به گزارش خبرنگار مهر، هر یک از شهرستان های دهگانه استان اردبیل آثار متعدد باستانی، تاریخی و فرهنگی دارد که به عقیده کارشناسان در دامنه وسعت و تنوع اردبیل را در گروه استان های ممتاز گردشگری کشور و دنیا قرار داده است.
جاذبه هایی که در سال های اخیر با وجود برنامه ریزی ها در احیا و بهره برداری آن غفلت شده و حق آثاری که نیاکان ساکن در این منطقه در بیش از هفت هزار سال قبل به یادگار گذاشته اند، ادا نشده است.
به منظور بررسی وضعیت آثار باستانی و تاریخی اردبیل با مدیر کل میراث فرهنگی استان اردبیل به گفتگو نشسته ایم. گفتگویی که خبر از اجرای طرح های امیدبخش در حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری یکی از قطب های گردشگری کشور دارد.
یحیی نقی زاده در این گفتگو اعتقاد داشت که عملکرد این دستگاه اجرایی به دلیل گستردگی با عملکرد بسیاری از دستگاه های دیگر همپوشانی داشته و در نتیجه میزان تعامل دستگاه ها در خروجی این مجموعه تاثیر گذار است.
آقای نقی زاده در ابتدای گفتگو علاقمندیم مهمترین پروژه های مرمت آثار تاریخی اردبیل را بیان کنید.
در حال حاضر 54 پروژه مرمت، بازسازی و بهسازی آثار باستانی در اردبیل اجرا می شود و البته 12 اولویت پژوهشی برای اجرای این پروژه ها در نظر گرفته شده است.
شاخص ترین پروژه های در دست اجرا بازار تاریخی، بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی، مجموعه بقعه شیخ حیدر مشگین شهر، حمام وکیل، منطقه باستانی پیرازمیان و بهسازی برخی خانه های تاریخی است.
زمان بازسازی سایت گردشگری بقعه شیخ صفی الدین متجاوز از 20 سال شده است. از سویی شائبه عدم تخصیص کامل منابع مالی مرمت این اثر وجود دارد. در این خصوص توضیح بفرمایید.
در سال جاری در این مجموعه دو میلیارد و 500 میلیون ریال اعتبار ملی و یک میلیارد و 200 میلیون ریال اعتبار استانی هزینه شد. هزینه ای که به دلیل تخصیص اعتبارات ملی نظارت می شود.
در حال حاضر بخشی از تزئینات داخلی، مرمت درهای تاریخی، مرمت اضطراری چینی خانه و بهبود فضای داخلی در دستور کار قرار گرفته است.
این مجموعه سالانه بالغ بر 400 هزار نفر گردشگر دارد و به دلیل قدمت بنا پروسه مرمت آن متوقف شدنی نیست و دائما تکرار می شود به همین دلیل با پروسه طولانی روبرو بوده است.
وضعیت بهسازی بازار تاریخی قیصریه اردبیل به عنوان یکی از بازارهای تاریخی کشور در چه مرحله ای است؟
اجرای این پروژه به صورت مشارکتی بوده و مراحل پایانی مرمت سرای وکیل در دست اجرا است. در بهسازی بازار خود صاحبان واحدهای صنفی نیز باید مشارکت کنند تا طرح تسریع شود.
علاوه بر این در مصلای اردبیل نیز که نماد هنرهای ایرانی اسلامی است نازک کاری و زیبا سازی داخل بنا با اعتبار سه میلیارد ریال در مراحل پایانی کار است.
یکی از مهمترین پروژه های مرمت میراث فرهنگی اردبیل جمعه مسجد است. آیا به مانند سال گذشته بازدید گردشگران از داخل بنا ممنوع خواهد بود؟
جمعه مسجد یک مجموعه تاریخی باستانی است که بیش از داخل بنا محوطه خارجی آن اهمیت دارد. محوطه سازی این مجموعه به اتمام رسیده و در سال جاری نیز به دلیل عدم تکمیل مرمت بخش داخلی در طرح مسافرت داخل شهری اردبیل تنها بازدید از محوطه در نظر گرفته شده است.
هم اکنون در این طرح مرمتی نیز استحکام بندی، دیوار سازی و پوشش بنا به اتمام رسیده و آجر کاری در دستور کار است.
ساخت مجموعه تجاری در محل حمام وکیل در چه مرحله ای است؟ چرا میراث فرهنگی نسبت به تغییر کاربری این مجموعه مقاومت نکرد؟
در این طرح که به دلیل مشکلات حقوقی واگذاری مالکان آن تاکنون ساماندهی نشده بود تلاش شده که بخشی از پلان گنبد اصلی و گنبدهای دیگر حفظ شود، عملیات ساخت مجموعه تجاری در مراحل نهایی است.
حفظ حمام به شکل سابق امکان پذیر نبود و برای میراث فرهنگی بیشتر از حفظ چند پاره آجر حفظ ماهیت بنا است که تلاش شده در مجموعه تجاری بخش هایی از آن محفوظ باشد. ضمن اینکه این مجموعه ثبت ملی نشده بود.
