خبرگزاری مهر- گروه فرهنگ: از سال‌ها پیش تاکنون، شورای کتاب کودک، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، انجمن فرهنگی ناشران و به تازگی پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان با همکاری شهر کتاب، فهرستی از کتاب‌های برتر برای این گروه سنی را معرفی می‌کنند. اما این فهرست‌ها تا چه اندازه بر فروش کتاب‌های برگزیده تاثیر گذاشته و می‌گذارد.
محبوبه نجف‌خانی از جمله کسانی است که معمولا ترجمه‌هایش به عنوان کارهای برگزیده انتخاب و معرفی می‌شوند. به گفته او سال‌هاست شورای کتاب کودک، به عنوان نهادی مستقل به معرفی بهترین‌ها می‌پردازد. اما مشکل اساسی در ارتباط با همه فهرست این است که تمام کتاب‌هایی که منتشر می‌شود به دستشان نمی‌رسد و طبیعتا آثاری مورد بررسی قرار می‌گیرد که در اختیار دبیرخانه قرار می‌گیرد.
مترجم «پسرخاله وودرو» فرهنگ ما ایرانی‌ها را فرهنگ شفاهی دانست و افزود: واقعیت این‌که هنوز هم، حتی در بین جامعه کتابخوان فرهنگ شفاهی و معرفی دهان به دهان حاکم است. این روزها گروه‌های وایبری شکل گرفته و مادران، عضو آن شده و کتاب‌های خوب از دیدگاه خود را معرفی می‌کنند. اتفاقا این معرفی می‌تواند کاربردی‌تر باشد چون مادر، کتاب را برای بچه خود خوانده و واکنش او را دیده است. اما احتمال دارد داوری که کتاب‌ها را بررسی و بهترین‌ها را معرفی کرده از دید نظری به کتاب نگاه کرده باشد و چندان ذهن و زبان کودک امروز را در نظر نگرفته باشد.
نجف‌خانی با اشاره به فهرست‌های مختلف گفت: آموزش و پرورش در قالب جشنواره کتاب‌های کمک آموزشی رشد، انجمن فرهنگی ناشران، کانون پرورش فکری و شورای کتاب کودک، بهترین‌ها از نگاه خود را معرفی می‌کنند. در این میان فهرست«لاک‌پشت پرنده» هم هست که با همکاری پژوهشنامه ادبیات کودک و شهر کتاب برگزار می‌شود و یکی از خوبی‌های این فهرست این است که در هر منطقه‌ای، به‌طور معمول، یک شهر کتاب وجود دارد که قابل دسترس است و بچه‌ها و پدر و مادرها می‌توانند به آن مراجعه کنند.
کتاب را در دسترس بچه‌ها بگذاریم
مترجم «مجموعه نامه‌های فلیکس» در دسترس بودن کتاب و تبلیغات برای ان را دو عامل مهم برشمرد و افزود: سال‌هاست که فهرست‌هایی از سوی نهادهای مختلف برگزار می‌شود اما این فهرست‌ها همگانی نشده‌اند. بسیاری از مردم و حتی مربیان مهدها و مدارس نمی‌دانند برای خرید کتاب باید از چه کسی راهنمایی بگیرند و به کجا مراجعه کنند به همین خاطر وجود فروشگاه‌هایی چون شهر کتاب این امکان را در اختیار خواننده می‌گذارد تا به کتاب دسترسی داشته باشد.
نجف‌خانی به این‌که یکی از مشکلات ناشران دولتی این است که کتاب‌هاشان در فروشگاه‌های خودشان فروخته می‌شود گفت: بدی ناشرانی چون مدرسه، علمی- فرهنگی، سروش و حتی کانون پرورش فکری این است که کتاب‌هاشان در فروشگاه‌های خودشان ارائه می‌شود. مگر در این ترافیک تهران می‌توان برای خرید یک جلد کتاب از این‌سو به آن‌سوی شهر رفت؟ پس بهتر است ناشران دولتی از پیله‌ای که برای خود تنیده‌اند بیرون بیایند.
مترجم «غول بزرگ مهربان» به ضرورت وجود قانون کپی‌رایت اشاره و بیان کرد: اگر ما چنین قانونی را به رسمیت بشناسیم، ناشران هم کتاب‌های خود را به مترجمان حرفه‌ای می‌سپارند و هرج و مرجی که در بازار نشر وجود دارد کمتر می‌شود.
