به گزارش خبرنگار مهر، سید روح الله خاتمی، از علمای بزرگ استان یزد و از یاران و نزدیكان امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری بود و هنگامی كه خبر درگذشت ایشان به امام خمینی (ره) رسید، امام فرمودند: "اسلام و ایران یكی از پر فروغ ترین چهره های تقوی و خلوص و ایمان خود را از دست داد. برادر عزیزم خاتمی زنده دل، چهر تابناك مبارزات خستگی ناپذیر روحانیت روشن ضمیر در دهه های اخیر این مرز و بوم بود. او روشنفكری متدین، مجتهدی بزرگوار و از خوبان امینی بود كه اگر نتوان گفت، بی‌نظیر، مسلما كم نظیر بود".
آیت الله خاتمی، در آبانماه سال ۶۷ دیده از جهان فرو بست و سالروز درگذشت این روحانی زنده دل، بهانه ای برای مرور زندگی یكی از بزرگترین مفاخر استان یزد است.
استاد اخلاق، آیت الله سید روح الله خاتمی، فرزند آیت الله سید محمدرضا، فرزند آیت الله سید اسماعیل اردكانی فرزند سید محمد یزدی از عالمان برجسته دینی یزد در سده چهاردهم هجری قمری است.
پدر و نیاكان وی نیز در شمار عالمان دینی بودند و جد مادری او، آیت الله آقا محمد معروف به اردكانی و متخلص به شیدا، یكی از عالمان گرانقدر و فضلای برجسته استان یزد بود و شجره طیبه آیت الله خاتمی به حسن مثنی، فرزند امام حسن مجتبی (ع) منتهی می شود.
در شب دوشنبه، دهم رمضان سال ۱۳۲۴ قمری مطابق با ۱۲۸۵ شمسی در اردكان از توابع یزد و در خطه كویر در شبی پرستاره فرزندی پاك در خانواده ای روحانی و اهل علم و سیادت چشم به جهان گشود كه به گفته خود وی، نام او را محمد و لقب او را روح الله گذاشتند ولی یاد ندارم كسی حتی پدرم مرا به نام خوانده باشد بلكه همیشه به روح الله خوانده شده و بر همین نام مشهور بوده ام و از همین رو، شناسنامه ام را به نام روح الله گرفته ام.
یكی از محققان استان یزد به نام علیرضا كریمی، در كتاب دانشوران یزد به معرفی شخصیت آیت الله خاتمی با مروری بر خاطرات وی و نزدیكانش پرداخته و در این كتاب، بخشی زیادی از خاطرات آیت الله خاتمی از زبان خود ایشان نقل شده است.
خانواده آیت الله خاتمی هم از طرف مادری و هم از طرف پدری همگی در سلك روحانیون بودند
بر اساس آنچه در این كتاب از زبان ایشان نقل شده است، آیت الله خاتمی از آنجا كه خانواده او همه از سوی پدر و مادر، در سلك روحانیت بودند، از همان ابتدای كودكی در مكتب به تحصیل پرداخت و تا حدود ۱۳ سالگی عربی و فارسی و بعضی از مقدمات را نزد استادان اردكان و پدرش آموخت.
او بعد از مدتی به علت استعداد و نبوعی كه از خود نشان داد، برای ادامه تحصیل به اصفهان فرستاده شد و نزد عالم بزرگ، آیت الله حاج میرزا علی آقا شیرازی به فراگیری شرح شمسیه و نهج البلاغه پرداخت.
از دیگر اساتید آیت الله خاتمی می توان به سید محمد نجف آبادی و حاج آقا رحیم ارباب اشاه كرد ضمن اینكه ایشان مدتی را نیز در قم از محضر شیخ عبدالكریم حائری یزدی استفاده كرد.
آیت الله خاتمی پس از سالها تحصیل در سال ۱۳۱۴ به اردكان بازگشت و به رغم تلاش های بسیار برای سفر به كربلا، این امر میسر نشد و حتی تا تهران نیز برای فراهم كردن مقدمات این سفر به همراه پدر و مادر خود رفتند اما امكانپذیر نشد و در نهایت دوباره به اردكان بازگشتند.
ایشان در خاطرات خود در آن دوران می گویند: " پس از آنكه به اردكان بازگشتیم، موجبات زندگی قدری به هم خورد و پدرم مرحوم شد و به علاوه در اصفهان فشارهای كذایی دولت به اهل علم زیاد شد و طوری شد كه جرات اینكه اهل علم به خیابان یا معابر عمومی بروند نداشتند و عجیب این است كه چون دولت این كار را می كرد، یك مشت لات و مردمان پست فطرت می آمدند و دست می انداختند و اذیت می كردند و گاهی به بهانه های مختلف ما را به كلانتری می بردند كه این عوامل و نرفتن به نجف و فوت پدرم و زاید شدن بار زندگی به دوشم باعث ماندنم در اردكان شد".
