بازار تاریخی ارومیه اثری کم نظیر از صفویه/تفلیق دیدنی از معماری و هنر

به گزارش خبرنگار مهر، بازار تاریخی ارومیه یکی از کم نظیرتری آثار بجا مانده از دوران صفویه است که امروز بعد از گذشت سال ها همچنان پویایی و زیبایی خود را حفظ کرده است.

بازار ارومیه در بخش جنوب شرقی شهر ارومیه واقع است که طول و عرض بنا به ترتیب 100 و 300 متر، با کاربری تجاری و اجتماعی در این شهر می درخشد.

در حال حاضر بخش عمده و سالم آن در بین خیابان‌های امام، عسگرآبادی، اقبال و منتظری محصور می‌باشد و هر راسته از سبک و شکل خاص دوره خود پیروی کرده است.

از خصوصیات بارز این مجموعه، سادگی معماری آن است؛ علیرغم تنوع شکل طاق‌ها، چشمه و گنبدها، مجموعه بازار از سادگی ویژه‌ای برخوردار است.

بازار ارومیه اگرچه از آثار دوره صفویه می‌باشد اما در طول زمان با تغییر شیوه زندگی، دستخوش تغییرات زیادی شده است به عنوان مثال حمام این بازار متعلق به دوره زندیه و قاجاریه است.

قرار گرفتن مسجد جامع ارومیه در این محدوده سبب جذابیت بیشتری در این قسمت از شهر شده است که علاوه بر نقش اجتماعی و تجاری، یکی از قطب های فرهنگی و مذهبی ارومیه نیز محسوب می شود.

شاید در ارومیه و استان آذربایجان غربی، کسی نباشد که بازار تاریخی ارومیه را نشناخته و برای تامین وسایل مورد نیاز خود از حبوبات و سبزیجات، لبنیات، گوشت، پارچه، فرش، وسایل خانگی و مخصوصا طلا و جواهر به آنجا نرفته باشد.

فضای حاکم بر این بازار با توجه به تجمل گرایی های موجود در جامعه، گویی خود را کنار کشیده و سبک و روش باستانی و تاریخی خود را حفظ کرده است و آدمی را صدها سال به به عقب می برد و میشود به سهولت فرهنگ و سبک زندگی مردم آن دوران را لمس کرد.

مغازه های این بازار بدون ویترین و درب و پنجره است و تمام اجناس آنها بر روی طبق های بزرگ و میزهای چوبی چیده شده است.

یکی از ویژگی های خاص این بازار وجود راسته عطاران است که تمامی ادویه های غذایی و دارویی و همچنین گیاهان دارویی سنتی قابل دسترسی است.

مغازه دارانی که وقتی پای صحبتشان می نشینیم، نقل می کنند که این شغل و حجره را از پدران خود به ارث برده اند و علاوه بر اینکه قصد فروش مغازه خود را ندارند، می خواهند این شغل را به پسران خود به یادگار بگذارد، بنابراین این بازار و بازاری های آن دارای فرهنگ و منش بسیار بالایی هستند که طریقه رفتار با مشتری را که همواره با احترام همراه است را به نمایش می گذارند.

نکته قابل ذکر اینکه مانند دیگر بازارهای قدیمی با گذشت زمان وبراثر دخل و تصرفات غیراصولی، مقدار قابل توجهی از فضای معماری اعم از راسته بازارها، دکاکین، سراها، تیمچه ها و برف اندازهای آن به صورت ناهماهنگ با بافت قدیمی و به شکلی مغایر با معماری اولیه و بصورت غیر اصولی نوسازی شده اند، به همین جهت تیپ معماری چندین راسته و سرا و تیمچه دستخوش تغییرات واقع و حالت ناهماهنگی بابخش های اصلی پیدا نموده اند.

همچنین برف اندازها و سراهای آن از میان رفته امابلافاصله باید یادآوری کرد که خوشبختانه به علت حجم و گستردگی زیاد آثار مجموعه وبا عنایت به اینکه قسمت اعظم راسته بازارها و دیگر واحدهای معماری شکل اصلی و بافتاولیه خود را حفظ نموده اند به همین جهت هنوز این بازار در ردیف اماکن تاریخی ومعماری بسیار خوب کشور محسوب می شود.

بازار از طریق هشت یا نه راسته به خیابان های اطراف راه دارد. این بازار همچنان هسته مرکزی خرید و فروش اهالی این منطقه است و مصالح تمام راسته بازار و چهارسوها از آجر و اغلب بدون اندود ساده گچ است.

یکی از ویژگی های منحصر به فرد این بازار تاریخی، مجاورت آن با مسجد اعظم ارومیه است، سردر ورودی اصلی بازار ارومیه از طرف مسجد اعظم، یکی از زیباترین جلوه های قدیمی معماری ایران است. سبک به کار رفته در احداث این بازار، منحصرا سبکب ایرانی اسلامی است که با فرهنگ مردم آن دوران همرنگی دارد.