به گزارش خبرنگار مهر، وضعیت انتشار و خرید کتاب در کشور حال و روز خوشی ندارد. از شمارگان چند صد نسخه ای بیشتر کتاب ها گرفته تا تعطیل شدن و بی رونقی خرید و فروش و در نهایت مطالعه کتاب در کشور که همگی بحران مهمی را گوشزد می کند.
وقتی به مرکز اصلی کتاب‌فروشی در شهر مشهد، بازارچه کتاب گلستان می رویم وضع از این هم بحرانی تر می شود. نیمی از مغازه ها تعطیل و یا در حال تعطیلی است و آنهایی هم که مانده اند خرجشان به دخلشان نمی‌رسد و اینگونه است که تنها بازارچه و مکان فرهنگی شهر مشهد دارد به تعطیلی نزدیک می شود ...
به همین منظور سراغ یکی از فروشندگان بازارچه کتاب گلستان مشهد می رویم تا از مشکلات این بازارچه کتاب بشنویم.
فروشنده انتشارات پاپلی در بازارچه کتاب مشهد در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: بازار کتاب مشهد علاوه بر فروش انواع کتاب ها دارای آمفی تئاتری است که چند جلسه ادبی، شب شعر و فلسفه نیز در آن برگزار می شود و ما مکانی در مشهد نداریم که مثل اینجا به کار فرهنگی اختصاص داشته باشد.
بازار کتاب گلستان برای مردم مشهد آشنا نیست
نیلوفر خدایاری با گلایه از وضع فعلی بازارچه کتاب افزود: با این حال فروش کتاب در اینجا وضعیت مناسبی ندارد که اگر به همین منوال پیش رود بازار تعطیل خواهد شد و ما نمی خواهیم این اتفاق بیفتد و این فضا را از دست دهیم چون به وجود آوردن مجدد چنین فضایی دشوار است.
این فروشنده درباره علت فروش پایین کتاب در بازارچه بیان می کند: بسیاری مردم مشهد اصلا اینجا را نمیشناسند، تبلیغات در این حوزه ضعیف است و علت دیگر هم به خاطر این است که ابتدا و انتهای بازار تابلویی ندارد و بسیار تاریک است لذا در شب اصلا کسی جرات نمی کند وارد بازار شود.
وی ادامه داد: ما جلساتی با مسئولین شهرداری، سازمان میادین شهرداری و اتحادیه ناشران که این بازارچه را اداره می کنند داشتیم ولی هیچ کدام نتیجه نداد و همه در حد شعار و حرف بود و مسئولان نداشتن بودجه را مشکل عمده می دانستند، در حدی که می گفتند حتی بودجه تعویض تابلوی سردر بازارچه را هم نداریم.
این فروشنده اضافه کرد: خیلی از مغازه دارها تعطیل کرده و رفته اند و ما اینجا حتی اجاره مغازه مان را هم در نمی آوریم، بیشتر کتب درسی می‌فروشیم؛ چون مردم برای این نوع کتاب مجبور می شوند. ما اینجا حتی اجاره مغازه مان را هم در نمی آوریم، بیشتر کتب درسی می‌فروشیم؛ چون مردم برای این نوع کتاب مجبور می شوند.
وی اظهار کرد: اکثر فروشنده ها به عشق کتاب هست که مانده اند و مطمئنا غیر از این، در آمد دیگری نیز دارند و یا پخش جای دیگری را دارند چون از فروش اینجا اجاره خود مغازه هم در نمی آید. به طوری که اگر در روز چند کتاب، فروش داشته باشیم باعث تعجب ما است چون اکثر روزها هیچ فروش نداریم، البته انتشارات امام و کافه کتاب بین سایر مغازه ها نسبتا فروش خوبی دارند ولی باز هم شرایط خوب نیست.
