فلسفه اجتماعی تکنولوژی باید از ماهیت و عوارض و تبعات ایجابی و سلبی تکنولوژی بحث کند

به گزارش خبرنگار مهر، سیدمحمود نجاتی حسینی عضو پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری صبح امروز 3 تیرماه در همایش مطالعات اجتماعی فناوری به ارائه مقاله خود با عنوان فلسفه اجتماعی تکنولوژی: (برخی ملاحظات نظری) پرداخت.

وی با بیان اینکه فلسفه اجتماعیsocial philosophy در کلیت خود معطوف به بیان تحلیلی ـ هنجاری آرای فلسفی درباره "زندگی اجتماعی، انسان اجتماعی ایده آل، جامعه خوب و انسان اخلاقی است، گفت: به این منوال فلسفه اجتماعی تکنولوژی نیز قاعدتا باید بتواند از ماهیت و عوارض و تبعات ایجابی و سلبی تکنولوژی در مسیر تشکیل انسان اجتماعی و جامعه خوب و انسان اجتماعی اخلاقی بحث کرده و رهنمود ارائه دهد.

وی افزود: با این وجود بسته به نوع دیدگاه نسبت به تکنولوژی و نیز فلسفه اجتماعی مسیر این گونه مباحث متنوع و متمایز از هم خواهد بود، هرچند در نهایت امر وظیفه تحلیلی هنجاری یعنی ارزیابی انتقادی ـ راهبردی از تکنولوژی همچنان بر دوش فلسفه اجتماعی سنگینی خواهد کرد.

نجاتی حسینی بیان کرد: به این معنا فلسفه اجتماعی تکنولوژی باید بتواند از مباحث مندرج در ذیل دو دانش فلسفی اجتماعی فربه دوران معاصر سود جوید:
اول) سود بردن از فلسفه تکنولوژی، که متکفل تفحص درباب ماهیت و عوارض ذاتی و تبعی تکنولوژی برای انسان و طبیعت و جهان و آینده های ممکن الوجود و محتمل الوقوع خیر یا شر در مسیر  هم زیستی انسان ـ تکنولوژی است.

این محقق در ادامه سخنانش اظهار داشت: دوم) سود بردن از  فلسفه اجتماعی که کاوش فلسفی در باره زندگی اجتماعی اخلاقی و ایده آل است. این نوع بهره بردن نظری،خصوصا ازاین لحاظ حائز اهمیت است که برخلاف دو دانش بالا و نیز"نظریه اجتماعی تکنولوژی"یا به عبارت موسع آن"جامعه شناسی تکنولوژی"ادبیات مستقلی ذیل عنوان فلسفه اجتماعی تکنولوژی که درخور این نوع مباحث باشد در دسترس پژوهشگران این حوزه نیست.

وی با تأکید بر اینکه با توجه به جمیع جهات در این ابتدا دو نوع ملاحظات بررسی خواهند شد، گفت:

1.ملاحظات "فلسفه تکنولوژی"
11.تعاریف به هم بسته از تکنولوژی [تکنولوژی به مثابه ابزار شناخت فرهنگ] کنترل طبیعت/حل مساله/ فهم جهان (ورگرگت 2006)؛
12. نزاع دیدگاه های پوزیتیویستی وفنومنولوژیستی برسر ماهیت و عوارض تکنولوژی [الول / هایدگر ]{تکنولوژی به مثابه یک طرح فنی برای مهندسی سیستم های طبیعی اجتماعی/ تکنولوژی به مثابه "شیوه ای ـ از بودن ـ در ـ جهان" و نیز "نحوه ای از ـ انکشاف و ظهور ـ در ـ جهان" (بری 1996)؛
13. نزاع بینشهای خوش بینانه/ بدبینانه نسبت به عوارض تکنولوژی برای انسان و جامعه [الول/ مارکوزه / هایدگر]، تکنولوژی وعقلانیت سازی تمدنی/ تکنولوژی و کارآمدسازی سیستمهای فنی اجتماعی/تکنولوژی و ازخود بیگانگی/ تکنولوژی و هویت برافکنی و هویت شکنی.( بری 1996 )   

وی افزود: 2.ملاحظات “فلسفه اجتماعی"
21.تعابیر مطرح از ماهیت وکاربرد فلسفه اجتماعی [تحلیل اصول عام قاعده مند کننده زندگی اجتماعی/ تبیین زندگی خوب و انسان خوب] (گائوس 1999)؛
22.تشریح هسته مشترک مضامین در فلسفه اجتماعی معاصر [فرد و جامعه؛ آزادی فردی و نظم جمعی؛ نفع خصوصی و خیر عمومی؛ حوزه خصوصی و حوزه عمومی] (لویس 2000 )؛

23.توضیح برخی مسایل اجتماعی مطرح در فلسفه اجتماعی معاصر[حق، تکلیف، تعهد، مشارکت، عدالت، فضیلت، مسئولیت](راندل و همکاران2004؛ زویدروارت2007 ؛ توماس 2008).

وی بیان کرد: سپس با توجه به این ملاحظات تلاش خواهد شد در پرتو این مباحث فضای مفهومی در فلسفه اجتماعی تکنولوژی نیز روشن شود. از این حیث مهمترین عناصر بحث مزبور عبارت خواهد بود از: الف)تکنولوژی و انسان اجتماعی؛ب)تکنولوژی و سعادت اجتماعی؛پ) تکنولوژی و امید اجتماعی؛ت)تکنولوژی و آینده های اجتماعی ممکن الوجود و محتمل الوقوع.