خیابانی که بافت قدیمی قزوین را چندپاره می‌کند/ تخریب بنایی در حریم مدرسه و مسجد تاریخی حیدریه

به گزارش خبرنگار مهر، چند روز قبل تخریب یکی از ساختمانهای قدیمی( مغازه نانوایی) در خیابان ملک آباد که در محدوده مسجد و مدرسه تاریخی حیدریه قرار دارد توسط شهرداری اعتراض کارشناسان میراث فرهنگی را در پی داشت.

این تخریب که در راستای اجرای خیابان بتدریج اجرا خواهد شد در محدوده بافت تارخی متعلق به دور سلجوقی و قاجار قرار دارد که کارشناسان در حال بررسی این بافت هستند و اعتقاد دارند آثار ارزشمندی در این محدوده قرار دارد که باید از آن صیانت شود و اجرای هر طرحی در آن ممنوع شود. 

ضیایی معاون میراث‌ فرهنگی شهرستان قزوین در این راستا در گفتگو با خبرنگار مهر، در خصوص پروژه بلوار شهید انصاری شرقی که از چند سال پیش متوقف شده بود گفت: یکی از شرکت‌های وابسته‌ به‌ شهرداری به ‌صورت تلفنی به میراث ‌فرهنگی اعلام کرد که قصد ادامه پروژه انصاری شرقی را دارد در حالی که میراث ‌فرهنگی در زمان تخریب یک مغازه در حریم مدرسه و مسجد حیدریه وارد عمل شد و از این اقدام مخرب جلوگیری کرد.

به گفته ضیایی این اقدام توسط یکی از شرکت‌های وابسته به شهرداری درحالی انجام گرفت که پیش از این اعلام شده بود که این ارگان اجازه هیچگونه تخریب یا اقدام اجرایی در راستای پروژه احداث بلوار شهید انصاری شرقی را نمی دهد.

حسین درگی، معاون حقوقی املاک شرکت عمران و مسکن سازان به عنوان مجری این طرح در خصوص گفته های ضیایی با بیان اینکه اجرای این طرح متوقف نشده است اظهارداشت: پیمانکار چند روز پیش برای تخریب یکی از نانوایی ها در مسیر انصاری شرقی که در راستای اجرای فاز سوم این پروژه است، اقدام کرد که این کار توسط ماموران نیروی انتظامی متوقف می شود.

وی افزود: میراث فرهنگی معتقد است تخریب نانوایی به مسجد حیدریه که دارای ارزش تاریخی است، آسیب وارد می کند هر چند شاید مشکلی برای مسجد حیدریه نداشته باشد.

ضیایی از وجود بخشنامه ای خبر می دهد که در سال 89 و پس از تصویب احداث فاز سوم پروژه بلوار شهید انصاری ابلاغ شده و طبق دستورالعمل جدید معاون معماری و شهرسازی وزارت راه به مدیران کل مسکن، راه و شهرسازی استان ها و دبیران کمیسیون ماده 5، از این پس باید برای اجرای هر پروژه ای در محدوده بافت تاریخی از اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استعلام صورت گیرد.

وی بیان کرد: در بند 5 این دستورالعمل آمده است: از بررسی طرح هایی که مغایر با طرح تفصیلی ویژه بافت تاریخی شهر است بدون استعلام از اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری جلوگیری شود.

نادر محمدزاده، مدیرکل راه مسکن و شهرسازی قزوین با رد ادعای ضیایی در باره ابلاغ بخشنامه جدید به این اداره کل به مهر می گوید: این بخشنامه جدیدا ابلاغ نشده بلکه همان بخشنامه ای است که چند سال پیش صادر شده و دبیرخانه شورای عالی معماری و شهرسازی هر سال آن را برای یادآوری ارسال می کند.

محمدزاده گفت: اجرای این طرح پیش از انقلاب آغاز شده و آخرین بار نیز در اوایل دهه 70 در طرح جامع شهر قزوین دیده شده است.

وی اظهارداشت: در محدوده های تاریخی شهر قزوین بناهایی وجود دارد که از ارزش تاریخی برخوردارند و برای آن حریم مشخص کرده اند و در اجرای پروژه ها هم بر اساس حفظ این حریم ها عمل می شود و اگر میراث فرهنگی از همان ابتدا و در سال 73 مخالفت می کرد قابل قبول بود ولی مخالفت امروز آن مصداق کسی است که حرف درست را بی موقع می زند.

مسعود نصرتی، شهردار قزوین هم به خبرنگار مهر گفت: این طرح از سال ها پیش آغاز شده و فاز سوم آن هم 70 درصد پیشرفت داشته و اگر وجود بخشنامه جدید استناد شود عطف به ماسبق نمی شود و نمی توان این بخشنامه را برای پروژه ای که یکبار تصویب شده و 70 درصد پیشرفت داشته اعمال کرد.