خدایاری درباره راه حل مشکلات فروش کتاب عنوان کرد: عوامل مختلفی در به وجود آمدن این وضعیت دخیل هستند که یکی بحث تبلیغات ضعیف است؛ بحث دیگر اینکه کتاب فرشی ها خیلی از کتاب ها را ندارند اگر هر کتاب فروشی تخصصی شود بهتر است یعنی یکی روانشناسی، یکی حقوقی و غیره و به نظر باید مغازه ها را با اجاره پایین و یا حتی رایگان به فروشندگان واگذار کنند تا رغتبی برای فروشندگان به وجود بیاید.
وی در پایان گفت: سایت تخصصی کتاب نیز نداریم که مجموعه ما در آن معرفی شده باشد در تهران همچنین سایتی وجود دارد که مراجعه کننده می تواند کتاب مورد نظر خود را انتخاب کند و این خودش یک تبلیغ است.
مسئولان بار سنگین مشکلات اهل کتاب را بکاهند
مسئول فروشگاه کافه کتاب نیز در گفتگو با خبرنگار مهر عنوان داشت: باید به چند نکته توجه کرد. بازار کتاب گلستان درست زمانی افتتاح شد که شرایط اقتصادی به ویژه برای صنعت کتاب بحرانی شده بود.
زهیر قدسی ادامه داد: درست زمانی که کتابفروشی‌ها یکی پس از دیگری تعطیل و یا نیمه‌تعطیل می‌شوند، در این شرایط اگر مسئولین دغدغه کتاب و فرهنگ را دارند بایستی قدری از این بار سنگین که بر دوش اهالی کتاب –چه خریدار، ناشر و یا فروشنده- است با تدابیر صحیح بکاهند.
وی راه حل برون رفت از این وضعیت را اینطور توضیح داد: مسئولان پیش از هر چیز باید جلسات پیوسته –نه فقط در هفته کتاب- با اهالی فرهنگ که دارای ایده‌های خلاقانه هستند به منظور به کارگیری روش‌های افزایش سرانه مطالعه و خرید کتاب برگزار کنند تا مردم از این رخوت بیرون بیایند.
قدسی افزود: باید ضرورت مطالعه کتاب –حتی در عصر اینترنت- برای همگان روشن و تبیین شود. ضرورت مطالعه کتاب حتی در عصر اینترنت برای همگان روشن و تبیین شود.
این فروشنده کتاب اظهار کرد: از طرفی باید هوای کتابفروشان خلاق و با انگیزه را بیشتر داشت؛ کسانی که استعداد و انرژی و سرمایه خود را صرف شغلی می‌کنند که پیشاپیش پیداست که در آن از پول خبری نیست.
وی در پایان گفت: برگزاری برنامه‌های فرهنگی و تبلیغات محیطی یا رسانه‌ای نیز برای رونق بخشیدن به شرایط بازار نیز حتما تاثیرگذار خواهد بود.
آمار و گزارش نمی تواند مردم را کتاب خوان کند
یکی از فروشندگان دیگر با اشاره به فروش ۴۰۰ هزار تومانی خود در سه ماه، درباره وضعیت نابسامان فروش کتاب در بازارچه کتاب مشهد، در گفتگو با خبرنگار مهر عنوان کرد: اینکه تیراژ کتاب امسال صد نسخه است یعنی کسی کتاب نمی خواند.
عباس بهادری ادامه داد: وقتی از ناشر حمایت نمی شود لذا کتابی که مورد استقبال مردم است نیز منتشر نخواهد شد.
وی بیان کرد: در گذشته کتاب با رعایت ضوابطی که مورد قبول همه بود انتشار می یافت اما امروز تیراژها بسیار کاهش یافته است.
مدیر عامل سابق تعاونی ناشران مشهد اضافه کرد: از وقتی اینترنت و دنیای مجاز آمد زمزمه اینکه دیگر کسی کتاب نخواهد خواند نیز به وجود آمد، ولی به نظر من دنیای مجازی نمی تواند کتاب را از فرد کتابخوان بگیرد.
