پژوهش؛ حلقه گمشده پاسخ به نیاز ها/ گسیختگی ارتباط ادارات با دانشگاه

به گزارش خبرنگار مهر، قائل شدن سهم یک الی سه درصدی اعتبارات هر دستگاه اجرایی هر چند در مقام خود اندک به نظر می رسد اما بر اساس فلسفه اهمیت جایگاه پژوهش در دستور کار قوه مجریه قرار گرفته است.

اینکه تا چه حد مدیران دستگاه ها در بازتعریف این اعتبار موفق عمل کرده و تا چه حد خروجی عملکرد دستگاه اجرایی خود را در مسیر تحقیق و پژوهش متمایل می سازند سوالی است که در این گزارش به بررسی آن خواهیم پرداخت.

اظهارات مدیران مختلف استانی در تریبون های مختلف همواره تاکید به پژوهش داشته و هیچ مقام مسئولی در اهمیت این پدیده ضروری در دنیای امروز نظر مخالفی نداشته است. پژوهش فرصتی برای پیشرفت به سمت تعالی است و از تکرار اشتباهات می کاهد. این ضروریات بر هیچ کس پوشیده نیست.

اما دغدغه اصلی تحلیل همین عملکردها و بررسی میزان انطباق عقاید مسئولان با خروجی دستگاه اجرایی است، از سویی به دلیل اینکه جایگاه بخش خصوصی در امر پژوهش هنوز به صورت شایسته و در خور توان این حوزه تعریف نشده است بررسی بهره وری فعالیت این حوزه نیز باز به تصمیمات دستگاه های اجرایی گره می خورد.

اضافه کنید اهمیت دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی را که به عنوان کانون تولید علم به ویژه علم کاربردی تعریف شده اند و رشد قارچ گونه آن طی سال های اخیر در اردبیل این تفکر اولیه را در ذهن بیدار می سازد که باید تولید علم و دانش و ارتقا سطح کیفی بینش مردم منطقه درست با سرعت شکل گیری دانشگاه ها همخوانی داشته باشد.

با این وجود بررسی ها نشان می دهد حتی خود مسئولان نیز این تفکر اولیه را قابل قبول ندانسته و از خلاهای گسترده تحقیق و پژوهش در این استان ابراز گله مندی می کنند. خلا هایی که در واقع از زبان متولیان شنیده می شود.

تحقیقاتی که دردی از جامعه درمان نمی کند

مدیر کل ارشاد اسلامی استان اردبیل معتقد است اعتبار چهار دهم درصدی کشور برای بخش پژوهش قابل قبول نیست.

سید ناصر اسحاقی اندک بودن این اعتبار را در مقایسه با کشورهای توسعه یافته بیان می کند و اشاره دارد که در کشور کره ۱۴ درصد درآمد ناخالص داخلی، در ترکیه ۱۲ درصد و در کشورهای اروپایی و آمریکایی ۳۰ درصد به بخش پژوهش اختصاص یافته است.

وی در حالی به طرح این مقایسه پرداخت که از عدم همکاری دستگاه های متولی استان در برگزاری یک کنفرانس علمی پژوهشی به شدت گله مند بود.

مدیر کل ارشاد اسلامی استان در عین حال تاکید کرد که تعداد و کمیت پژوهش های انجام شده در کشور در تعارض با اعتبارات اختصاصی این حوزه است و پژوهشگران در یک نهضت علمی خودخواسته عاشقانه اقدام به انجام فعالیت های تحقیقاتی می کنند.

به عقیده وی ارتباط دانشگاه ها با ادارات در بخش پژوهش نامناسب بوده و در حالی که اعتبار پژوهشی دانشگاه ها رقم قابل توجهی از بودجه آن است اما در عمل تحقیقات دردی از جامعه ما درمان نمی کند.

اسحاقی تاکید دارد دانشگاه مسیر خود خواسته ای را دنبال می کند و در مقابل مدیران ادارات نیز درگیر روزمرگی بوده و گرفتار پیچ و تاب بوروکراسی اداری هستند.

