به گزارش خبرنگار مهر، متاسفانه گذر زمان در ارومیه نه تنها از هویت اصیل و سبک معماری ایرانی – اسلامی در ارومیه صیانت نکرده بلکه آنچه از گذشتگان در این عرصه به یادگار مانده را نیز رفته رفته به تاراج می برد.
امروزه دیگر معماری بومی و سنتی در این منطقه کمتر دیده می شود در عوض ساختمان های با سازه های فلزی یا بتونی جایگزین ساختمان هایی با نماهای آجری و ... که به سبک ایرانی و اسلامی ساخته شده بودند شده بنابراین این رویه خود موجب از دست رفتن هویت برجسته و نادر معماری بومی آذربایجان غربی به ویژه ارومیه شده است.
ارومیه به عنوان مرکز استان آذر بایجان غربی شهر بی هویتی نیست، بررسیهای باستان شناسی نشان می دهد در فاصله نه چندان دور از این شهر و درست در پشت بزرگترین دانشگاه استان و روستای تمتمان پناهگاه صخره ای وجود دارد که نشان از حضور گروههای بشری حداقل از پیش از دوازده هزار سال قبل در این حوزه دارد.
پس از این استقرار جوامع بشری در روستاهای اولیه در هزاره هفتم و ششم قبل از میلاد نیز شواهد مختلفی موجود است، گوی تپه و کردلر تپه در ارومیه نیز از جمله محوطه های مشهور در سطح جهانی از دوران برنز در حدود پنج هزار سال پیش بشمار می آیند که مقالات متعدد و مختلفی از آن در جهان به چاپ رسیده است.
ساختمانهای شهرداری، شهربانی و لشکر 64 ارومیه، بازار سنتی ارومیه و... اثر های تاریخی هستند که با وجود گذشت سالها از ساخت آنها هنوز پابرجا بوده و هویت خاصی به این شهر مرزی داده اند اما متاسفانه احداث ساختمان های بی هویت همانند ساختمان جدید استانداری این نماد و هویت ها را زیر سوال برده است.
نکته قابل تامل اینکه ساختمان های جدید در حال احداث نه تنها هویت اصیل این منطقه را زیر سوال می برند بلکه به دنیا استفاده از نماهای کامپوزیت، شیشه و... مطابق با استاندارد آیین نامه 2008 نبوده و با کوچکترین زلزله و حادثه ای می توانند مسبب مشکلات فراوانی شوند.
میدان امام ارومیه که اصلا مطابق معماری ایرانی و اسلامی بنا نشده است
نهادهای متولی ساخت و ساز در صف اول بی توجهی به ترویج سبک معماری اصیل ایرانی – اسلامی
در این میان نهادهای متولی از جمله اداره کل راه و شهرسازی استان، استانداری و سایر نهادهای دولتی در سالهای اخیر اقدام به ساخت و ساز ساختمان جدید برای خود کرده اند که هیچ کدام بویی از سبک معماری اصیل ایرانی و اسلامی ندارد.
با توجه به روند رو به رشد تقلید در ساخت و سازها از الگوهای موهوم و نیز غربی در شهر و وقتی یک نهاد متولی خود پایبند قوانین نیست چگونه می توان انتظار داشت مردم از الگو ها و قانون تبعیت کنند.
همچنین حوادثات و زلزله های اخیر در کشور بحث مقاوم سازی در استان و کشور را ضروری ساخته اما این امر به هیچ وجه در ساخت و سازهای اخیر در نظر گرفته نمی شوند.
رضا حیدری کارشناس ارشد باستان شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی می گوید: ظرف چند دهه اخیر آرام آرام بهره گیری از عناصر معماری ایرانی و اسلامی کم رنگ تر و رواج عناصر و نمادهای موهوم در معماری این شهر تاریخی به شدت افزایش یافته است.
وی ادامه می دهد: این امر به گونه ای است که شیوه های اصیل معماری در این شهر در چشم برخی زائد و حتی بهره گیری از آنها به صورت کهنه پرستی و سنت گرایی به نظر می رسد.
حیدری می افزاید: جای تعجب بیشتر آنکه آنانی که بر اساس قوانین مصرحه میبایست خود سردمدار حفاظت و صیانت از معماری اصیل اسلامی و ایرانی در استان می بودند با زیر پا گذاردن اصول بر رواج این عناصر دامن زده اند و بر ادامه بحران بی هویتی در این شهر تاریخی افزودند.
این کارشناس با اشاره به ساخت ساختمان های بی هویت استانداری و همچنین اداره کل راه و شهرسازی استان به عنوان اصلی ترین نهاد متولی این سوال را مطرح می کند که حالا سوال اینجاست چه کسی مدافع معماری اصیل اسلامی و ایرانی و پاسخگوی رواج نمادهای موهوم در معماری شهر تاریخی ارومیه است ؟
سوالی که به نظر می رسد پاسخ درخوری برای آن داده نشود چرا که دهه های اخیر و ساخت و سازهای ارومیه گواهی بر این مدعاست.
حیدری در ادامه به سوابق تاریخی ارومیه اشاره می کند و می گوید: در هزاره اول قبل از میلاد آثار و محوطه های تاریخی فراوانی تنها در سطح این شهرستان در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است تپه ماوانا، کوکیا، محمود آباد، دیزج تکیه، ژار آباد، بزرگ آباد، ترکمان و... که میراث دار سبک معماری اصیل ایرانی و اسلامی هستند آثاری که رفته رفته رو به فراموشی هستند.
