جمله‌ امام خمینی (ره) درباره سینما باعث حیات آن شد

به گزارش خبرگزاری مهر، چهارمین جلسه از سلسله نشست‌های نسبت سینمای ایران و منافع ملی با موضوع «سینمای اجتماعی و مساله‌ تهران‌زدگی» با حضور احسان عبدی پور كارگردان، همایون اسعدیان كارگردان و تهیه كننده و سیدمحمد حسینی منتقد سینما و سردبیر ماهنامه «سینما رسانه» و با اجرای ابراهیم نوروزی در سالن اوستای حوزه هنری برگزار شد.

احسان عبدی‌پور در این نشست كه روز دوشنبه 24 آذرماه برگزار شد درباره علت تهران‌زدگی در سینمای اجتماعی امروز ایران گفت: مخاطب امروز سینمای ایران به زندگی مدرن روی خوش نشان داده است و مدرن در تلقی ما یعنی تهران؛ مخاطب می‌خواهد كه مسایل و مشكلات امروزش را ببیند و ناخودآگاه تهران به عنوان فرهنگ مدرن به میان می‌آید. بنابراین به نظرم این مساله درخواست جامعه است و نمی‌توان به آن خرده گرفت.

فیلم‌های امروز در خور شان مردم ایران نیستند

در ادامه نشست سیدمحمد حسینی نیز گفت: در بحث‌هایی كه اخیرا درباره‌ سینمای اجتماعی و مسأله‌ سیاه‌نمایی به راه افتاده است، به نظر من هركسی از ظن خودش یار سینما و سوژه‌های اجتماعی شده است. برخی می‌گویند معضلات جامعه را بدون ملاحظه باید مطرح كرد، برخی دیگر می‌گویند مشكل از مدیران است و برخی هم می‌گویند سینما باید مشكلات را حل كند و نباید به صرف بیان مشكلات اكتفا شود. همه این ها شاید باشند ولی این‌ها همه‌ مساله نیستند. به نظرم نكته‌ای كه اكثرا بر روی آن اجماع دارند این است كه فیلم‌های امروز از منظرهای مختلف در خور شان مردم ایران نیست اما در یک فضای معقول و منطقی می توان علل این مساله را دریافت كه چطور فیلم‌ها از مردم جدا شده‌اند.

از سینمای اجتماعی واهمه داریم

اسعدیان در ادامه درباره این تهران‌زدگی بیان کرد: می‌دانید كه سابقا برخی مدیران خواستند در شهرستان‌ها فیلم بسازند و با تصویب برخی قوانین به نوعی تمركززدایی كنند اما نشد. طبیعی است وقتی به تهران آمدید دغدغه‌هایتان همین دغدغه‌های طبقه متوسط تهران خواهد بود و از این گریزی نیست.

کارگردان «طلا و مس» در ادامه نشست گفت: ما در سال 70 یا 80 فیلم می‌سازیم كه طبعا همه آن‌ها نمی‌توانند ارزشمند باشند. ما باید برای سرگرمی هر سال 30 یا 40 فیلم داشته باشیم و اگر 10 فیلم ارزشمند فرهنگی هم داشته باشیم باید كلاهمان را بالا بیندازیم. ضمن این كه در آمریكا هم كه سالانه 1000 فیلم تولید می‌شوند، تعداد فیلم‌های خوبی كه در ایران هم راجع به آن‌ها بحث می‌شود حود 15-20 فیلم است و این درصد بالایی نیست.

وی با بیان این كه در ایران از سینمای اجتماعی می ترسند، گفت: در شورای پروانه ساخت برای دادن پروانه به یک فیلم اجتماعی كلی بحث می‌شود كه چنین اثری ساخته شود یا نه، ولی فیلم تجاری زود مجوز می‌گیرد، گویا ما از سینمای اجتماعی واهمه داریم.

بازنمایی صرف مشكلات كار هنری نیست، كار ژورنالیستی است 

حسینی در ادامه نشست به این نكته تاكید كرد: سینما می‌تواند در تهران باشد و قصه‌ آدم‌ها و زندگی‌های مدرن را روایت كند اما به گونه‌ای روایت شود كه به پشتوانه فرهنگی غنی ما متصل باشد و مساله‌ عمیق‌تری را مطرح كند.

وی ادامه داد: اگر نگاهی به خودمان بیندازیم به این حرف كامل پی می بریم. چند نفر از ما در حال حاضر می توانیم غزلیات حافظ را به درستی بخوانیم؟ زبان محاوره‌ای و واژگان ما زبان چت شده است. نقطه ضعف ما این است كه با جامعه و فرهنگ سنتی خود انقطاع پیدا كرده ایم. اصلا كسی نمی‌گوید مشكلات اجتماعی دیده نشوند اما این كه سینما تنها به سراغ بازنمایی مشكلات اجتماع برود درست نیست و صرف نمایش آن‌ها كار هنری نیست، بلكه كاری ژورنالیستی خواهد بود. 

