کنگره جهانی علمای شریعت اسلامی با محوریت نظام مالی اسلامی

به گزارش خبرگزاری مهر، این کنگره، که به یکی از مهمترین رویدادهای سالانه در کشور مالزی تبدیل شده، با حمایت رسمی بانک مرکزی این کشور و با هماهنگی دوگانه آکادمی جهانی پژوهش های اسلامیISRA) ) و مؤسسه تحقیقات و آموزش اسلامی (IRTI) فعالیت های خود را برگزار نمود.

کنگره امسال با شعار "مسائل کاربردی در نظام مالی اسلامی: مالکیت منافع، مالکیت قانونی و بیمه همگانی در پرتو اصل تعاون" و با حضور جمعی از اساتید و کارشناسان برگزار شد و در آن مقالات مهمی ارائه گردید که در تجلی مفهوم مالکیت منافع و مالکیت قانونی و نظام تعاونی نقش ویژه ای ایفا نمود. همچنانکه این مقالات، برخی از کاربردهای نوین این مفاهیم را مورد بحث و بررسی قرار داد.

اين کنگره با سخنان دكتر علی قره داغی دبیر کل اتحادیه جهانی علمای مسلمان و آقای رافی حنیف رئیس اجرایی بانک "اچ اس بی سی امانه " (HSBC Amanah) در مالزی، کار خود را آغاز نمود و پس از آن، کمیسیون های کنگره با دو محور آغاز گردید: محور اول، مالکیت منافع و مالکیت قانونی و کاربردهای این دو و محور دوم نظام همکاری مشارکتی و کاربردهای آن.

از مهمترین نکات مطرح شده در این اجلاس که درباره این دو محور بیان شد عبارتست از:

مالکیت منافع یا قضایی(Beneficial ownership): مالکیت کاملی است که به صاحب آن حقوق سه گانه ی استفاده، بهره وری و حق تصرف را اعطا می کند، با این شرط که اصل مالکیت به نام فرد مورد اعتماد دیگری ثبت می گردد.

مالکیت حقوقی یا ثبتی (Legal ownership): به مالکیتی گویند که در آن ملک به نام یک فرد و در جهت منافع دیگری ثبت شده باشد. لذا آن فرد هیچ حق مالکیتی ندارد و صرفا مورد اعتماد برای آن ملک می باشد.

موارد ذکر شده اصطلاحات حقوقی می باشد که در نظام حقوقی "کامن لا" یا نظام حقوقی انگلستانCommon Law) ) شناخته شده است ولی در حقوق مدنی و یا همان نظام حقوقی فرانسهCivil law )) هیچ تعریفی از آن نشده است.

از بارزترین کاربردهای نوین مالکیت منافع (قضایی) می توان به صکوک مبتنی بر دارایی و نیز صندوقهای سرمایه گذاری اشاره کرد که در آن بانک به عنوان مالک رسمی و سرمایه گذاران به عنوان مالکین حقیقی شناخته می شود.

اما سیستم همکاری مشارکتی که پایه و اساس شرعی دارد و برای مثال در احادیث صحیح بخاری نقل شده است و بدین معناست که مجموعه ای از افراد، مال یکسانی را در یک جا قرار می دهند تا خرج سفرشان کنند و پس از بازگشت از سفر هر آنچه از مال باقی ماند را بین خود تقسیم می کنند.

همکاری مشارکتی جزو کمک های مالی و یا مبادلات مالی محسوب نمی شود بلکه چیزی میان این دو است. مالکی ها نیز آن را به عنوان یک اصل در مذهب خود گنجانده و توسعه بخشیدند.

لازم است افراد مشارکت کننده در همکاری مشارکتی، نماینده ای همچون یک شرکت بیمه ای را برای خود اختیار می کنند. همچنین لازم است صندوق بیمه مجزا از صندوق مشارکت باشد.

آرای مطرح شده که به طور جدی بحث برانگیز بوده، مورد نقد یا تشویق و یا اضافه و اصلاح شرکت کنندگان قرار گرفت. چرا که برخی، سیستم مشارکت منافع کنونی را بر فعالیتهای مبتنی بر صکوک منطبق نمی دانند و برخی دیگر آن را راه حل واقعی و شرعی می پندارند، برخی نیز بر این باورند که نظام همکاری مشارکتی، بازنگری در بیمه ضمانت به شمار نمی آید و در ضمن، هیچ ارزش افزوده ای ندارد. برخی دیگر نیز آن را افق نوینی در حل مشکلات کنونی بیمه ضمانت دانسته اند.

لازم به ذکر است که این بحث و بررسی ها راه را به سوی تلاش جدی در سطح پژوهش های علمی در راستای رفع اختلافات مطرح شده، و بررسی مطابقت شرعی آن و در نهایت حصول اطمینان از اینکه فعالیتهای کنونی و استفاده از آن در موارد دیگر منطبق با ضوابط شرعی هستند را باز می کند.