بهادری اظهار کرد: معاون فرهنگی اداره کل ارشاد استان گفته اند که در نمایشگاه اخیر کتاب مشهد که برگزار شد در مدت ۱۰ روز ۲ میلیارد کتاب فروختیم که بنظر من این درست نیست چون در این صورت باید روزی شصت کامیون کتاب از این بازارچه بیرون می رفت.
این فروشنده کتاب در ادامه افزود: با آمار و گزارش نمی توانیم بگوییم که مردم کتاب خوان هستند و این درست نیست.
موسسه فرهنگی در ابتدای ورودی بازارچه گلستان راه اندازی می شود
رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی مشهد در این باره به خبرنگار مهر گفت: بحث تیراژ کتاب و کم شدن کتاب خوان ها یک بحث کلی است و مخصوص بازار کتاب گلستان نیست و این مباحث لازم است ریشه یابی شده اما در مورد خود بازار باید مشکلات بررسی شود.
یوسف امینی افزود: در هفته کتاب بازدیدی از بازار کتاب گلستان داشتیم و از نزدیک مشکلات را بررسی کردیم و خوشبختانه یکی از مشکلات اصلی در بجث ورودی های بازارچه بود که بازگشایی شد ولی متاسفانه علیرغم اینکه موقعیت جغرافیایی این مکان خوب است اما وضعیت فروش کتاب در آنجا متناسب نیست. علیرغم اینکه موقعیت جغرافیایی بازار کتاب گلستان خوب است اما وضعیت فروش کتاب در آنجا متناسب نیست.
وی ادامه داد: طی جلساتی که با شورای میادین و سازمان ها داشتیم، با آنها وارد مذاکره شدیم که اگر شهرداری موافقت کند، موسسه فرهنگی ای ابتدای ورودی بازارچه راه اندازی شود تا از این طریق بتوانیم بازار کتاب را به مشهدی ها و خوانندگان و دوستداران کتاب معرفی کنیم.
امینی گفت: به نظر می رسد خود ناشران نیز باید بیشتر همکاری کنند لذا ما آمادگی داریم با خود کتاب فروش ها و ناشرین مجموعه، مشکلات را بررسی نمائیم.
ویی اضافه کرد: در ایام مختلف یا بنا به مناسبت های مختلف می توان در این محل، برنامه های خاصی از جمله نمایشگاه مجموعه عکس، جلسات هنری، فلسفی، داستان، و... برگزار کرد.
رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی مشهد بیان کرد: پاساژ "مهتاب" نه پارکینگ دارد نه موقعیت جغرافییایی خوبی و تبلیغاتی هم ندارد و در برابر آن بازارچه کتاب گلستان حتی موقعیت بهتری دارد اما می بینیم که فروش کتاب در آنجا رونق بیشتری دارد.
وی درباره دلایل فروش بیشتر کتاب در پاساژ مهتاب اذعان کرد: یک دلیل متنوع بودن کتاب و تخصصی کار کردن کتاب فروشی ها در آنجا است و اگر مجموعه ناشران گلستان تنوع لازم را در زمینه کتاب داشته باشند فرد کتاب خوان چون دنبال کتاب است هر جایی می رود و کتابش را تهیه می کند.
امینی درباره راهکار برون رفت از این مشکل عنوان کرد: خود ناشران و کتاب فروشان این بازارچه باید در بحث اطلاع رسانی فردی یا صنفی وارد شوند، همچنین نوع کتاب‌هایی که ارائه می شود در جلب مشتری مهم است و نیز می توانند با کارها و تبلیغاتی برای جذب افراد به این مکان اقدام کنند.
وی در پایان تصریح کرد: مدیریت شرکت تعاونی نیز می تواند موسسه ای را درگیر این کار کند و آن موسسه کار تبلیغاتی را انجام دهد یا طراحی سایت اطلاع رسانی در دنیای مجازی میتواند مثمر ثمر باشد زیرا همه کارها نمی شود دولتی دنبال شود و بایستی همه همت کنند.
