بافت تاریخی گرگان، قالی سوخته ای که لگدمال می شود / تعامل دستگاه های اجرایی شرط احیای آثار تاریخی

به گزارش خبرنگار مهر، بافت تاریخی شهر گرگان، در سال 1310 به منظور برخورداری از اهمیت و ارزش تاریخی در فهرست آثار ملی، به عنوان اولین بافت تاریخی کشور ثبت شد. این بافت، علی رغم اهمیت فراوان، چه از نظر تاریخی و چه فرهنگی، طی بیش از 80 سالی که از ثبتش می گذرد مورد توجه مسولان نبود و همواره طی دوره های مختلف تاریخی زخم های فراوانی بر آن وارد شد.

این زخم ها حتی در سال های پس از انقلاب نیز ادامه داشت تا جایی که طی سال های گذشته به اوج خود رسید و باعث شد تا جرقه ایجاد انجمنی برای حمایت از این بافت با ارزش ایجاد شود. تشکلی مردم نهاد به نام انجمن حمایت از بافت تاریخی گرگان از سال 85 کارش را با هدف حفظ و احیا این بافت آغاز کرد که از سال 89 اهداف خود را به صورت جدی تر دنبال می کند.

این انجمن با نگاه صیانت از بافت تاریخی گرگان ازسال 90، هرساله در یک روز، بزرگداشتی را به بهانه ثبت ملی بافت تاریخی گرگان برگزار می کند تا برای شهروندان به نوعی آگاه سازی انجام شود و به تعداد حامیان این میراث بزرگ و ارزشمند تاریخی افزوده شود.

بافت تاریخی گرگان گنج پنهانی است که مورد غفلت متولیان این امر قرار گرفته است

بنیانگذار و رئیس سابق سازمان میراث فرهنگی کشور، شامگاه یکشنبه در آئین نکوداشت هشتاد و سومین سالروز ثبت ملی بافت تاریخی گرگان وجود آثار و بناهای تاریخی در منطقه استرآباد را ثروت تاریخی دانست و گفت: بافت تاریخی گرگان گنج پنهانی است که توسط متولیان این بخش مورد غفلت قرار گرفته است.

مهدی حجت با بیان این نکته که شهرستان گرگان از نظر اقتصادی دارای توانایی فوق العاده ای است، افزود: در شرایطی که بسیاری از شهرهای کشور با خشکسالی مواجه است، این شهر به لحاظ ثروت طبیعی غنی دارد چراکه از اقلیم بسیار خوبی برخوردار است.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران، تنوع قومیتی در استان را یکی دیگر از قابلیت های گلستان اعلام کرد و گفت: تعامل خوب بین اقوام مختلف در استان، موجب شده تا گلستان از سایر استانها متفاوت باشد از این رو می توان از همین تفاوت و ظرفیت ها نهایت بهره را برای جهت جذب گردشگر و ایجاد زیرساخت های گردشگری برد.

وی از تخریب برخی خانه های تاریخی شهرستان گرگان ابراز نارضایتی کرد و افزود: بنای تاریخی که در 80 سال قبل با اهمیت تشخصی داده شده و برای حفظ آن، ثبت ملی شده اکنون اینگونه به هم ریخته است.

ثبت ملی به تنهایی عامل حفظ بسیاری از بناهای تاریخی نخواهد بود

حجت با اشاره به این نکته که ثبت ملی به تنهایی عامل حفظ بسیاری از بناهای تاریخی نخواهد بود، اضافه کرد: اگر بنایی ثبت ملی یا جهانی می شود تنها به این خاطر است تا از آن اثر تاریخی  به خوبی حفظ و حراست شود نه اینکه پس از ثبت به حال خود رها شود.

رئیس شورای مرکزی نامگذاری اماکن کشوراذعان کرد: برخی از کارشناسان بر این عقیده هستند که در سالهای آینده به دلیل الکترونیکی شدن بسیاری از کارها، انسانها وقت زیادی برای گذراندن اوقات فراغت دارند به همین دلیل به مطالعه درباره فرهنگ و اداب رسوم کهن علاقمند می شوند.

به گفته وی، داشتن وقت آزاد، رغبت افراد برای شناختن اصل هویت خویش، امکان سفر به نقاط مختلف جهان و امکانات تصویری موجب می شود تا در آینده افراد برای جستجو در هویت و نسل های گذشته بیشتر مشتاق باشند.

