به گزارش خبرنگار مهر، عزاداری سید و سالار شهیدان از دیرباز دارای جایگاه ویژه و مهمی در زند ایرانیان بوده است به طوری که مردم این سرزمین از روزهای قبل از آغاز ماه محرم خود را برای حضور پرشور در مراسم عزاداری سید و سالار شهیدان آماده می کنند.
شهرستانهای ورامین و پیشوا به علت قدمت و سابقه مذهبی و دینی دارای آیین های سنتی و مذهبی فراوانی در ایام محرم هستند که حرکت کاروان نمادین اسرای کربلا در ورامین و مراسم بنی اسد در پیشوا که به ثبت ملی نیز رسیده اند از مهمترین آنهاست.
آیین های عزاداری در محرم در سطح شهرستان های ورامین و پیشوا بسیار گسترده و فراوان است که برخی از آن به فراموشی سپرده شده و برخی نیز هر سال پرشور تر از سال های گذشته در سطح جنوبشرق استان تهران برگزار می شود.
قطعا پرداختن به تمامی آیین ها و سنت های عزاداری در ورامین و پیشوا در یک گزارش نمی گنجد به همین خاطر تلاش شده تا به آیین هایی که هنوز در میان مردم این منطقه رواج داشته و از جایگاه مهمی برخوردار است، پرداخته شود.
برخی آیین های عزاداری در سطح ورامین و پیشوا آنچنان اثرگذار و مهم بوده که میراث فرهنگی و گردشگری کشور پس از بررسی های طولانی، آن را به ثبت ملی رسانده و برای همیشه به نام مردم شهرستان های ورامین و پیشوا ثبت شده و اين آيين هاي مذهبي در ششمين اجلاس سراسري شوراي عالي سياست گذاري ثبت كشور در فهرست ميراث معنوي به ثبت ملي رسيد.
برخی آیین های سنتی در این منطقه در تحولات سیاسی کشور اثرگذار بوده اند
حجت الاسلام سید محسن محمودی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به سابقه دینی و مذهبی مردم شهرستان های ورامین و پیشوا اظهار داشت: مردم شهرستان های ورامین و پیشوا از دیرباز نسبت به برپایی شعائر الهی و بزرگداشت اهل بیت عصمت و طهارت تلاش کرده اند.
رئیس شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی شهرستان های استان تهران مسجد جامع چندصد ساله ورامین و امامزاده جعفر(ع) پیشوا را سند دیانت مردم این خطه عنوان کرد و افزود: مردم شهرستان های ورامین و پیشوا هر ساله در آستانه ماه محرم و در ایام سوگواری سید و سالار شهیدان، آیین های سنتی مختلفی برگزار می کنند.
وی ادامه داد: برخی از آیین های سنتی موجود در شهرستان های ورامین و پیشوا به قدری دارای قدمت و اثرگذاری بوده که توسط سازمان میراث فرهنگی ثبت ملی شده و برای همیشه به نام مردم این دیار به ثبت رسیده است.
محمودی اضافه کرد: آیین هایی نظیر تعزیه، سیاه پوشان، کاروان نمادین اسرای کربلا در ورامین، کاروان نمادین ورود امام حسین به کربلا، مراسم بنی اسد در پیشوا، آیین سیاه پوشان و تشت گذاری از جمله برنامه هایی است که در طول ایام محرم اجرا می شود.
این کارشماس مذهبی عنوان کرد: عزاداری سید و سالار شهیدان علاوه بر اثرات وبرکات معنوی که برای فرد و اجتماع به همراه دارد، در برخی مواقع دارای اثرات سیاسی بوده و محرک شکل گیری یک قیام یا دفع فتنه های گوناگون در کشور شده است که قیام ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲ و حماسه نهم و دهم دی ماه ۱۳۸۸ نمونه ای از این مدعاست.
کاروان نمادین اسرای کربلا در ورامین
کاروان نمادین اسرای کربلا هر ساله همزمان با دوازدهم محرم الحرام، به همت بیش از ۳۰۰ نفر از عاشقان و ارادتمندان به حضرت سیدالشهدا(ع) در ورامین راه اندازی می شود و هزاران شهروند ورامینی با حضور در خیایان های سطح شهر نسبت به مصائب وارد شده به اهل بیت پیامبر اشک ماتم می ریزند.
این کاروان که بیش از ۳۰ اسب و شتر را برای انجام این امر تدارک دیده، با عبور از خیابان های اصلی شهر ورامین در میدان امام حسین(ع) تجمع کرده و هرساله هنرمندان شهرستان ورامین، بخشی از زوایای حادثه کربلا را در قالب تعزیه اجرا می کنند.
اثرگذاری این مراسم و آیین سنتی به حدی بود که میراث فرهنگ و گردشگری کشور در ششمين اجلاس سراسري شوراي عالي سياست گذاري ثبت كشور، حرکت کاروان نمادین اسرای کربلا در ورامین را به ثبت ملی رساند.
