بر ايران از سال 2001-1991 مي پردازد و به بحث پيرامون سياست مهار جديد ، تهديد ايران در چهار حوزه شامل آسياي مركزي و قفقاز،خليج فارس، شرق مديترانه،آسياي جنوب غربي اشاره دارد كه زير سيستمهاي يعني بازيگران آن در فصول قبل مورد بحث و بررسي قرار گرفت. فصل دوم نيز به نتيجه گيري و ارزيابي سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران پس از فروپاشي شوروي اشارت دارد.
نظر شما