کمبود امکانات و صعودهای بی فرجام در ارتفاعات اردبیل/نبود متولی در کوه

به گزارش خبرنگار مهر، مرگ کوهنورد بیله سواری در ارتفاعان سبلان در حالی به لیست از دست رفته های این کوه اسرار آمیز افزود که نظرات متعدد و گاها مخالفی را در نافرجام ماندن سفر ورزشی این کوهنورد به دنبال داشت.

نظراتی که در برخی مواقع نقطه تقصیر را بر روی کوهنوردان قرار می دهد و گاهی به کمبود امکانات اشاره می کرد.

هر چند گفته های هر دو گروه شنیدنی است اما به اعتقاد کارشناسان افزایش امکانات و آگاهی دهی مناسب به کوهنوردان می تواند تا حد زیادی از حوادث کوهستان بکاهد.

آنهم در شرایطی که اردبیل برخوردار از نزدیک به ۱۴ قله با ارتفاع بیش از سه هزار متر است و این منطقه کوهستانی اعجاز هایی در ارتفاعات خود در بردارد که هر کوهنورد و دوستدار طبیعتی را به بازدید و کشف آن وسوسه می کند.

بی توجهی به  دو عنصر کلیدی راه و هوا

فعال گردشگری معتقد است باز بودن راه های فرعی و خاکی از الزمات و ضروریات صعودهای زمستانی است و با این وجود در زمستان اکثر راه ها پوشیده از برف است و به ویژه برای انجام ورزش های زمستانی و کوهپیمایی ورزشکاران را با مشکل مواجه می سازد.

جلال الدین شاهبازی می گوید به عنوان مثال در کوه سبلان  مسیر کوهپیمایی تا شابیل یا محل پناهگاه شمال شرقی  با بارش ها مسدود می شود و بازگشایی آن در زمستان در برخی مواقع چندان مورد توجه نهادهای مسئول نیست.

وی افزود: این در حالی است که کوه سبلان شناخته شده ترین کوه استان اردبیل است و همه ساله در فصول گرم و سرد سال گروه های کوهنوردی متعددی را برای صعود به پای دامنه خود می کشاند.

در عین حال محدودیت های پیش بینی هوای ارتفاعات را باید به اظهارات این فعال گردشگری اضافه کرد که موجب شده است  هنوز سامانه منسجمی از هواشناسی ارتفاعات در استانی که در محاصره کوه های مرتفع است شکل نگیرد.

وابستگی مدت زمان صعود به وضعیت راه های ارتباطی

به عقیده شاهبازی صعود به اکثر قلل این منطقه باید حداقل در دو روز انجام شود و حتی در ارتفاعات بالای چهار هزار متر صعود استاندارد باید برای سه الی پنج روز برنامه ریزی شود و در عین حال ملزومات و تدارکات یک یا دو روز بیشتر نیز همراه کوهنوردان و گروه های کوهنوردی وجود داشته باشد.

مدرس امداد کوهستان با بیان اینکه در اغلب مواقع بیماری های ارتفاع گریبان گیر کوهنوردان می شود، اضافه کرد: دلیل صعود چند روزه ایجاد فرصت برای هم هوایی و ایجاد فرصت در درمان بیماری ها است.

این کوهنورد البته تاکید دارد که بازگشت از ارتفاعات خود یک درمان طبیعی برای بیماری ارتفاع است و کوهنوردانی که آشنا به کوهستان خاصی نیستند باید جوانب احتیاط را رعایت کرده و از صعود کوتاه مدت پرهیز کنند.

به اعتقادعضو هیئت رئیسه  فدراسیون کوهنوردی و صعودهای ورزشی ایران مدت زمان صعود زمستانی کوه سبلان بستگی به باز بودن مسیر های ارتباطی دارد. اگر مسیر ارتباطی تا شابیل بازگشایی شده است روز اول حرکت تا پناهگاه، روز دوم از پناهگاه تا قله و بازگشت، شب مانی در پناهگاه و روز سوم بازگشت مرحله پایانی باید انجام شود.