قدمت ۵۰۰ ساله مراسم بنی اسد در پیشوا
مراسم بنی اسد در شهرستان پیشوا را باید یکی از پرشورترین و بزرگترین اجتماع های جنوبشرق استان تهران در ایام ماه محرم دانست که هیئات عزاداری در روز ۱۲ محرم از مناطق مختلف شهرستان پیشوا خود را به آستان مقدس امامزاده جعفر(ع) این شهرستان رسانده و نسبت به شهدای کربلا ادای احترام می کنند.
این مراسم آنچنان شور و عظمتی دارد که بسیاری از مردم مناطق مختلف استان تهران از شهرهایی نظیر پاکدشت، ورامین، ری، قرچک و غیره در این مراسم حاضر شده و از نزدیک شاهد ابراز احساسات مردم نسبت به شهدای کربلا هستند.
اثرگذاری و قدمت ۵۰۰ ساله این آیین سنتی سبب شد تا این حرکت معنوی ماندگار نیز در ششمين اجلاس سراسري شوراي عالي سياست گذاري ثبت كشور از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به ثبت ملی برسد.
آنچه که مراسم بنی اسد در پیشوا را رنگ و بوی سیاسی بخشیده است، نقش این مراسم در قیام ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲ بود که مردم این منطقه در ۱۲ محرم ۱۳۴۲ در حال عزاداری در صحن مطهر امامزاده جعفر(ع) بودند که خبر دستگیری امام راحل را می شنوند به همین خاطر کفن پوشیده و به همراه مردم ورامین قیام تاریخی ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲ را رقم می زنند.
کاروان نمادین ورود امام حسین(ع) به کربلا
یکی دیگر از آیین های سنتی ویژه و مهم در شهرستان ورامین، کاروان نمادین ورود امام حسین(ع) به کربلا است که هر ساله و همزمان با روز دوم محرم در سطح شهرستان های ورامین و پیشوا برگزار می شود.
این حرکت نمادین در ابتدا توسط خانواده شهید احمد ملک آبادی راه اندازی شده که امروز مردم شاهد ادامه این حرکت توسط خانواده شهید با همکاری بسیجیان پایگاه شهید ملک آبادی هستند و این تنها حرکتی است که در شهرستانهای ورامین، قرچک و پیشوا در روزهای اول محرم انجام می شود.
این کاروان تلاش دارد تا علاوه بر بازسازی کاروان امام حسین(ع) در کربلا، برخی پیام های مهم اجتماعی، فرهنگی و سیاسی سید و سالار شهیدان را در قالب جملات کوتاه در معرض دید عموم قرار دهد که این موضوع نیز با استقبال مردم مواجه شده است.
اجرای آیین تشت گذاری در شهرستانهای جنوبشرق استان تهران
شهرستان های ورامین و پیشوا و قرچک به دلیل مهاجر پذیر بودن و حضور قوم های مختلف از جمله شهرستان هایی هستند که آیین سنتی تشت گذاری با حضور پرشور مردم برگزار می شود که اثرات و برکات معنوی خاصی را به همراه دارد.
در آیین سنتی عزاداران حسینی با پیروی از اقدام امام حسین (ع) در روز ۲۷ ذیحجه آب مشکها را در تشت ها ریخته و تمام لشکر حر و اسبان آنها را سیراب می کنند، تشت های پرآب را بر سرگذاشته و با حرکت در میان مردم عزادار به نوحه خوانی و سینه زنی می پردازند و برخی عزاداران حسینی نیز با بر دوش گرفتن مشک ها و کوزه های آب، عزاداران حسینی را سیراب می کنند و برخی عزاداران این آب را به تبرک و به نیت شفا با خود به منازل می برند.
آیین خیمه سوزان در ورامین
آیین خیمه سوزان از جمله آیین هایی است که در روز عاشورای حسینی در سطح شهرستان ورامین برگزار و مردم مناطق مختلف جنوبشرق استان تهران برای دیدن این مراسم به ورامین می آیند و در سوگ مصیبت شهدای کربلا اشک ماتم می ریزند.
آیین خیمه سوزان یادآور جنایت لشکریان یزید پس از شهادت امام حسین و ۷۲ تن از یاران وفاداراش است که خیمه های زنان و کودکان را به آتش کشیده و صحنه های دلخراشی را رقم زدند.
این مراسم در امامزاده طاهر و مطهر، امامزاده حسین رضا و روستاهای ورامین رونق فراوانی دارد.
آیین سنتی سیاه پوشان در جنوبشرق استان تهران
آیین سنتی سیاه پوشان نیز از دیگر سنت های قدیمی است که در شهرستان های ورامین، پیشوا و قرچک دارای قدمت فراوانی است و مردم در این آیین لباس سیاه به تن کرده و مساجد، حسینیه ها و اماکن مذهبی را به مناسبت محرم سیاه پوش می کنند.
----------------------
گزارش از سید محمدحسن محمودی