وی ادامه می دهد: ارومیه در دوران اسلامی نیز محوطه های متعددی را در خود جای داده است سه گنبد به عنوان قدیمی ترین بنای اسلامی شهر از دوران سلجوقی قرن ششم هجری قمری، مسجد جامع با محراب بی بدیلش به عنوان نگین محراب های اسلامی در دوران ایلخانی، بازار تاریخی ارومیه با سه هکتار وسعت و بیش از ششصد باب مغازه ، میدان تاریخی انقلاب با بناهای تاریخی متعدد به عنوان معدود میادین تاریخی کشورهمه و همه تنها بخشی از هویت تاریخی این شهر است.
هویت هایی که نه تنها صیانت نمی شوند بلکه با ادامه این روند دیری نخواهد پایید که در گذر بی توجهی زمان و مسئولان رو به فراموشی روند.
برای آسیب شناسی این مشکل سراغ عادل فتاحی عضو سه دوره شورای اسلامی شهر ارومیه که رئیس کمیسیون عمران این شوراهاست و خود در زمینه عمران و ساخت و ساز بیش از سه دهه است فعالیت دارد رفته ایم.
یکی از مراکز خرید ارومیه که از نماد ایرانی- اسلامی بهره نبرده است
هشدار نسبت به ترویج نمادهای موهوم و غربی
وی در ابتدای بحث با انتقاد شدید از ترویج نمادهای موهوم و تقلید کورکورانه در ساخت و سازها از مدل های غربی می گوید: متاسفانه امروز در امر ساخت و ساز از اینترنت عکس و نمادی بدون توجه به هویت منطقه کپی برداری شده و به خورد مردم داده می شود.
فتاحی در گفتگو با مهر با اشاره به اینکه توجه به سبک معماری اصیل ایرانی و اسلامی مختص یک نهاد نیست و باید همه مشارکت داشته باشند می افزاید: در حال حاضر این موضوع به یکی از دغدغه های اصلی بنده و سایر اعضای شورای اسلامی شهر ارومیه تبدیل شده است.
وی ادامه می دهد: در سه الی چهار دهه اخیر ساختمان های زیادی از جمله شهرداری ارومیه، شهربانی و ساختمان لشکر 64 ارومیه ساخته شده که زیبایی و هویت خاصی به ارومیه داده اند اما بعد از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی تاکنون حتی دو ساختمان نیز با توجه به معماری اصیل ایرانی و اسلامی درارومیه ساخته نشده استو
وی با بیان اینکه متاسفانه در کنار این موضوع شاهد ساخت و سازهایی در ارومیه هستیم از سوی نهادها که هیچ سنخیتی با سبک معماری ایرانی و اسلامی ندارند عنوان کرد: ساختمان اداره کل راه و شهرسازی آذربایجان غربی در ارومیه که یکی از نهادهای متولی در امر ساخت و ساز است یکی از بدترین ساختمانها در طول 40 سال اخیر است.
فتاحی می گوید: متاسفانه در کنار نماد بی هویت این ساختمان داخل آن نیز به خصوص راهروهای آن شبیه مدرسه ساخته شده که نشان از بی توجهی مسئولان است.
وی با اشاره به این نکته که در سه دهه اخیر مسئولان هیچ بهره ای از معماران و کارشناسان متخصص و خبره بهره نبرده اند می افزاید: در این مدت با تقلید از مدل ها و نماهای غربی و نیز کپی از اینترنت نماهایی که بیشتر کامپوزیت و شیشه هستند در ارومیه احداث شده که در کنار بی هویتی با استانداردهای مقاوم سازی نیز همسویی ندارند.
ساختمان شهرداری ارومیه
دعوت از معماران و کارشناسان مختصص معماری برای مشارکت در طرح تفضیلی شهر ارومیه
عضو شورای اسلامی شهر ارومیه با اشاره به تدوین طرح تفضیلی شهر ارومیه برای 10 الی 15 سال آینده اظهارداشت: از همین جا برای جلوگیری از ترویج نمادهای موهوم و نیز استفاده از سبک و معماری اصیل ایرانی از تمامی معماران، کارشناسان متخصص دعوت می کنم در تدوین طرح تفضیلی شهر ارومیه مشارکت داشته باشند.
وی با اعلام اینکه ارومیه خط آسمان ندارد می گوید: متاسفانه در کنار بی توجهی به ساخت و سازها با سبک معماری و اسلامی خط آسمان در ارومیه رعایت نشده است و این امر موجب شده است خیابانهای ارومیه نماهای درست و حسابی نداشته باشند در یک خیابان در کنار آپارتمان 12 طبقه یک ساختمان دو طبقه احداث شده است.
فتاحی با اشاره به موقعیت استراتژیک ارومیه به دلیل هم مرزی بودن با سه کشور خارجی ادامه می دهد: ارومیه نیم متر با اتحادیه اروپا فاصله دارد و این استان می تواند میزبان نشست های متعدد در رده های بلند پایه سیاسی باشد ساختمان تازه تاسیس استانداری اگر به نوع ساخت و ساز توجه می شد می توانست میزبان مذاکرات متعدد منطقه شمالغرب مطرح شود.
وی یاد آور شد: این در حالی است که ساختمان استانداری بدون توجه به نماد و سبک معماری ایرانی و اسلامی پشت ساختمان تاریخی شهرداری ارومیه احداث شده و این اثر را نیز تحت شعاع قرار داده است.
به حال هویت چیزی نیست که به این راحتی از کنار آن گذشت برای احداث یک اثر تاریخی زمان زیادی لازم است بی توجهی و تخریب این آثار و انکار هویت را دوباره نمی توان به یک ملت بازگرداند چه بهتر که از امروز مسئولان به فکر صیانت از سبک معماری اصیل ایرانی و اسلامی باشند.
گزارش: سکینه اسمی
نظر شما