امدادرسانی محدود در حوادث کوهستان

در عین حال که بسیاری از گروه های کوهنوردی با اتکا به تجربه قبلی، GPS و بهره گیری از لیدرهای حرفه ای ریسک راه های ارتباطی را به گردن می گیرند، معضل دیگر نبود تجهیزات کافی برای امداد رسانی در حوادث کوهستان است.

هر چند عملکرد هلال احمر استان در امداد رسانی به حادثه دیدگان ارتفاعات با زحمت امدادگران همراه بوده اما طی صحبت با مدیر عامل جمعیت هلال احمر استان مشخص شد تنها نقطه تمرکز امدادگران حوادث کوهستان سه راهی فخر آباد است.

در واقع بهرام غیبی و تیم کاری اش با بهره گیری از ظرفیت نیروهای امدادی شهرستانی می توانند در حوادث مداخله کنند و در عین حال حضور نیروهای امدادی در هیچ یک از پناهگاه های سبلان به گفته این مقام مسئول امکان پذیر نیست.

تنها یک لحظه غفلت در ارتفاعات می تواند چهره زمخت کوهستان را نمایان سازد و وقتی کار از کار گذشته باشد حتی امداد رسانی امدادگران نمی تواند روند وقوع حادثه را به عقب برگرداند.

نامناسب بودن پناهگاه های سبلان برای زمستان

تاکید کوهنوردان حرفه ای بر این است که در صورت بروز حادثه در کوهستان به محل امن از جمله جان پناه و پناهگاه پناه برده و بعد از مساعد شدن شرایط صعود به آن ادامه داد.

با این وجود مدرس امداد کوهستان تاکید دارد که در حال حاضر هیچ یک از پناهگاه های سبلان آمادگی لازم برای صعودهای زمستانی را ندارد و از تجهیزات مناسب برخوردار نیست.

شاهبازی با بیان اینکه در برخی مواقع طوفان و کولاک حتی به پناهگاه نفوذ می کند، اضافه کرد: متاسفانه پناهگاه ها نگهبان ندارد و کوهنوردان با در قفل شده مواجه می شوند.

هر چند این کوهنورد  نحوه ساخت پناهگاه را مقدم بر مکان یابی آن می داند اما به نظر می رسد حتی پناهگاه جدید ساخته شده نیز پاسخگو نیست و به تاکید وی در این پناهگاه فقط سالن پشتی قابل استفاده بوده و از سرما و کولاک در امان است.

وقتی کوهستان متولی ندارد

در گستره استان اردبیل قلل مرتفع خودنمایی می کنند و با این وجود در هیچ یک از این ارتفاعات فرد پاسخگویی برای تامین نیاز کوهنوردان وجود ندارد.

به حال خود رها شدگی ارتفاعات در حالی است که پشت تریبون ها بارها توسعه ورزش های زمستانی از سوی نهادهای متولی تاکید شده است و مشخص نیست که وقتی این تاکیدات شنیده می شود در مقابل آن چه امکاناتی برای ورزش هایی مانند کوهنوردی تدارک دیده شده است.

به گفته شاهبازی پارامتر های مختلفی از جمله پوشش برف، حمله حیوانات، احتمال کولاک و طوفان، آسیب جسمی کوهنوری، عدم آمادگی کوهنورد برای ادامه مسیر و کوتاهی روز از مواردی  است که باید در صعود زمستانی در نظر گرفت.

موضوعی که مدیر عامل جمعیت هلال احمر استان نیز به آن تاکید دارد و می گوید: صعود زمستانی باید با اطلاع قبلی گروه های کوهنوردی به نهادهای متولی باشد و بدون اطلاع انجام نشود.