هرچه مبادلات فرهنگی بیشتر شود علاقمندی افراد به کاوش و شناخت نسل های گذشته بیشتر می شود

رئیس شورای عالی اسناد ملی کشور با اعلام این مطلب که هرچه مبادلات فرهنگی بیشتر شود علاقمندی افراد به کاوش و شناخت نسل های گذشته بیشتر می شود، افزود: اگر نتوانیم به خوبی از میراث فرهنگی و هرآنچه که از نسل های گذشته به ما رسیده به خوبی محافظ کنیم، نسل آینده دچار بی هویتی می شود.

وی خواستار توجه بیشتر مدیریت شهری در امر ساخت و ساز شد و اظهار کرد: نیاز است تا مدیریت شهری افقی برای 30 سال آینده شهر گرگان ترسیم کرده باشند و بدانند که این شهر با توجه به بناها و بافت تاریخی باید در آینده چه مشخصه هایی را داشته باشد.

وی بافت تاریخی شهر گرگان را مجموعه ای از افکار و عواطف و احساسات به هم گره خورده دانست و افزود: نمای هر یک از بناها با فکر و دلیل و بر اساس سیاستی خاص ساخته شده از این رو نباید آن را به راحتی به حال خود رها کرد تا به دلیل برخی کمبودها، نابود شود.

بنیانگذار و رئیس سابق سازمان میراث فرهنگی کشور با بیان این نکته که بناهای تاریخی عتیقه هستند، اذعان کرد: هیچگاه کسی از اشیا عتیقه استفاده نمی کند بلکه همواره برای حفظ و نگهداری آن تلاش می کند به همین دلیل نیاز است تا برای صیانت از بافت تاریخی گرگان تلاش شود.

بافت تاریخی شهر گرگان مانند قالی سوخته است

به گفته رئیس شورای مرکزی نامگذاری اماکن کشور، بافت تاریخی شهر گرگان اکنون مانند قالی سوخته ای است که هر گوشه از آن آسیب دیده اما ظرفیت رفو کردن را هنوز دارد تا باز هم از آن بتوان به عنوان قالی استفاده کرد؛ بافت تاریخی این شهر قابلیت مرمت و احیا دارد.

وی با بیان این نکته که خانه شفیعی واقع در بافت تاریخی گرگان برای تمام علاقمندان به میراث فرهنگی در جهان جذابیت دارد، افزود: اگر این بنا به خوبی مرمت شود به جواهری تبدیل می شود که از آن می توان بهترین بهره اقتصادی را جست.

مهدی حجت، بنای تاریخی را، به تنها عکس به یادگار مانده از پدربزرگ تشبیه کرد و گفت: کسانیکه به بافت و بناهای تاریخی توجه نمی کنند نه تنها عکس پدربزرگ خود، بلکه چک میلیاردی را نیز نابود می کنند.

رئیس شورای عالی اسناد ملی کشور ادامه داد: در سایر کشورهای دنیا بافت تاریخی را بسیار قیمتی و حائز اهمیت می دانند و از آن به بهترین وجه کسب درآمد می کنند کاری که تاکنون در بافت تاریخی گرگان نیافتاده است.

وی اذعان کرد: شهرستان گرگان به دلیل سابقه فرهنگی، تاریخی و ظرفیت طبیعی و اقتصادی، توانایی تبدیل شدن به یک مشعل فروزان در ایران را دارد به شرط آنکه به این حوزه توجه شود.

حجت خواستار مشارکت دستگاه هایی مانند شورای شهر، شهرداری، سازمان میراث فرهنگی، اوقاف و استانداری برای احیای بافت تاریخی گرگان شد و افزود: با تشکیل یک مجموعه می توان بر روی بافت قدیم گرگان کار کرد در غیر این صورت کارها به خوبی پیش نخواهد رفت.

ایجاد هماهنگی بین دستگاههای مختلف، نیاز بافت تاریخی برای احیا است

بنیانگذار و رئیس سابق سازمان میراث فرهنگی کشور اذعان کرد: مهمترین نکته ایجاد هماهنگی بین ارگان های مختلف به صورت مشترک به صورت شورا است تا اقدامات مورد نیاز برای احیای بافت تاریخی شهر گرگان انجام شود.

وی همکاری شهروندان را در احیای بافت تاریخی گرگان بسیار موثر دانست و افزود: شرایط لازم را برای اجرای اقدامات مهیا می کنیم تا کارها با سرعت خوبی پیش برود.

