به گزارش خبرنگار مهر، نشست "تجدد در ایران عصر قاجار" با حضور دکتر ناصر تکمیل همایون استاد تاریخ دانشگاه تهران، دکتر صادق زیباکلام استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران و دکتر ابراهیم فیاض استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران، روز گذشته ۲۷ آبان در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشکاه تهران برگزار شد.
در بخش دیگری از این مراسم دکتر ابراهیم فیاض گفت: احساس من در دوران قاجاریه این است که ما با مدرنیسم مواجه نشده ایم بلکه همواره با مدرنیته مواجه بوده ایم یعنی به جای اینکه برویم و یاد بگیریم با دستاوردهای مدرنیزم که مدرنیته است مواجه بوده ایم امروزه هم این گونه است و دولتمردان کنونی ما امروز با مدرنیته مواجه اند و از آن صحبت می کنند در صورتی که مدرنیسم نداریم و تاکنون به آن نرسیده ایم و به آن نپرداخته ایم. اگر از این حالت بیرون بیاییم وضعیت علوم انسانی این گونه نخواهد بود خیلی از صحبتهای قبل از انقلاب و بعد از انقلاب یکی است و تفاوتی با هم ندارند.
فیاض گفت: ما برای شناخت دوره های تاریخی مختلف نیازمند شناخت قبل و بعد از آن دوران ها هستیم. در واقع چون ما با مدرنیته مواجه ایم همواره باید هزینه کنیم تا عواقب و مشکلات آن را از پیش پا برداریم. به فرض مثال الان باید هزینه کنیم تا اینترنت را فیلتر کنیم.
وی در ادامه گفت: مدرنیسم عقلگرایی نیست بلکه ضد عقلگرایی و غریزه گرایی است. مدرنیسم از انقلاب صنعتی انگلیس شروع می شود عقلانیت کانتی با انقلاب صنعتی انگلیس به ثمر می نشیند این دوران، دوران عقلانیت است اما بعد از انقلاب صنعتی به یک باره آثار اجتماعی زیادی ایجاد کرده و بررسی این آثار موجب شد که مدرنیسم بوجود بیاید.
این استاد دانشگاه تهران بیان کرد: پدر مدرنیسم مارکس است که بر اساس غریزه گرسنگی بحث کرد و دیگری فروید است که بر اساس غریزه جنسی بحث کرد. ما بعد از جنگ جهانی دوم عملا مدرنیسم را تمام شده داریم و به جای آن آمریکا می نشیند چرا که دیگر عقل کانتی نیست بلکه یک عقل عملگراست و ربطی به مدرنیسم و مدرنیته ندارد. بعد از قرن ۱۹ در ایران م دوران مشروطه شکل می گیرد و تحولات ما نسبت به غرب عقب نیست. به عنوان نمونه این آثار فکری که ترجمه شدند موجب توسعه نشدند. دوره اول قاجار مکتب اخباریون را داریم و آن فرهنگ ایرانیانی است که فقهی شده است یعنی فرهنگ ایرانی است که عرفانی شده است.
فیاض در ادامه در توضیح دوره دوم قاجار گفت: در دوره فتحعلی شاه عقلگرایی پیروز می شود و فلسفه اصفهان است و مرکز عقلگرایی ما همانطور که می دانید اصفهان است. اینها اصولگرا فقهی هستند یعنی روشی اند و تجلی روش گرایی در غرب را در ایران اصول فقهی باید نامید یعنی اصول فقهی ها هم مشروطه خواهان هستند. در مقابل اینها فقه گرایی است که ضد مشروطه است و این یک دوگانه جدید به وجود می آید که تا امروز ادامه دارد و در انقلاب اسلامی فقهه گرایی پیروز می شود.
وی در پایان سخنانش گفت: دوره قاجاریه یک دوره ثابت نبوده است و اصول فقهی ها یا دوره قاجار با مدرنیته همخوانی داشته اند در صورتی که فقهی ضد مدرنیسم بودند. یکی از بحثهایی که باید انجام شود بعد جغرافیایی دوران قاجار است که متأسفانه مطالعه نشده و در این دوران سه دوره ترکیه، عراق، روسیه، جای بحث و مطالعه دارد ما به جای اینکه مدرنیسم را درست بفهمیم دچار مدرنیته زدگی شده ایم.
