شایعترین علت عقب ماندگی ذهنی در کمین نوزادان/ غربالگری تنها راه مقابله با کم کاری تيروئید

به گزارش خبرنگار مهر، هفته جهانی تیروئید 4 تا 10 خرداد است و البته در خراسان رضوي طرح غربالگری و تشخیص به موقع کم کاری تیروئید نوزادان از سال 85 آغاز شده و تا كنون با اجراي اين طرح در دانشگاه علوم پزشكي مشهد بيش از هزار و 400 بيمار شناسايي و با درمان به موقع راه بر ابتلای این کودکان به عقب ماندگی ذهنی بسته شد.

انجام غربالگری در 3 تا 5 روز بعد از تولد در مراكز بهداشتي خراسان رضوي روشي است برای مقابله با شایعترین علل قابل پیشگیری عقب ماندگی ذهنی در نوزادان است.

فراخوان موارد مشکوک و ارجاع جهت انجام آزمایشات، شناسایی نوزادان بیمار و ارجاع به متخصصین جهت درمان، تشکیل پرونده مراقبت و درمان زیر نظر متخصصین اطفال و کنترل مراقبتها از مهمترين اقدامات در خصوص غربالگری و تشخیص به موقع کم‌کاری تیروئید نوزادان است.

غربالگری 751 هزار 665 نوزاد در دانشگاه علوم پزشكي مشهد

محمدرضا جويا مدیر پیشگیری و مبارزه با بیماریهای معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشكي مشهد در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار كرد: طرح غربالگری کم‌کاری تیروئید نوزادان در دانشگاه علوم پزشکی مشهد از سال 85 همزمان با همه دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور با هدف شناسایی نوزادان مبتلا به کم‌کاری مادرزادی تیروئید شروع و تاکنون تعداد 751665 نوزاد غربالگری شده اند.

وی افزود: پس از انجام آزمایشات تاییدی تعداد 1441 بیمار شناسایی و تحت درمان قرار گرفته‌اند.

مدیر پیشگیری و مبارزه با بیماریهای معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشكي مشهد با بيان اينكه در حال حاضر تعداد 449 مرکز نمونه‌گیری در مجموعه دانشگاه علوم پزشکی مشهد فعال هستند، عنوان كرد: آموزش مادران باردار در دوران بارداری، انجام غربالگری متولدین در تمامی مراکز بهداشتی درمانی در 3 تا 5 روز بعد از تولداز مهمترين راهكارها براي مبازه با اين بيماري است.

جويا با بيان اينكه اين بيماري باعث عقب ماندگي ذهني در كودكان مي‌شود افزود: فراخوان موارد مشکوک و ارجاع جهت انجام آزمایشات، شناسایی نوزادان بیمار و ارجاع به متخصصین جهت درمان، تشکیل پرونده مراقبت و درمان زیر نظر متخصصین اطفال و کنترل مراقبت‌ها از اقدامات براي تشخیص به موقع کم کاری تیروئید نوزادان است.

ازعلائم ابتلا به كم كاري تيروئيد بروز خشكي پوست

عضو مركز تحقيقات غدد و متابوليسم دانشگاه علوم پزشكي مشهد نيز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار كرد: يكي از علائم ابتلا به كم كاري تيروئيد بروز خشكي پوست است.

مژگان افخمي‌زاده به عوارض ديگري كه ممكن است كم كاري تيروئيد در برداشته باشد اشاره كرد و تاكيد كرد: اين عارضه سبب كند شدن متابوليسم كل اعضاي بدن مي شود و به عنوان مثال در افراد موجب بروز خواب آلودگي و چاقي مي شود .

اين متخصص غدد و متابوليسم عنوان كرد: همچنين این کم کاری در غده تیروئید مي تواند اختلالات قلبي و عروقي به همراه داشته باشد.