جلسات صامت بخش دولتی و دانشگاه

اسحاقی با بیان اینکه ادبیات مشترکی بین مدیران و صاحبان واحدهای تولیدی برقرار نیست، تصریح کرد: حوزه فرهنگی استان از دغدغه های جدی برنامه ریزی ها محسوب شده و ضعف های گسترده در این حوزه بارها به تائید مسئولان رسیده و هر روز نیز در زندگی شهروندان تجربه می شود.

در عین حال اسحاقی گله مندی خود از بی توجهی به این مقوله را اینطور بازگو کرد که در دنیا صنایع فرهنگی شامل گردشگری، هنر و سینما هشت هزار و ۸۰۰ میلیارد دلار گردش مالی داردو  این رقم به مراتب بیشتر از صنعت خودرو و اسلحه سازی است.

وی افزود: با وجود اهمیت این مقوله پرداخت به موضوع صنایع فرهنگی در کشور باید مورد توجه باشد و متاسفانه دیده می شود که هر جا صحبت از سرمایه گذاری است کارخانه سیمان، پتروشیمی، ذوب آهن و مواردی از این دست مطرح می شود و توجه به مقوله صنایع فرهنگی کم رنگ است.

عودت سالانه اعتبارات پژوهشی در اردبیل

گله مندی های این مسئول هر چند شنیدنی و قابل توجه برای تمامی نهادهای مسئول و تاثیر گذار است، اما ناتوانی چندین ساله دستگاه های اجرایی استان در جذب اعتبارات پژوهشی را نیز نمی توان نادیده گرفت.

اعتبار پژوهشی یک تا سه درصد از اعتبارات مصوب هر دستگاه است که باید از اعتبار کل کسر شده و به حساب خزانه واریز شود. طی سال های اخیر اعلام شده که دستگاه ها می توانند از طریق سایت ریاست جمهوری پروژه تحقیقاتی خود را معرفی کرده و پس از دریافت کد رهگیری از اعتبار ذکر شده برای اجرای آن استفاده کنند.

برگردیم به گلایه های متولیان فرهنگی استان و اینکه در مقطع بررسی این موضوع مدیر کل ارشاد اسلامی استان گفت: نمی توانیم در سامانه ثبت نام کنیم.

موضوعی که چهار ماه قبل در یکی از جلسات برنامه ریزی استان طرح شد و پیگیری ناتوانی دستگاه ها در ثبت نام طرح های خود هنوز به پاسخ شفافی دست نیافته است و چرایی آن هنوز مشخص نیست.

در آن مقطع رئیس گروه دفتر برنامه و بودجه استانداری اردبیل رقم اعتبار پژوهشی امسال استان را بین 10 میلیارد تا 200 میلیارد ریال عنوان کرده بود و به ضرورت جذب آن تاکید داشت.

کپی - پیست کتابخانه ای فرصت سوزی سهم تحقیق

نکته قابل توجه در تحقیقات دستگاه های اجرایی که به صورت جسته گریخته اجرا شده و از قضا کتابخانه های دفاتر مدیران را انباشته است، میزان کاربردی و علمی بودن این تحقیقات است.

بطوریکه در نمایشگاه پژوهش امسال تحقیقات بیشماری که با منابع کتابخانه ای انجام شده و از شیوه های نوین جمع آوری اطلاعات و استفاده از پایگاه های داده معتبر بی بهره مانده است به وفور مشاهده می شد. موضوعی که مدیر کل تبلیغات اسلامی استان یکی از دلایل آن را غیر استراتژیک بودن برخی مدیران می داند.

حجت الاسلام مهدی ستوده در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: مدیران میانی در تصمیم گیری استراتژیک توان چندانی ندارند و به همین دلیل نمی توانند آن طور که شایسته است از فرصت ها استفاده مطلوب داشته باشند.

وی تاکید دارد که پژوهش در ادارات اردبیل چندان مورد توجه نیست و حتی برای کارکرد و بهبود خدمات ادارات اجرا نمی شود.

ستوده با ذکر مثالی در خصوص انجام مجدد تحقیقاتی که مشابه آن در تبلیغات اسلامی استان انجام شده، تصریح کرد: بسیاری از موضوعات مورد نظر ادارات اغلب هم پوشانی با سایر دستگاه ها داشته و یا به صورت تکراری مطرح می شود و این در حالی است که باید نهایت استفاده را از اعتبارات موجود برد.

