حقوق و سیاست در جهان اسلام از اوایل تا اواخر دوره قرون میانه بررسی شد

به گزارش خبرگزاری مهر، «سیاست، حقوق، و جامعه در اندیشه اسلامی: زمان تیمیه Politics, Law, and Community in Islamic Thought: The Taymiyyan Moment» به قلم اومیر انجم به بررسی حقوق اسلامی در اندیشه ابن تیمیه، به عنوان یکی از نمایندگان کلام اسلامی، می پردازد. این کتاب در بردارنده مطالعه حقوق و سیاست در جهان اسلام از اوایل تا اواخر دوره قرون میانه است.

 نویسنده به طور ویژه اقدام به بازخوانی آرای ابن تیمیه نموده است به گفته وی ابن تیمیه از طریق تفسیری نوآورانه مفهوم قرآنی فطرت (طبیعت انسان الهی وقف) را به مثابه موضوع مشترک جامعه مورد مطالعه قرار می دهد. وی در کنار مفهوم فطرت «عقل سلیم» را نیز وجه مشترک دیگری برای جامعه انسانی مورد شناسایی قرار می دهد. ابن تیمیه در سطحی بالاتر از وحی به عنوان بالاترین مقام معرفتی یاد می کند و برای معرفت وحیانی مرتبه ای بالاتر از سایر راه های کسب معرفت قائل است.

کتاب دارای شش بخش، مقدمه و بخش نتیجه گیری است. نام و گزیده ای از بخش ها از این قرار است: بخش نخست با نام «داستان دو چشم انداز: شریعت و سیاست در صدر اسلام» به ارائه مباحثی در خصوص تفاسیر موجود از قایل بودن نقش سیاسی برای اسلام می پردازد. توجه ویژه نویسنده به شکل گیری دولت اسلامی در اوایل تاریخ اسلام در این بخش در راستای تبیین ارتباط سیاست و شریعت در اسلام اولیه قابل توضیح است. نویسنده در بخش دوم با نام «اندیشه سیاسی از دوره کلاسیک» مطالعه کلام سیاسی و فقه سیاسی آغازین را در دستور کار این بخش قرار داده است.

بخش سوم به مطالعه مفهوم عقل در میراث اسلامی می پردازد. اقبال نویسنده به بررسی این مفهوم با عنوان «عقل و جامعه در دوره کلاسیک» در بخش سوم خود نمایی می کند. وی ردپای عقل را در آموزه های وحیانی و نقلی نبی به مثابه پایه های اساس فقه اسلامی پی می گیرد و در گام پایانی به مطالعه ارتباط عقل و عرف اقبال می نماید.

«جهان ابن تیمیه» مطالب بخش چهارم رابه خود اختصاص می دهد. بی شک مطالعه اندیشه ها و آرای هر متفکری نیازمند شناخت زمینه و زمانه برآمدن آن اندیشه ها است و هم از این روی نویسنده از مطالعه جهان ابن تیمیه فروگذار ننموده است. نام بخش پنجم «دفاع از وحی و عقل رهایی بخش» است. مباحث اصلی این بخش شامل مطالعه روش تفسیری نوین ابن تیمیه و استفاده از رهیافت عقلانی از سوی وی در این روش است. «فطرت، جامعه و سیاست اسلامی» در بخش ششم مطرح می شود. مطالب این بخش برآیند مباحث ابن تیمیه در ارتباط با اهمیت فطرت به مثابه عامل مشترک میان همه اعضای جامعه اسلامی است.

کتاب «سیاست، حقوق و جامعه در اندیشه اسلامی: زمان تیمیه» در ارزیابی خود از کار ابن تیمیه رویکرد وی را نشان دهنده حرکتی بزرگ در عبور از تفسیرهای سنتی معرفی می کند که به نوبه خود نقشی موثر در جریان اندیشه ی سده های میانی اسلام داشته است. علاوه بر آن باید افزود که نویسنده در لابلای مباحث اثر خود می کوشد درکی تازه از روابط پیچیده دولت و حقوق در جهان اسلام پیش از مدرن به نمایش بگذارد.