در عین حال غیبی دلیل بروز بسیاری از حوادث را معطوف به خود کوهنوردان می داند و تاکید دارد که صعود زمستانی ویژه گروه های کوهنوردی خبره است و باید مدت اقامت، تلفن اعضای گروه و محل عبور حداقل به یکی از دستگاه های متولی از جمله ورزش و جوانان یا هلال احمر اطلاع رسانی شود.

جلوه نمایی ارتفاعات مثال زدنی در اردبیل

تمامی کمبودهای صعودهای زمستانی در اردبیل در حالی است که چشم نوازی ارتفاعات اردبیل حتی به درستی اطلاع رسانی و معرفی نشده است و اغلب ساکنان استان های دیگر فقط با نام کوه سبلان ‌آشنا هستند.

باید گفت از سمت شهرستان مشگین شهر کوه های جنوار داغی با حدود سه هزار و ۷۵۰ متر ارتفاع، آی قار با سه هزار و ۸۵۰ متر و کسری با چهار هزار و ۳۵۰ متر از جمله اعجاز های طبیعت این شهرستان است.

کوهنوردان می توانند بعد از یک صعود مفرح از آب های معدنی قینرچه، شابیل، قوتور سویی و موئیل استفاده کنند.

از سمت شهرستان سرعین قله قره بورون با سه هزار و ۵۵۰ متر، تلکه داغ با سه هزار و ۷۰۰ متر و حاجی زال با سه هزار و ۹۰۰ متر ارتفاعات شناخته شده هستند.

شهرستان سرعین نیز برخوردار از بیش از ۱۲ چشمه آب گرم معدنی است که یک صعود سخت به ارتفاعات را با لطافت آب های معدنی پاسخ می دهد.

از سمت مرکز استان و شهر اردبیل صعود به قلل بابا مقصود با ارتفاع نزدیک به چهار هزار متر و از جمله ارتفاعات کوهنوردی حرفه ای، باغرو با سه هزار و ۳۰۰ متر و ککلی با سه هزار و ۵۵۰ متر را می توان مثال زد.

از سمت آب درمانی شابیل که در مسیر یکی از پناهگاه های سبلان واقع شده صعود به کوه یاپراق که زیبایی به نظیر آن توسط فاتحان وصف شده است با چهار و ۵۰ متر در ضلع غربی سبلان توصیه می شود.

در عین حال قوتور سویی می تواند کوهنوردان را به دو کوه جوت باجی با سه هزار و ۷۰۰ متر و قزل بره با سه هزار و ۵۰۰ متر هدایت کند.

ارتفاعات اردبیل در شهرستان های مرکز استان و در جنوب استان متمرکز است. و در شهرستان خلخال قله آق داغ با سه هزار و ۳۰۰ متر و عجم داغ با سه هزار و ۱۰۰ متر مستعد صعودهای زمستانی و تابستانی است.

و در کنار این مجموعه بی نظیر قله سبلان واقع شده است که با ارتفاع چهار هزار و ۸۱۱ متر پس از قله دماوند به عنوان مرتفع ترین قله کشور محسوب می شود، علاوه بر این زیبایی و وجود دریاچه طبیعی در بالای قله موجب شده که سالانه هزاران کوهنورد برای صعود به این کوه اقدام کنند.

سبلان به طول ۱۱۵ کیلومتر از مغرب به مشرق کشیده شده و دامنه های شمالی به دره قره سو و اهرچای و دامنه های جنوبی آن به شاخه های تلخه رود یا آجی چای منتهی می گردد.

این کوه اسرار آمیز مامن تاریخ، مواریث باستانی و فرهنگ دیار اردبیل است که آوازه آن حتی به گوش جهانگردان رسیده است.

با این وجود کشف این رموز در حالی با موانعی همراه است که در سایه محدودیت های امکانی شدت یافته و هر آن بر مسیر صعود کوهنوردان سنگ اندازی می کند. موانعی که تا رفع نشده است تبلیغات حمایت از ورزش های زمستانی در اردبیل را فاقد ارزش می کند.

گزارش: ونوس بهنود