دژ بسطام سومین محوطه اورارتویی شناخته شده در دنیا/ مقدمات ثبت جهانی دژ فراهم شد

به گزارش خبرنگار مهر، قدمت ساخت این قلعه بر اساس کتیبه ای که از «روسای دوم»، یکی از پادشاهان اورارتویی کشف شده است بین سال های 645 و 685 قبل از میلاد است که سالانه گردشگران زیادی را به خود جذب می کند. این قلعه در بالای کوهی در کنار روستای بسطام قرار گرفته و دارای دیوارهای مستحکم سنگی است که به دره پایین آن اشراف کامل دارد.

دیوارهای موجود در قلعه، از سنگ های بزرگ ساخته شده و دارای پیش آمدگی و فرورفتگی هایی به شیوه معماری دوره اورارتویی است.

اورارتو نام تمدنی است که در غرب آذربایجان امروز، شرق آناتولی و شمال کردستان کنونی و اطراف دریاچه وان و ارتفاعات ارمنستان وجود داشت و ساکنان آن جزو بخشی از نیاکان گرجی‌ها و ارمنی‌ها کنونی بوده‌اند و از حدود ۱۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح، تا ششصد پیش از میلاد بر منطقه حکمرانی داشتند.

این قلعه با سلطه قوم ماد بر این منطقه به‌ صورت متروک مانده‌ و فقط در دوران قرون وسطی همزمان با دوره مغول توسط گروهی از مسیحیان مورد سکونت قرار گرفته که از آنها نقش صلیب هایی روی صخره‌ها باقی مانده ‌است.

آثار دوره اورارتویی در این بنا شامل ساختمان شرقی، محله مسکونی، قلعه، آثار پشت دژ و کانال آبرسانی است.

کاوش های باستانی نشان می ‌دهد که این قلعه طی 50 سال و در سه مرحله ساخته شده و دارای معبد، بازار، مقر حکومتی، برج، بارو، دروازه و راه‌های مخفی خروج مخصوص بوده است.

قلعه بسطام دارای دیوارهای مستحکم سنگی است که روی صخره‌ای بلند، مشرف به دره‌ای بزرگ قرار دارد.

سه اشکوب تحتانی مشتمل بر دروازه، مهمانسرا، اصطبل و قرارگاه سربازان، اشکوب میانی که معبدی است با اطاقهای متعدد و اشکوب فوقانی که اوج هنر معماری اورارتویی است و دارای سکونتگاه، مقر فرماندهی و راه‌های خروجی به بیرون از قلعه نیز قسمتهای اصلی این دژ باستانی است.

هیئت باستانشناسی آلمانی طی کاوش های باستانی از 1969 - 1978 در ناحیه بسطام و اطرافش چهار دژ اورارتویی، یکی در بسطام و سه تای دیگر در قلعه اوغلو، اوزوب تپه و آشاقی قوریل (هریک در چند کیلومتری بسطام ) و یک کتیبه آسیب دیده اورارتویی و مقادیر قابل توجهی ظروف سفالی و فلزی کشف کردند.

دژ اورارتویی موجود در آشاغی قوریل پاسگاه راهداری قلعه مانندی است که در 10 کیلومتری بسطام به سمت بالای رودخانه آغ چای، نزدیک روستای آشاغی قوریل که نامش به قلعه نیز گذاشته شده، قرار دارد، راه رسیدن به قلعه از کنار رودخانه است.

در شرق قلعه بقایای آبادی قدیمی گسترده که در دوره اورارتویی و نیز در قرون وسطی مسکونی بوده و توسط مجرای آب قدیمی مشروب می گشته است این نهر که از رودخانه منشعب می شد، دیگر قابل استفاده نیست.

قلعه را در لبه پرتگاه شمالی غربی بنا کرده اند، که گمان می رود این قلعه پاسگاه راهداری بوده که از بسطام در امتداد بستر رود آغ چای به بالا می رفته است.

قلعه اوغلو نیز برای اولین بار در سال 1968 میلادی توسط گروه باستانشناسی آلمانی دیده شد، این قلعه بر فراز صخره مسطحی از سنگ آهکی که در کناره جلگه ای جدا از رشته ارتفاعات نزدیک قرار دارد بنا شده، هر چند بنایی که قلعه اورارتوئی بر آن ساخته شده از سمت مشرق، شمال و غرب، در اثر وضع طبیعی زمین بر پرتگاه قائم منتهی می شود، اما شیب جنوبی آن کم است.