فعالیت های دینی آیت الله خاتمی در دوران خفقان رضاخانی قطع نشد
آیت الله خاتمی به رغم جو خفقان رضاخانی به انجام فعالیت های دینی همچون اقامه نماز جماعت، تبلیغ و ارشاد، بازسازی و تاسیس حوزه علمیه اردكان و تدریس مردم در آنجا همت گمارد.
او همچنین با همكاری حضرات آیات ملا محمد حائری و كاظم ملك افضلی، حوزه علمیه اردكان را احیا كرد و تدریس علوم دینی و سرپرستی آنجا را بر عهده گرفت و تالیفاتی نیز داشت كه از آن جمله می توان به كتاب ارزشمند "آیینه مكارم" اشاره كرد.
وی در زمینه مبارزات نیز پیشگام بود به نحوی كه در سال ۱۳۴۲ مبارزات خود را با توزیع اعلامیه های امام خمینی (ره) در اردكان آغاز كرد و با انتشار بیانیه و ایراد سخنرانی های پرشور بر ضد رژیم پهلوی به مبارزات خود شدت بخشید و در زمینه ارتقا و رشد آگاهی های سیاسی مردم و حضور آنان در صحنه های انقلاب از فعالان موثر و شاخص بود.
آیت الله خاتمی بعد از جریان ۱۵ خرداد به عنوان رابط امام در اردكان به حساب می آمد و اطلاعیه هایی را كه از طرف حضرت امام صادر می شد در میان مردم توزیع می كرد و در آگاهی بخشیدن مردم نسبت به امام و اسلام سعی می كرد.
دیدار آیت الله خاتمی با مقام معظم رهبری در دوران تبعید
دیدار ایشان با عاملان تبعیدی در همین راستا بود و مقام معظم رهبری، حضرت آیت الله خامنه ای نیز در خاطره ای در این زمینه فرموده اند: "زمانی كه در ایرانشهر تبعید بودم، در اوج تنهایی و اندوه در شهر غریب، روزی حضرت آیت الله خاتمی با آن كهولت سن با اتوبوس به دیدنم آمد و یك روز، صبح تا غروب در كنار هم بودیم و ایشان بعد از سركشی و رسیدگی مادی و معنوی به تبعیدیان، عازم یزد شدند".
آیت الله خاتمی در دوران پیروزی انقلاب نیز از یاران نزدیك امام خمینی (ره) بود و در دوران دفاع مقدس نیز بارها به جبهه های حق علیه باطل عزیمت كرد و از كمكهای مادی و معنوی خود به سربازان اسلام دریغ نكرد.
او در دوران زندگی خود هیچگاه از وجوه شرعی استفاده نكرد و همیشه از محل كشاورزی و كار در مزرعه ارتزاق می كرد و همانطور كه در خانواده ای ساده و بی آلایش تربیت شد، زندگی خود را نیز ساده و بی آلایش سپری كرد.
او چنان ساده زیست كه امام خمینی (ره) در مورد او فرمود: "او پاك زیست، پاك مرد و پاك در جوار رحمت ربش آرمید".
احتیاط در بیت المال و ساده زیستی از مهمترین ویژگی های آیت الله خاتمی بود
مناعت طبع، ساده زیستی، مردمداری، تواضع، رقت قلب، احتیاط در بیت المال و شجاعت، قطره ای از دریای خصوصیات و اخلاق سراسر كریمانه آیت الله خاتمی بود.
او به حق، چشم و چراغ علما و دانشمندی صاحب نفوذ و با اثر دارای صفاتی بسیار نیكو بود.
ایشان پس از ۸۵ سال خدمت مخلصانه به اسلام و انقلاب، در آبان ماه سال ۶۷ دیده از جهان فرو بست و پیكر او پس از برگزاری مراسم تشییعی باشكوه به اردكان منتقل شد و در آنا به خاك سپرده شد.
حاصل ازدواج آیت الله خاتمی كه در سن ۳۰ سالگی به وقوع پیوست، سه فرزند پسر و چهار فرزند دختر بود كه سید محمد خاتمی، رئیس جمهور سابق ایران، از فرزندان اوست.
گزارش: نيره شفيعي پور