تبلیغات ضعیف است و تنوع کتاب کم
معاون طرح و برنامه ریزی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی ضمن اینکه تبلیغات را مهمترین نکته در بی رونقی بازار کتاب گلستان داسنت، در این باره به خبرنگار مهر گفت: بهتر است در حوزه تبلیغات بیشتر ورود پیدا کنیم هم بخش خصوصی و هم دولتی سرمایه گذاری کنند و تبلیغات و اطلاع رسانی برای معرفی مجموعه انجام شود.
محمد کاظم دبیری افزود: غیر از بحث ضعیف بودن تبلیغات ورودی بازار، در ظاهر آن نیز تغییری ایجاد نشده که برای مردم جلب توجه کند و با اینکه این مکان در مسیر تردد افراد زیادی است اما دیده نمی شود.
مسئول اسبق دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی استان خراسان رضوی درباره راهکار این مشکل اظهار کرد: باید برخی فروشندگان و ناشران برتر در آنجا گرد هم آیند و مکان معتبری برای کتاب های خاص تشکیل و کتاب های شاخص عرضه شود؛ لذا هم تبلیغات، هم جاذبه ها و هم تنوع کتابها می تواند در معرفی مجموعه مفید باشد.
وی ادامه داد: به این جهت نصب بنرهای تبلیغاتی در سطح شهر، برگزاری مسابقات، ارائه جوایز نقدی و غیر نقدی برای خریداران کتاب، انجام قرعه کشی ها، توزیع کارت تخفیف و همچنین انعکاس برخی اخبار و تبلیغ این مجموعه در مطبوعات و فضای مجازی نیز می تواند مفید واقع شود.
دبیری در خصوص گلایه مغازه داران از اجاره های بالا اذعان کرد: اجاره های مغازه بالا نیست، بلکه فروش پایین است و این فروش پایین، پول اجاره را تامیین نمی کند و اگر مغازه ها رایگان در اختیار افراد قرار گیرد باز هم ناشران از ناتوانی در تامیین هزینه نیروی مردمی یا همان فروشندگان گلایه خواهند کرد. اجاره های مغازه بالا نیست، بلکه فروش پایین است و این فروش پایین، پول اجاره را تامیین نمی کند
معاون طرح و برنامه ریزی اداره ارشاد اسلامی خراسان رضوی گفت: تفاوتی که این مجموعه با مثلا پاساژ مهتاب دارد این است که پاساژ مذکور از دوران قدیم به نحوی یا به وسیله مردم یا سایر عوامل معرفی شده است و همه آن را به عنوان مرکز اصلی کتاب می دانند و کتاب فروشی ها نیز تخصصی کار می کنند در صورتی که نوع کتاب های موجود در بازار گلستان مشخص نیست و به یاد آوردن اسم بازار گلستان چیزی به ذهن خطور نمی کند.
دبیری افزود: در هر حال ارتقاء فرهنگ کتابخوانی یک امر ضروری و لازم در جامعه است و کتابخوانی به غیر از بازارچه گلستان و فروش کتاب، باید در اولویت اصلی برای خانواده ها قرار گیرد و به یک فرهنگ تبدیل شود.
وی در جمع بندی پایانی؛ ۶۰ درصد تبلیغات، ۳۰ درصد کتاب‌های مناسب و ۱۰ درصد سایر عوامل را در رونق بازار کتاب موثر دانست.
مرکز کتاب گلستان مشهد با اینکه مجموعه ای فرهنگی و در خدمت فرهنگ است از مشکلاتی رنج می برد که با بی مهری مسئولین نیز همراه شده است. سالها است که در باره مشکلات این مجموعه مطلب و گزارش تهیه شده و در رسانه ها منتشر می شود ولی همچنان مشکلات این مجموعه پا بر جا است. به نظر می رسد همت مضاعف مسئولین در امر بهبود شرایط بازار کتاب گلستان باید از اولویت های تمامی دغدغه مندان این عرصه قرار گیرد.
-------------------------
گزارش: نسیم سهیلی
نظر شما