در این میان تنها میراث تاریخی در محدوده اجرای فاز سوم این طرح مسجد حیدری است که اساس و بنیان آن به دوران قبل از اسلام، زمانی که یک آتشکده زرتشتی بوده باز می گردد.

پس از نشست های متعدد و برگزاری جلسات متعدد کمیته فنی شورای عالی معماری و شهرسازی در اردیبهشت ماه سال 93 موضوع "طرح جامع شهر قزوین" بررسی و اعضای این کمیته نیز از بافت تاریخی شهر قزوین دیدن کردند.

پس از استعلام میراث فرهنگی استان قزوین ، معاون میراث فرهنگی کل کشور و مدیرکل دفتر بناها، بافت و محوطه‌های تاریخی سازمان‌ میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور مخالفت خود را با گذر خیابان انصاری شرقی که منجر به چندپاره شدن بافت تاریخی قزوین می‌شود، اعلام کردند.

در این نشست‌ها یکی از موضوعات مطرح شده در جلسات کمیته فنی شورای عالی شهرسازی طرح گذر خیابان انصاری شرقی از بافت تاریخی قزوین بود، که عبور بخش غربی این خیابان از بافت تاریخی قزوین طی سال‌های گذشته صدمات غیرقابل جبرانی را به این بافت وارد کرده و در حال حاضر با تملک ۶۰ درصد بناهای بخش شرقی خیابان شهید انصاری توسط مسئولان شهری و مشارکت مردم در این پروژه، موضوع این خیابان وارد مرحله‌ای جدید شده که در صورت اجرایی شدن پروژه و عدم جایگزینی طرحی مناسب، مسئولان و ساکنان شهر قزوین با دست خود آثار تاریخی این شهر مخصوصاً آثار دوره سلجوقی را به جرم بی‌ارزش بودن فرهنگ در مقابل توسعه بدون کاوش یا حفظ بقایای آن مُثله کرده و از بین می‌برند.

محمدحسن طالبیان معاون میراث فرهنگی کل کشور با اشاره به ارزش بافت تاریخی در هویت زنده شهرها اظهارداشت: معاونت میراث فرهنگی و سازمان میراث فرهنگی با هر اقدامی که در بافت تاریخی گسست ایجاد کند قطعاً مخالفت می‌کند و اعلام می‌دارد این گونه طرح‌ها باید به صورت مستند و علمی مورد بررسی قرار گیرد.

وی افزود: در صورتی که طرحی شرایط یکپارچگی بنا، محوطه، بافت تاریخی را در هر گوشه از هر استان بر هم بزند سازمان میراث فرهنگی مخالفت خود را به طور رسمی با آن اعلام می‌کند و این موضوع در همه نقاط کشور قابل اجراست و هیچ  تفاوتی بین سرای دلشگا یا کشیدن خیابان انصاری شرقی نخواهد داشت.

طالبیان بیان کرد: اصلاً هرچیزی برخلاف اصالت و یکپارچگی بافت و محوطه و بنا تاریخی؛ طبق آیین‌ نامه‌های جهانی و داخلی ممنوع است.

سیاوش صابری مدیرکل دفتر بناها، بافت و محوطه‌های تاریخی نیز با اعلام نظر مخالفت کارشناس سازمان میراث فرهنگی در این کمیته افزود: کارشناس ما در جلسه این کمیته مخالفت رسمی سازمان میراث فرهنگی را با هرگونه اقدامی که منجر به از بین رفتن یکپارچگی بافت تاریخی اعم از گذر معبر و احداث خیابان باشد اعلام کرده است.

وی تصریح کرد: در نهایت نظر حوزه کارشناسی و سازمان میراث فرهنگی در حوزه محوطه‌ها و بناها و بافت‌های تاریخی لازم الاجرا است اما این نظرات به شورای عالی معماری و شهرسازی متشکل از معاون وزیر، وزیر و نماینده سازمان میراث فرهنگی ارسال می شود و روی این موضوع بحث و اظهار نظر می‌شود.

این مسئول یادآورشد: طالبیان هم با هرگونه اقدامی که منجر به حذف یکپارچگی بافت تاریخی از جمله بافت تاریخی قزوین مخالف است اما در نهایت آنچه در شورای عالی معماری و شهرسازی تصویب می‌شود برای سایر دستگاه‌ها لازم الاجراست.

به هر حال امیدواریم با هماهنگی و تدبیر لازم آنچه می تواند هم میراث فرهنگی و بافت تاریخی استان را حفظ کرده و توسعه منطقه را نیز محقق کند در این حوزه اجرا شود تا بدون نگرانی در مسیر پیشرفت گام برداشت.