وي با اشاره اختلالات ديگري كه ممكن است در تيروئيد بروز كند؛ تصريح كرد: پركاري تيروئيد، بزرگي كل تيروئيد و بزرگي قسمت هايي از تيروئيد كه اصطلاحا به آن گره در تيروئيد مي گويند از ديگر اختلالاتي است كه ممكن است در تيروئيد بروز كند .

استاديار دانشگاه علوم پزشكي مشهد عوارض اين اختلالات را اینگونه توضیح داد: بزرگي تيروئيد كه به علت كبود يد و اختلالات ايمني بدن به وجود مي آيد عوارض خاصي ندارد ولي ممكن است در موارد حاد تنگي نفس، مشكلات بلع، اثرات فشاري و تغييرات صداي قلب را به همراه داشته باشد.

به گفته این عضو مركز تحقيقات غدد و متابوليسم دانشگاه علوم پزشكي مشهد، اگر فرد دچار پركاري تيروئيد باشد به عوارضي مانند ضربان زياد قلب، كاهش وزن، مشكلات قلب، تعريق زياد، اشتهاي زياد و در طولاني مدت پوكي استخوان دچار مي شود.

عوارض بيماري گره هاي تيروئيد

افخمي‌زاده در رابطه با عوارض بيماري گره هاي تيروئيد بيان كرد: اين بزرگ شدگي‌ها بايد بررسي شود زيرا درصد كمي از اين گره ها بدخيم هستند و بايد به سرعت تشخيص داده شود تا اقدامات مقتضي براي درمان فرد انجام شود.

وي در ارتباط با عوامل اين عوارض اضافه كرد: دليل اصلي اختلالات تيروئیدي مشخص نيست ولي عواملي وجود دارد كه مي تواند احتمال ابتلا به اين بيماري ها را افزايش دهند و يا موجب تشديد عوارض اين بيماري ها شود.

استاديار دانشگاه علوم پزشكي مشهد؛ افزود: عواملي مانند استرس، كشيدن سيگار و يا قرار گرفتن در معرض دود سيگار از جمله عواملي هستند كه مي تواند علائم اين بيماري را تشديد كند.

پوشش صد درصدی غربالگری تیروئید در خراسان رضوی

نصرت قائمي پزشك فوق تخصص غدد كودكان دانشگاه علوم پزشكي مشهد نیز در گفتگو با مهر در این زمینه گفت: غربالگري كم كاري تيروئيد نوزادان در خراسان رضوي هم اكنون پوشش 100 درصدي دارد.

قائمي افزود: بدين طريق تمامي نوزادان3  تا 5 روزه نسبت به بيماري ارثي كم كاري تيروئيد در مراكز بهداشتي غربالگري مي‌شوند.

عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشکي مشهد عنوان کرد: كم كاري تيروئيد هنگامي ايجاد مي‌شود كه غده تيروئيد كه در ناحيه گردن قرار داشته، نتواند به اندازه نياز بدن هورمون مربوطه كه نقش مهمي در رشد مغزي كودك را دارد توليد كند.

قائمي گفت: طرح تشخيص كم كاري تيروئيد نوزادان در خراسان رضوی، تشخيص اين بيماري از طريق آزمايش خون از كف پاي نوزاد انجام مي شود.

عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي مشهد با اشاره به عواقب سنگين فقدان تشخيص كم كاري تيروئيد در نوزادان گفت: تاخير در رشد، كاهش ضريب هوشي و عقب ماندگي ذهني كودك از تبعات عدم تشخيص اين بيماري است.

وی تاکید کرد: اين در حالي است كه اگر كم كاري تيروئيد در سنين نوزادي تشخيص داده شود به طور قطعي درمان مي شود.

شيوع كم كاري تيروئيد نوزادان در خراسان رضوي يك در هزار نفر جمعيت است

وي شيوع كم كاري تيروئيد نوزادان در خراسان رضوي را يك در هزار نفر جمعيت عنوان كرد و افزود: منابع علمي شيوع كم كاري تيروئيد در جوامع مختلف را بين يك در هزار تا يك در شش هزار پيش بيني كرده اند.