این کارشناس حوزه رسانه با اشاره به فیلم هایی که در حوزه اجتماعی ساخته می شوند، اظهار کرد: در برخی فیلم‌ها مشكلات به گونه‌ای مطرح می‌شوند كه وصف العیش، نصف العیش است. فیلمنامه‌هایی كه عشق‌های مثلثی و مربعی را مطرح می‌كنند كمتر از یک هفته وقت فیلم نامه‌نویس را می‌گیرد اما این فاجعه است و به شعور مخاطب توهین می‌شود.

اگر قرار بود امروز «قیصر» ساخته شود فیلمنامه آن رد می‌شد

اسعدیان درباره تعداد فیلم‌های اجتماعی كه در سینما ساخته می‌شود، گفت: به عقیده من فیلم‌های اجتماعی سینمای ایران زیاد نیست. در فیلم‌های اكران شده از نوروز به این‌سو چند فیلم اجتماعی داشتیم؟ به طور مثال «قیصر» در زمانی ساخته شد که گروه های مخالف و موافق داشت. كاووسی از مخالفان بود كه به این نوع نمایش ناهنجاری و اقدام فرد ایراد داشت اما از طرف دیگر عده‌ای هم معتقد بودند كه وقتی قانون حق را نمی گیرد باید فرد خود حق خود را بازستاند. با همه‌ این‌ها مطمئن باشید اگر قرار بود امروز «قیصر» ساخته شود فیلمنامه‌ آن رد می‌شود.

سینمای ایران با جمله‌ امام (ره) درباره فیلم «گاو» باقی ماند

اسعدیان تاكید كرد: سینمای ایران با جمله‌ امام (ره) درباره فیلم «گاو» باقی ماند. اگر تاییدیه ایشان در مقطع انقلاب وجود نداشت، سینما تعطیل می شد. با این حال اگر امروز فیلمنامه «گاو» ارایه شود به بهانه وهن اسلام  و سنت رد می‌شود. اشکال ما فیلمسازان این است كه سینمای اجتماعی را با صفحه حوادث روزنامه‌ها اشتباه گرفته ایم. 

وی با بیان این كه باید بدانیم سینمای انتقادی اجتماعی می‌خواهیم یا خیر، اظهار كرد: بزرگان نظام با سینمای اجتماعی مشكلی ندارند بلکه مدیران میانی با آن مساله دارند. به طور مثال در دیدار چند سال قبل سینماگران با رهبر انقلاب، كیانوش عیاری گفت چرا اینقدر می‌گوییم جشنواره ها به دنبال سیاه‌نمایی هستند. حضرت آقا هم با لحنی نرم و  با لبخند گفتند، ببینید كار آقای عیاری چه بوده است كه آنها هم صدایشان درآمده است. در آن جلسه حرف‌هایی زده شد كه اگر بیرون بیان می‌شد شاید پوست ما را می كندند اما ایشان با خنده رفع كردند.

فیلمساز را به سمت کارهای زیرزمینی هل می دهیم  

کارگردان «بوسیدن روی ماه» درباره نقد اجتماعی و نگاه نقادانه در سینما عنوان کرد: ما در جامعه با فضای ریاكاری و فساد درگیر هستیم. با دروغ درگیر هستیم. این ربطی به یك طیف خاص ندارد. ربطی به تهران یا شهرستان هم ندارد اما در سینمای اجتماعی یا همه را سوق می‌دهیم به سمت شبه نقد اجتماعی (صفحه حوادث روزنامه‌ای) یا فیلمساز را سمت كار زیرزمینی هل می‌دهیم كه غم‌انگیز است. ما با برخوردهایمان باعث شدیم كه سهمیه‌ سینمای ایران در جشنواره‌های مهم  به فیلم های زیرزمینی و فیلمسازان خارج از كشور كه درباره ایران فیلم می‌سازند تعلق بگیرد. 

در بخش پایانی این نشست حسینی تاكید کرد: روشنفكران نسل اول مانند بیضایی و كیارستمی اهل مطالعه هستند و این تفكر در آثارشان دیده می‌شود اما نسل جوان جریان شبه‌روشنفكری سواد كافی ندارد، اساسا درام داستان‌هایشان غلط است و به شعور بصری مخاطب احترام گذاشته نمی‌شود. هنرمند باید مانند حضرت مسیح باشد كه دندان‌های سفید الاغ متعفن را می‌بیند. بهرحال اگر نگاه هنرمند درست نباشد محصولش بیماری‌زا خواهد بود.