قلعه اوزوب تپه در 30 کیلومتری بسطام در روستای زنگلان، در کناره شرقی قره ضیاءالدین و در بستر آغ چای واقع شده، این قلعه بر سر راهی است که امتداد آن در آغ چای به سمت پایین آن در امتداد بالایی زیلبیر چای کشیده شده و قلعه بسطام را با قلعه مستحکم اورارتویی و آبادی وسیعی در شمال غربی مرند، متصل می کرده، شکل قلعه رویی اوزوب تپه که صخره است، به طول 72.50 وبه عرض 31.50 متر بنا شده است و محور طولی بنا از شمال به جنوب است.

دژ اورارتویی بسطام ثبت جهانی می شود

مدیرکل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی عصر سه شنبه در جریان دیدار با مسئولان شهرستان چایپاره از فراهم شدن مقدمات ثبت جهانی دژ بسطام خبر داد و گفت: دژ بسطام ابعاد وسیعی از یک سایت اورارتویی است که پروژه ای جهانی محسوب شده و اقدامات لازم در راستای ثبت جهانی آن انجام شده و امیدواریم با هماهنگی های صورت گرفته، در آینده ای نزدیک شاهد ثبت دژ بسطام در فهرست میراث جهانی یونسکو باشیم.

مظفر عباس زاده با اشاره به اینکه یکی از بزرگنرین پایگاه های میراث فرهنگی استان دژ بسطام است اظهارداشت: این قلعه که سالانه گردشگران زیادی را به خود جذب می کند، در بالای کوهی در کنار روستای بسطام قرار گرفته و دارای دیوارهای مستحکم سنگی است که به دره پایین آن اشراف کامل دارد.

وی در ادامه بر ایجاد نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در شهرستان چایپاره تاکید کرد و افزود: باید ساز و کار های قانونی این کار طی شود تا نسبت به برپایی نمایندگی میراث فرهنگی در شهرستان چایپاره اقدام شود.

عباس زاده با اشاره به استعداد و ظرفیت بالای میراث فرهنگی و  گردشگری شهرستان چایپاره اظهار داشت: هدف تمامی مسئولان، ارتقاء و توسعه این منطقه از استان است  که برای دستیابی به این هدف باید بوروکراسی های ادرای رفع شده و برگزاری این جلسات در راستای تسریع توسعه، عملی شوند.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی تعامل فرمانداری، شهرداری و شورای اسلامی چایپاره با میراث فرهنگی را به فال نیک گرفت و افزود: میراث فرهنگی متعلق به مردم است و ما نماینده مردم هستیم که باید با تعامل و همکاری فرصت های بالقوه را به بالفعل تبدیل کنیم.

قربانعلی زاده معاون فرماندار با اشاره به ضرورت برپایی نهاد متولی مسائل فرهنگی در چایپاره افزود: برای این کار  مکانی مناسب و جداگانه برای استقرار نمایندگی اداره کل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری استان  در مجتمع ادارات در نظر گرفته ایم.

نادر اصغری شهردار چایپاره نیز در این جلسه  اظهار کرد: آماده همکاری در راستای واگذاری طرح های سرمایه گذاری شهر، بخصوص مجتمع گردشگری بسطام به بخش خصوصی هستیم که در این امر نیازمند همراهی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می باشیم.

 شهردار چایپاره در ادامه با تاکید بر ضعف زیر ساخت های گردشگری از جمله هتل و مهمان پذیر در این شهرستان افزود: زمینی به مساحت 500 متر در میدان ولایت فقیه این شهر در نظر گرفته شده است که با 45 درصد پیشرفت امیدواریم تا پایان سال 93 به بهره برداری برسد.

حسین موسی زاده شورای اسلامی شهر نیز با تاکید بر همکاری و تعامل میراث فرهنگی با مسئولان این شهرستان اذعان داشت: ما نیز در امر کاوش و حفاظت از آثار تاریخی چایپاره یاری رسان اداره کل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری استان هستیم.