عدم تناسب شاخص های پژوهشی دستگاه ها با شعار سال

در عین حال تاکیدات این مقام مسئول برای تناسب شاخص های پژوهشی دستگاه ها با شعار سال که در ابتدای سال جاری مطرح شد هنوز بر زمین مانده و به نظر می رسد هر دو حوزه اقتصاد و فرهنگ در اردبیل حتی در اطلاعات اولیه دچار مشکل است.

این دو حوزه که به تعبیر کارشناسان از جمله مهمترین نیازهای استان است فرصت مطلوبی در سال جاری یافته بود تا به تاکید مدیر کل تبلیغات اسلامی استان عمده تمرکز دستگاه های اجرایی در بحث پژوهش باشد.

با این وجود هزینه کرد برای همایش های فاقد خروجی مطلوب و جلسات پی در پی بدون شفاف سازی معضلات فرهنگی و اقتصادی امروز در دیدگاه کارشناسان برآیند مطلوبی به ارمغان نداشته و به عبارتی در تکرار مکررات و پر کردن کارنامه های عملکردی مدیران محدود مانده است.

به نظر می رسد در این میان حتی دانشگاه ها نیز نتوانسته اند به نیازهای پژوهشی متناسب بادغدغه های موجود پاسخ دهند. تا جایی که سهم دانشگاه از زبان مسئولان شنیده نمی شود و سیاست گذاری ها و برنامه ها یکی پس از دیگری در حالی به اجرا در می آید که حتی در بسیاری از مواقع نگاه مخالف اساتید دانشگاه در برنامه ها و تغییرات ضروری لحاظ نمی شود.

کتمان اعتبارات پژوهشی توسط دستگاه ها

البته دانشگاه این معضل را در حیطه اختیارات خود نمی داند. بطوریکه معاون پژوهشی و فن آوری دانشگاه محقق اردبیلی انجام 100 طرح بین سازمانی، انعقاد 40 تفاهم نامه با ادارات و به پایان رساندن 30 پروژه تحقیقاتی کاربردی را در پاسخ به نقش دانشگاه کافی دانسته و اینبار در جهت وارونه از دستگاه ها گله مند است.

محمد نریمانی تصریح می کند در حال حاضر یک الی سه درصد اعتبارات هر دستگاه اجرایی به بخش پژوهش اختصاص دارد و با این وجود این اعتبار در برخی مواقع کتمان می شود.

وی عمده چالش حوزه پژوهش استان را ایفای نقش پژوهش به جای پژوهش عنوان کرد و بیان داشت: این در حالی است که پژوهش باید تقاضا محور بوده و تولید علم کند و در عین حال از مشکلات موجود بکاهد.

معاون پژوهشی و فن آوری دانشگاه محقق اردبیلی تاکید دارد که این نهاد علمی آماده مشارکت در پروژه های تحقیقاتی است و فقط کافی است ادارات و سازمان ها نیاز خود را اعلام کنند.

تاکیدات نریمانی زمانی شنیدنی است که دانشگاه محقق اردبیلی اعلام‌ آمادگی کرده تا تمامی امکانات پژوهشی لازم را در اختیار پژوهشگران قرار دهد. اما در هیچ یک از سخنرانی های مسئولان ادارات یا حتی دانشگاهیان استناد به یافته های علمی دانشگاه در مورد یک پدیده بومی اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و حوزه های دیگر شنیده نمی شود.

این در حالی است که در کشورهای پیشرفته طرح هر دیدگاهی بر مبنای یافته های علمی دانشگاه ها یکی از اصول اقتدار و اعتماد سازی مسئولان به شمار آمده و موجب می شود جامعه از مسیر مطالعه دقیق چالش های خود را رفع و رجوع کند.

کارشناسان معتقدند طرح هایی مانند ایجاد مراکز رشد و پارک علم و فن آوری در اردبیل در وهله اول نیازمند تبیین جایگاه علم و پژوهش و نقش ادارات و دانشگاه در شکل گیری این نهادها دارد.

چراکه اگر به این مهم توجه نشود شکل گیری صوری مراکز تولید علم مانند ایجاد دانشگاه ها حتی در کوچک ترین شهرهای این استان بدون توجه به خروجی حاصل آمده و نقش آندر بهبود زندگی مردم منطقه خواهد بود.

..............................

گزارش: ونوس بهنود