مهدی حجت با بیان این نکته که ظرف دو سال آینده در صورت همکاری دستگاه های متولی و شهروندان تغییرات خوبی را در بافت تاریخی گرگان شاهد خواهیم بود، افزود: مشاهده تخریب برخی بناهای تاریخی در بازدید از بافت تاریخی برایم آزاردهنده بود.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران با بیان این مطلب که راه حل مرمت و احیا خانه های تاریخی گرگان فقط واگذاری آنها به بخش خصوصی نیست، گفت: اینکه دولت بخواهد برای باز کردن مسئولیت از سر خودش توپ را به زمین بخش خصوی بیاندازد درست نیست.

وی ضمن تاکید بر این نکته که کار را به صورت کامل نمی توان به بخش خصوصی واگذار کرد، افزود: نیاز است تا نوعی آگاهی بخشی در بین مردم برای شناخت ارزش ها ایجاد شود تا آنها نسبت به احیا بافت علاقمند شوند و زمینه های آن را به سهم خودشان فراهم کنند.

با احیا بافت تاریخی یک ظرفیت اقتصادی و درآمد خوبی ایجاد خواهد شد

در ادامه نماینده مردم گرگان و آق قلا در مجلس شورای اسلامی بافت تاریخی گرگان را یکی از ظرفیت های استان دانست و گفت: با احیا بافت تاریخی یک ظرفیت اقتصادی و درآمد خوبی ایجاد خواهد شد.

عیسی امامی از حضور سرمایه گذار برای احیای بافت تاریخی گرگان خبر داد و اذعان کرد: این سرمایه گذار مبلغ 40 میلیارد تومان را در سه مرکز مشخص قرار است سرمایه گذاری کند، تمام تلاشمان بر این است تا این سرمایه از استان خارج نشود.

وی ادامه داد: به شهرداری و شورای شهر گرگان پیشنهاد می کنم تا در مصوبه ای شهر گرگان را به چهار منطقه وارکان، هیرکان، جرجان و استراباد تقسیم کنند که هریک از این مناطق شامل محلاتی هم می شود.

وی تصریح کرد: تصویب این مصوبه به هویت بخشی شهر گرگان بسیار کمک خواهد کرد ضمن اینکه در این اقدام شهروندان را نسبت به میراث فرهنگی حساس می کنیم تا مطالبات خود را از متولیان این امر داشته باشند.

از حاشیه های این نشست عدم حضور مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری گلستان بود. البته معاون گردشگری این اداره کل در جلسه حضور داشت که وی نیز قبل از پایان نشست، آن را ترک کرد تا میراث فرهنگی نماینده ای رسمی برای تقدیر از حامیان بافت تاریخی روی سن سالن فخرالدین اسعد گرگانی نداشته باشد.

در این مراسم از خانواده‎های باقری، امیرلطیفی، تقوی، شیرنگی، کبیر، خراسانی، سیدرضا بنی‎کریم، محمدرضا قلی‎نژاد، محمود ابطحی، احسان اخوان، سیدجواد میرشهیدی، نرگس‎بیگم میرکریمی قدردانی شد.

همچنین با اهدای لوح تقدیر از محمد بزازی، عبدالوهاب شفیعی، محمدزمان تقوی، محی‎الدین هاشمی، فاطمه کاویانی، ابوالفضل شیرافکن و عبدالخالق لطیفی قدردانی شد.

به گزارش خبرنگار مهر، سازمان میراث فرهنگی گلستان در سالهای گذشته با اعلام کمبود بودجه، مسئولیت مرمت خانه های تاریخی را بر عهده نگرفت و این امر باعث شد تا برخی خانه های ارزشمند تاریخی مانند خانه دیانی، دارایی و میرکاظمی تخریب شود.

اینکه مرمت خانه های تاریخی و احیای بافت قدیم گرگان به دلیل هزینه بر بودن در اولیت سازمان میراث فرنگی نیست قدری علاقمندان به این حوزه را نگران کرده است چراکه بناها و آثار تاریخی هویت یک جامعه به شمار می روند و امانتی هستند که از نسل های گذشته به ما رسیده و باید برای انتقال به نسل آینده نیز احساس مسئولین کنیم. انتظار می رود حضور خود جوش مردم برای احیای بافت تاریخی گرگان و وجود کارشناسان متخصص در این بخش باعث شود تا باقیمانده بافت تاریخی گرگان از این پس با همکاری مسئولین حفظ شود.