نجف‌خانی با اشاره به این‌که خوب است فهرست‌ها به بازبینی خود بپردازند گفت: فهرستی چون«لاک‌پشت پرنده» در پایان هر سال به مرور و بازبینی خود می‌پردازد و کتاب‌هایی که برنده پنج یا شش لاک‌پشت شده‌اند را بررسی و نشان طلایی و نقره‌ای اعطا می‌کنند. این اتفاق خوشایندی است برای مثال ممکن است کتابی، شش لاک‌پشت برده باشد اما سزاوار چهار لاک‌پشت باشد یا برعکس.
ما در حال تغذیه یک جنین هستیم
حدیث لزرغلامی، شاعر و نویسنده با اشاره به این‌که سنت معرفی کتاب و انتشار فهرست در کشور ما، پیشینه چندانی ندارد گفت: شورای کتاب کودک از سال‌ها پیش و پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان در این چند سال اخیر، فهرست کتاب‌های برگزیده را معرفی می‌کنند. کاری که در عرب از مدت‌ها پیش شروع شده و ما تازه در حال تغذیه یک جنین هستیم.
شاعر مجموعه «اگر زن نبودم، قطار بودم» معتقد است: شورای کتاب کودک و انجمن فرهنگی ناشران و پژوهشضنامه به عنوان نهادهایی مستقل در حال تمرین و فرهنگ‌سازی در ارتباط با معرفی کتاب‌های برتر هستند. البته این انتخاب به معنی آن نیست که آثاری بهتر وجود ندارد چون همه کارها به دبیرخانه ارسال نمی‌شود و هستند ناشرانی که کارهای خوب منتشر کنند اما کتاب‌هاشان را در اختیار این فهرست‌ها نمی‌گذارند.
به گفته لزرغلامی، معرفی کتاب‌های برتر به زمان و تمرین احتیاج دارد و ما برای تکثیر خود، نیازمند بوری و صرف زمان و انرژی هستیم. بعد از فهرست لاک‌پشت پرنده، گروه‌هایی به صورت جسته گریخته در وایبر شکل گرفت و به معرفی کتاب‌های خوب پرداخت. انگار فصلی نو آغاز شده و باد، دانه‌ها را به جاهای مختلف میبرد.
افزایش تعداد کتابخانه‌ها به بالارفتن سرانه مطالعه می‌انجامد
نادر قدیانی، مدیر انتشارات قدیانی است. به گفته او معرفی کتاب‌های برتر از سوی شورای کتاب کودک و انجمن فرهنگی ناشران و وزارت آموزش و پرورش و... تاثیر چندانی در فروش آثار نمی‌گذارد. چون تبلیغاتی در این زمینه وجود دارد. مگر چند درصد رسانه‌ها به معرفی کتاب، آن‌هم کتاب کودک و نوجوان می‌پردازند؟
او دو فهرست را موثرتر از باقی فهرست‌ها دانست و افزود: فهرست لاک‌پشت پرنده به خاطر همکاری با شهر کتاب می‌تواند در فروش تاثیرگذار باشد چون شهر کتاب، در دسترس‌تر است و علاقه‌مندان راحت‌تر می‌توانند به شهر کتاب مراجعه کنند. اما این مساله بش از هرکس، ویژه شهروندان تهرانی است. اما خوبی فهرستی چون جشنواره کتاب‌های کمک آموزشی رشد این است که اسم کتاب‌های در پایان کتاب‌های درسی می‌آید و این تبلیغ موثر و بزرگی برای ناشران و پدیدآورندگان یک اثر است چون هنوز هم کتاب‌های درسی مهم‌ترین و جدی‌ترین کارهایی است که در اختیار بچه‌ها قرار می‌گیرد.
به گفته قدیانی متولیان فرهنگی چون شهرداری‌ها و وزارت فرهنگ و ارشاد و دیگر نهادهای مرتبط باید دست در دست هم بگذارند و کتابخانه بسازند. شاید همه خانواده‌ها نتوانند برای بچه‌های خود کتاب بخرند اما اگر تعداد کتابخانه‌ها بالا رود و با کتاب‌های خوب تجهیز شوند، قطعا کتاب‌های برتر معرفی می‌شوند و خوب به فروش می‌رسند. یکی دیگر از موارد نیز ساخت فروشگاه‌های کتاب در سطح کشور است تا توزیع آسان‌تر شود و کارهای خوب در اختیار علاقه‌مندان قرار گیرد.
نظر شما