وي گفت: در گذشته كمبود يد مهم‌ترين علت كم كاري تيروئيد نوزادان در كشورمان بوده است اما با افزايش مصرف يد در نمك و رژيم غذايي، اكنون اختلال در تشكيل ساختمان غده تيروئيد به طور اتفاقي عمده ترين علت اين بيماري است.

سرطان تيروئيد شايعترين بدخيمي سيستم غدد درون ريز

به گفته متخصصان مرکز تحقیقات پزشکی هسته‌ای دانشگاه علوم پزشکی مشهد کانسرهاي تيروئيد (سرطان تيروئيد) شايع‌ترين بدخيمي سيستم غدد درون ريز به شمار مي‌رود، اين بيماري به صورت توده گردن بدون علامت ظاهر مي شود و اکثر بيماران به طور اتفاقي متوجه بيماري خود مي شوند

بر اساس اعلام مرکز تحقيقات پزشکي هسته‌اي دانشگاه علوم پزشکي مشهد، انواع مختلف کانسرهاي تيروئيد شامل پاپيلري، فوليکولر، مدولاري و آناپلاستيک است و در مواردي توده هاي ايجاد شده در گردن ممکن است همراه با درد، گرفتگي صدا، احساس فشار در گردن و يا ورم توده‌هاي لنفاوي گردن نير باشد.

اين بيماري با استفاده از نمونه برداري تيروئيد تشخيص داده مي شود، گاهي از آزمايشهاي تيروئيدي ،‌سونوگرافي و اسکن تيروئيد نيز براي تشخيص کمک گرفته مي شود .

درمان اين بيماري جراحي و يد درماني است؛ کانسر تيروئيد در صورت درمان صحيح اغلب به خوبي کنترل مي شود و اين درمان مانع از کاهش عمر بيمار مي‌شود.

بيشتر از 95 درصد اين بيماران در صورت درمان صحيح 20 سال بعد زنده هستند و مشکل عمده اي نخواهند داشت .

درمان سرطان تيروئيد باجراحي و برداشتن تمام تيروئيد شروع مي شود و در صورتي که نمونه برداري اوليه نتيجه قطعي نداشته باشد جراحي در دو مرحله انجام مي شود که در مرحله اول توده تيروئيدي حذف مي شود و پس از بررسي آسيب شناسي توده فوق و اطمينان از بدخيم بودن، بقيه تيروئيد نير جراحي مي شود .

مهارت و دقت در جراحي تيروئيد نقش بسيار مهمي در بهبود بيماري دارد و جراحي نقش عموما با عود مکرر بيماري همراه است .

بر اساس اعلام اين مرکز، پس از تکميل جراحي تيروئيد، بيمار لازم است به بخش پزشکي هسته اي ارجاع شود تا بقاياي ميکروسکوپي کانسر تيروئيد توسط درمان با يد راديواکتيو از بين برود .

در اين روش مقداري يد راديو اکتيو به صورت مايع به بيمار خورانده مي شود، يد راديو اکتيو در سلولهاي تيروئيد و کانسر تيروئيد تجمع پيدا کرده و با تشعشع به آنها باعث از بين رفتن اين سلولها مي شود .

اين درمان باعث مي شود تا عود بيماري به طور قابل توجهي کاهش يابد و در برخي از بيماران از کاهش طول عمر بيمار جلوگيري مي کند .

بنابر تحقیقات، در گذشته كمبود يد مهمترين علت كم كاري تيروئيد نوزادان در كشورمان بوده  اما با افزايش مصرف يد در نمك و رژيم غذايي، اكنون اختلال در تشكيل ساختمان غده تيروئيد به طور اتفاقي عمده ترين علت اين بيماري است.

 در حاليکه تاخير در رشد، كاهش ضريب هوشي و عقب ماندگي ذهني كودك از تبعات عدم تشخيص اين بيماري است؛ اگر كم كاري تيروئيد در سنين نوزادي تشخيص داده شود به طور قطعي درمان خواهد شد.

...............................

گزارش: زهره رنگ‌آمیز