یکی از مهمترین نیازمندهای اردبیل در حوزه حفاظت از آثار باستانی حفظ سایت باستانی پیرازمیان است. به چه دلیل تاکنون سازه هوایی حفاظتی یکی از نمونه های منحصر به فرد سنگ افراشته های جهان احداث نشده است؟
بهبود این سایت یکی از دغدغه های میراث فرهنگی هست. در این مجموعه دو بار کاوش باستان شناسی انجام شده که در کاوش های اول قدمت آن به عصر آهن یک و دو و در کاوش های دوم قدمت این مجموعه به هفت هزار سال قبل تخمین زده شده است.
وجود تمدنی با این قدمت در کمتر نقطه ای از دنیا وجود دارد و از سویی سنگ افراشته های این منطقه جزو نمونه های ممتاز در دنیا است که مشابه چینش و تعداد آن در هیچ کجا مشاهده نشده است.
این مجموعه در 40 هکتار یکی از آثار فاخر باستانی است که تاکنون تلاش شده با احداث راه ارتباطی، پایگاه حفاظتی و جداسازی محدوده سنگ افراشته ها در شعاع 500 متری زمینه احیای این اثر فراهم شود.
با این وجود به دلیل محدودیت در تخصیص اعتبار تنها توانستیم برای سازه فضایی فنداسیون و پایه ها را اجرا کنیم و خود سازه هوایی را نتوانیم به مرحله عمل دربیاوریم.
بسیاری از آثار تاریخی اردبیل به دلیل واگذاری به سایر دستگاه ها شاهد تخریب بوده که نمونه آن در خانه مناف زاده و موزه شهدا به چشم می خورد. چرا نظارت میراث فرهنگی بعد از واگذاری کمرنگ تر می شود؟
ما در عصر مدرنیته زندگی می کنیم و مخالف بهسازی بنا و مناسب سازی برای کاربری جدید نیستیم؛ با این وجود برخی مواقع تغییرات قابل توجه بوده و علاوه بر اینکه شکل بنا را تغییر می دهد بخش هایی از اثر تاریخی نیز از بین می رود.
در برخی از این آثار تذکراتی به دستگاه ها داده شده و خواستار رعایت استاندارد ها هستیم. در برخی مواقع نیز ذوق و سلایق فردی در تغییرات دخالت دارد که حفاظت از میراث فرهنگی را با وجود تعلق به عموم مردم زیر سوال می برد.
یکی از مهمترین برنامه های میراث فرهنگی استان احیای صنایع دستی و توجه به ثبت ملی این آثار است. وضعیت فعلی اجرای این طرح را بیان کنید.
بیش از 30 رشته صنایع دستی در اردبیل شناسایی شده است که از این تعداد تاکنون 12 مورد به ثبت ملی رسیده است. ثبت ملی فرصتی برای جذب اعتبارات و معرفی گسترده تر هنر دستی ایجاد می کند.در کنار آن در نظر داریم تسهیلات ویژه ای برای فعالان صنایع دستی استان فراهم کنیم.
عمده برنامه های شما در این خصوص چیست؟
پوشش بیمه و ارائه تسهیلات مشاغل خانگی به فعالان این بخش از مهمترین برنامه های میراث فرهنگی و صنایع دستی است، بطوریکه تاکنون سه هزار و 762 نفر برای بیمه معرفی شده اند.
علاوه بر این 485 مورد شغل خانگی در حوزه صنایع دستی در سال جاری ایجاد شده و برای پنج واحد تولیدی پروانه کسب صادر شده است.
قرار بود میراث فرهنگی استان طرحی مبنی بر کمربند گردشگری آب های معدنی استان اردبیل به اجرا درآورد. چرا زمان اجرای این طرح با پیش بینی ها تطابق ندارد.
کمربند سبز گردشگری سبلان یکی از مهمترین پروژه های توسعه گردشگری استان است که از شابیل و قطور سویی تا نیر امتداد دارد. در حال حاضر راهسازی با 30 درصد و عملیات خاکی با 70 درصد پیشرفت فیزیکی اجرا شده است.
در سال های اخیر عدم تامین اعتبار اجرای این پروژه را نیز با تاخیر مواجه کرد، با این وجود به دلیل اهمیت این پروژه تلاش می کنیم از سرمایه گذاران بخش خصوصی در اجرای این طرح بهره گیریم که در این راستا با مشخص شدن بسته گردشگری طرح توافقات نهایی با سرمایه گذاران صورت خواهد گرفت.
در اجرای این طرح دوستداران محیط زیست استان انتقاداتی داشتند، آیا نظر آنها به لحاظ حفظ زیست محیطی تامین شده است؟
انتقاد دوستداران محیط زیست به دلیل تخریب بخشی از طبیعت مشخص شده در این طرح بود که قرار شده است کارشناسان محیط زیست برای کاهش آن به حداقل مقدار ممکن همکاری لازم را داشته باشند.
...........................
گفتگو: محمد میرزایی ناطق ، ونوس بهنود
نظر شما