آمريكا، ايساف، ناتو ؛ مثلث طلايي نفوذ در افغانستان

" ياپ دو هوپ شفر" دبير كل ناتو روز سه شنبه 12مهر با بيان ضعف امنيتي در جنوب و شرق افغانستان بر ضرورت افزايش نيروهاي ناتو در اين كشور تاكيد كردند . 

هر چند دولت آمريكا بعد از حادثه يازده سپتامبر به بهانه مبارزه با نيروهاي طالبان و القاعده، پيشگام حضور نيروهاي خارجي در افغانستان گرديد اما به تدريج با تقدس بخشيدن به اين مبارزه ، هزينه حضور در افغانستان را با ساير كشورها تقسيم كرد .

در ابتداي امر نقش ناتو در افغانستان مطرح نبود اما از آنجايي كه كشورهاي همراه كننده آمريكا در جنگ افغانستان، عضو ناتو بودند، گروه امنيتي را موسوم به نيروهاي بين المللي كمك به امنيت ( ايساف ) تشكيل دادند كه در كنار نيروهاي آمريكايي به مبارزه با نيروهاي طالبان بپردازد . كشورهاي انگليس، آلمان، فرانسه، اسپانيا، كانادا، هلند و استراليا از اعضاي فعال ايساف بودند .

در نشست وزراي دفاع ناتو در برلين كه به تاريخ 26 شهريور برگزار شد ، آلمان و فرانسه بسان نشست هاي قبلي اين وزيران از استقلال عمل نيروهاي حافظ صلح بين الملل( ايساف) در مقابل نظاميان آمريكايي دفاع كردند و فرانسه نيز با چتر حمايتي ناتو بر اين نيروها مخالفت كرد . اما همه اعضا در يك نقطه مشترك يعني افزايش تعداد نيروها در افغانستان تاكيد كردند .

در راستاي افزايش تعداد نيروها در افغانستان و با پافشاري كشورهايي چون انگليس ، كانادا و هلند و طي بيانيه اي كه شوراي آتلانتيك شمالي نهاد عالي رتبه تصميم گيري در " سازمان آتلانتيك شمالي " در روزسه شنبه صادر كرد، نيروهاي ايساف از 12هزار 400 نفر كنوني تا سقف 6000 نفر ديگر افزايش مي يابد .

نكته اي كه در اينجا مطرح است اينكه حضور نيروهاي بيگانه در افغانستان همزمان با گذر زمان خط سيري را طي مي كند كه در اين خط، جايگاه حضور نيروها از آمريكايي بودن به سمت نيروهاي "ايساف" تحت امر ناتو و سپس چهره مستقل ناتو ، چرخش پيدا مي كند .     

ناتو فرماندهي نيروهاي "ايساف" در افغانستان را در اوت سال 2003 به عهده گرفته بود اما در مقطع كنوني به رغم دوگانگي ها ، ناتو مي رود كه نقش مستقلي را در افغانستان ايفا نمايد . 

دولت انگليس كه در سال هاي اخير به دنبال بازآفريني نقش تاريخي خود در منطقه است، تلاش كرده است تا جاده صاف كن سياست هاي آمريكا در منطقه باشد و با تشكيل قطب قوي در سازمان هاي مختلف از جمله ناتو ، مقاصد فزون طلبانه خود را پياده كنند .

با تقويت نيروهاي ناتو در افغانستان اهداف متعددي دنبال مي شود كه اهم آنها را به شرح زير مي توان ذكر كرد :

- رفع حساسيت نسبت به حضور يكجانبه آمريكا در افغانستان از اهدافي است كه با حضور برجسته ناتو، دنبال مي شود .

دولتمردان آمريكا از واگذاري نقش بيشتر به ناتو دو سود عمده مي برند . نخست طرح هاي خود را در منطقه در زير لواي نيروهاي ناتو اجرا مي كنند و حساسيت ها نسبت به نفوذ بي حد و حصرها آمريكا كاهش مي يابد . دوم اينكه آمريكا اين فرصت را مي يابد كه از تعداد نيروهاي خود در افغانستان بكاهد و در عراق كه به نيروهاي بيشتري نياز مي باشد، متمركز كند .

- گسترش ناتو به شرق پس از فروپاشي شوروي از آمال بزرگ اعضاي پيمان آتلانتيك شمالي مي باشد . سازمان نظامي ناتو با امضاي قرداد همكاري با كشورهاي آسيايي بدون آنكه تعهدي مطابق با اصول اوليه ناتو ( حمله به يك كشور عضو به منزله حمله به تمام كشورها مي باشد ) نسبت به ميزبان داشته باشند ، نيروهاي خود را در اين كشورها متمركز مي كنند تا در مواقع لزوم از آن بهره گيري نمايند . 

در حال حاضر با توجه به استقبال رهبران افغانستان از حضور نيروهاي ناتو در اين كشور، فرصت ذي قيمتي بدست آمده و افغانستان به يك پايگاه مهم استراتژيك براي ناتو در شرق تبديل شده است . بواسطه اين نفوذ 26 كشور عضو ناتو كه عمدتا غربي هستند به خواسته هاي ديرينه خود مي رسند و دامنه مانوردهي روسيه را در جنوب و مركز آسيا كاهش مي دهند . 

- جبران كاهش مانوردهي ناتو در آسياي ميانه پس از تحريم تسليحاتي ازبكستان توسط اتحاديه اروپا، از ديگر اهداف گسترش ناتو در افغانستان مي باشد .

در سال 1994 بيست و شش كشور عضو سازمان پيمان آتلانتيك شمالي برنامه صلحي را به تصويب رساندند كه طبق اين برنامه بيش از 20 كشور اروپايي و كشورهاي عضو شوروي سابق از جمله ازبكستان با ناتو همكاري امنيتي و نظامي با هدف برقراري صلح امضا كردند .

 تحريم تسليحاتي اروپا كه به دنبال حوادث شورش هاي شهر انديجان و مقصر شناخته شدن دولت ازبكستان صورت مي گيرد به روابط ناتو با اين كشور استراتژيك آسياي ميانه تاثير منفي مي گذارد لذا با احتمال از دست دادن جايگاه ناتو در ازبكستان ، افغانستان بهترين گزينه براي پر كردن خلا موجود مي باشد .

با توجه به اينكه مبدا مشاركت كنندگان نظامي در افغانستان يك طيف فكري يا به عبارتي بهتر يك باند سياسي - نظامي مي باشد اما به مرور با تغيير حساسيت ها نسبت به بافت نيروهاي خارجي، شاخصه هاي حضور از تك بازيگر بين المللي چون آمريكا، به سمت بازيگران گروهي و سازماني همانند ايساف و ناتو تغيير مي يابد تا دامنه نفوذ غرب و آمريكا همچنان بر اين نقطه از جهان جهت پيگيري اهداف سياسي و نظامي برقرار گردد .