به گزارش خبرنگار مهر، برنامه سخنرانی‌های روز نخست دومین همایش زبان‌ها و گویش‌های ایرانی؛ گذشته و حال پیش از ظهر امروز یکشنبه 14 دی‌ماه در مرکز همایش‌های بین‌المللی رایزن مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی در تهران پیگیری شد.
دکتر ایران کلباسی در مقاله‌ای با عنوان «یک معنی و هزار صورت» تنوع بیان عبارت «کوزه را هم شکستم» را در 221 لهجه موجود در زبان‌ها و گویش‌های ایرانی واکاوی کرد.
وی در ابتدای سخنانش گفت: در سرزمین ایران به تعداد شهرها و روستاها، گونه‌های زبانی متفاوت وجود دارد. درباره تنوع زبان‌ها و گویش‌های ایرانی تاکنون مطالب بسیاری نوشته شده است من هم در سال‌های قبل مقاله‌ای با عنوان «تنوع زبان‌ها و گویش‌های ایرانی» نوشته‌ام که در سال 1373 و در شماره ششم سال سوم مجله «مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز» از انتشارات وزارت امور خارجه چاپ شده است.
وی همچنین به کتاب «فرهنگ توصیفی گونه‌های زبانی ایران» خود که در سال 88 از سوی انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی چاپ شده است، اشاره کرد؛ کتابی که در همان سال برنده جایزه کتاب فصل و در سال 89 برنده جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران شد.
کلباسی با بیان اینکه در این کتاب از هزاران گونه زبانی که در ایران به کار می‌رود نام برده شده و مورد استفاده قرار گرفته است گفت: در این پژوهش با برگرداندن یک داستان کوتاه به حدود 221 لهجه، گویش یا زبان، این تنوع زبانی تا حدی نشان داده شده است. جمله «کوزه را هم شکستم» آخرین جمله این داستان است.
وی سپس با بیان تلفظ این جمله در تعدادی از لهجه‌ها و گویش‌ها نتیجه‌گیری کرد: ساختار زبان‌های ارمنی، ترکی و عربی با سایر گونه‌های زبانی در ایران کاملا متفاوت است و همچنین گروهی از زبان‌های مورد بررسی، لهجه‌های زبان معیار و گروهی دیگر صرفا گویش هستند.
در این همایش تخصصی همچنین نگار ایلغمی پژوهشگر در حوزه زبان‌شناسی اجتماعی با ارائه مقاله‌ای تحت عنوان «مطالعه متغیربنیاد از حذف T و D از پایان واژگان در فارسی گفتاری» پژوهش خود را یک تحقیق جدید خواند که در ایران کمتر به آن پرداخته شده است و گفت: این پژوهش مربوط به حوزه زبان‌شناسی اجتماعی است و بیشترین تاکید آن روی گونه‌های گوناگون زبانی و تغییراتی است که در حال وقوع است تفاوت این تغییرات این است که تاکیدشان بیشتر روی گفتار است تا نوشتار و من در این پژوهش به این مساله پرداخته‌ام که عوامل اجتماعی تا چه حد در تغییرات زبان تاثیرگذار است.
ایلغمی افزود: مساله مهم این است که نگرش‌های زبانی نسبت به گونه‌های زبان فارسی، چندان مثبت نبوده‌اند همچنین باید گفت که این عوامل زبان‌شناختی هستند که باعث می‌شوند این تغییرات و در واقع حذف‌ها در زبان فارسی اتفاق بیفتد و به عبارت بهتر باعث می‌شوند زبان فارسی تغییر کند.
وی با بیان اینکه شناسه علمی سوم‌شخص جمع در زبان فارسی در حال حذف و از بین رفتن است، نمونه بارز این مدعا را تغییر در فعل «خوردند» عنوان کرد و گفت: این فعل که کاملا حالت نوشتاری به خود گرفته و بیشتر گویشوران زبان فارسی در هنگام صحبت کردن، از عبارت «خوردن» استفاده می‌کنند.
این پژوهشگر حوزه زبان‌شناسی اجتماعی در پایان سخنانش گفت: هدف اصلی پژوهش من، طرح این پرسش جدید است که آیا شناسه فعل در زبان فارسی در حال تغییر است یا نه؟ و اگر در حال تغییر است، به چه شکل؟ و اینکه نگرش‌های زبانی چه تاثیری روی این تغییر و در واقع حذف‌ها دارند؟
نظر شما