به گزارش خبرنگار مهر، در سال ۱۲۹۶ «علی خان» پس از درگذشت پدرش با عزل صاحب دیوان از پیشکاری آذربایجان، همراه گروهی با ولیعهد مأمور آذربایجان شد و در این مأموریت به حکومت مراغه منصوب گردید. چون دوربین عکاسی به همراه داشت، در این سفر به گرفتن عکسهای گوناگون پرداخت.
استقرار علی خان والی در اردبیل که از قضا دوربینی به همراه داشت در واقع نقطه آغاز هنر عکاسی در اردبیل است.
هنری که انتظار می رفت به دلیل زیبایی و اعجاب در ثبت تاریخ و وقایع بتواند در این مدت جایگاه مطلوبی کسب کرده و به عنوان یک هنر فاخر قلمداد شود. با این وجود برنامه ریزی ها برای توسعه و رونق عکاسی محدود به مسابقاتی مانده که اغلب شکل اجرای مشترکی داشته و چندان تاثیر گذاری در تربیت روحیه یک عکاس ندارد.
در این میان فعالان این عرصه معتقدند عمده موانع توسعه این هنر به برنامه های دستگاه های اجرایی به ویژه دستگاه های فرهنگی باز می گردد که عکاسی را در قالب هدف مطبوع خود محصور می کنند و اجازه عرض اندام برای اعتلای آن نمی دهند.
فضای فعالیت عکاسان خبری محدود است
یکی از عکاسان اردبیلی تاکید دارد که تا زمانی که برای پوشش تصویری یک مراسم و ثبت یک عکس فضای مناسب فراهم نباشد نمی توان انتظار شکوفایی توانمندی عکاسان را داشت.
کامل روحی با بیان اینکه برای پوشش گزارش تصویری هر مراسمی عکاس ملزم به پاسخگویی به چند نفر است، اضافه کرد: متاسفانه فضای مناسب برای فعالیت عکاسان خبری فراهم نمی شود.
این عکاس معتقد است از طریق عکس های خبری می توان فرصت عرض اندام این هنر را فراهم ساخت و در میان مردم آن را به شکل مطلوب معرفی کرد.
سو گیری در عکاسی خلاف اخلاق حرفه ای است
دغدغه بسیاری از عکاسان ارائه سوژه از پیش تعیین شده است. سوژه هایی که در اغلب مسابقات عکاسی تعریف شده و هر قدر نزدیکی بیشتر در عکس نسبت به آن دیده شود، به منزله افزایش احتمال تصاحب جایزه مسابقه است.
این مهم در بین عکاسان خبری نیز به یک دغدغه جدی تبدیل شده است و سیاست گذاری رسانه ها موجب شده در برخی مواقع لنز دوربین به جای بیان آنچه که هست، در بیان آنچه که باید باشد بچرخد.
روحی معتقد است سوگیری و قضاوت عکاس در ثبت وقایع خلاف اخلاق است و رسالت عکاس مستند نگاری زندگی بشری است تا بعدها خود بشریت نسبت به آن داوری کند.
با این وجود تجربه عکاسان به ویژه در اردبیل نشان می دهد ژست های از پیش تعیین شده مدیران، الزام به عکسبرداری از زوایای خاص در برنامه ها و حتی محدود کردن فعالیت عکاسان در برخی وقایع و برنامه ها، به لنز دوربین جهت از پیش تعیین شده ای می دهد.
نبود فضای منسجم برای داوری عکاسی مستند
جاوید خدمتی یکی از دیگر عکاسان اردبیلی تاکید دارد که این خلأ زمانی که حتی فضای مناسبی برای ارائه و پایش عکس وجود نداشته باشد تولیدات عکاسان را متاثر می کند.
وی با اذعان به نبود مجله و سایت مستقل عکاسی در اردبیل به خبرنگار مهر گفت: نبود چنین فضایی موجب شده عکس مستند را نتوان انعکاس داد.
خدمتی دستاورد چنین فضاهایی را فعالیت عکاسان از روی علاقه و سرگرمی و نه همراه با دید هنری می داند که به دلیل محدودیت ارائه تولیدات خود صرفا برای دلخوشی عکاسی می کنند.
این عکاس تاکید دارد که احیای این هنر در اردبیل به فضای مستند نگاری مانند روزنامه، کتاب و یا یک وبسایت نیاز دارد.
کم لطفی مطبوعات محلی به هنر عکاسی
در عین حال خدمتی از نبود ستون های مناسب عکس در مطبوعات محلی نیز گله مند است و می گوید حتی در مطبوعات محلی ستونی برای عکاسان تدارک دیده نمی شود.
در تائید این اظهارات باید گفت: علاوه بر بی توجهی مطبوعات محلی و رسانه ملی حتی در پایگاه های خبری نیز حضور عکاسان به ندرت به چشم می خورد و عکس بیشتر به عنوان یک تزئین و ضمیمه یک خبر و یا گزارش مورد استفاده قرار می گیرد.
در عین حال عکس های کلیشه ای به ویژه از مناسبت ها و برنامه ها در اغلب مطبوعات محلی که در بیشتر مواقع کپی عکس های خبرگزاری ها و پایگاه های خبری است موجب شده است عکس در مطبوعات محلی به جای اینکه فرصت اطلاع رسانی و آگاهی بخشی پیدا کند به عنصر مرده ای برای جذابیت صفحه و در برخی مواقع پرکردن فضاهای خالی صفحه تبدیل شود.
در این میان نه تنها سلایق سردبیران و مدیران مسئول در استفاده از عکس جای بسی شگفتی است بلکه نحوه ارائه گزارش تصویری برنامه ها از سوی روابط عمومی ها نیز بیانگر اقبال اندک به سواد هنر عکاسی دارد.
نیازمند نمایشگاه های مردمی هستیم
طی سال های اخیر حوزه هنری اردبیل در رفع برخی خلأهای هنر عکاسی، کارگاه هایی آموزشی دایر کرده و به جای تمرکز در داشته های علمی یک مدرس در اقدام قابل توجهی هر جلسه خود را با اساتید مختلف برگزار کرده است.
مسئول آموزش و پژوهش حوزه هنری استان معتقد است دستاورد کارگاه های عکاسی نشان می دهد نه تنها در ارائه مناسب این هنر به دستگاه های اجرایی بلکه در ارائه مطلوب آن به مردم نیز با مشکل مواجهیم.
رحمان مجرد و فعالان هنر عکاسی در اردبیل در حال برنامه ریزی برای برگزاری نمایشگاه های محلی عکاسی و سایر شاخه های هنری در اردبیل هستند تا زمینه تربیت بصری شهروندان را فراهم سازند.
مجرد می گوید هنر باید انتقال یابد تا دانش نسل جدید به آن اضافه شود و تا انتقال نیافته اعتلا نیز نخواهد یافت.
تجربه برگزاری نمایشگاه خیابانی عکاسی زلزله «اهر» نتایج مثبتی نیز به همراه داشت و در پی برگزاری آن در سه شهر اردبیل، خلخال و مشگین شهر توسط سه تن از عکاسان اردبیلی کمک های امدادی به حادثه دیدگان افزایش نیز یافت.
این حرکت فرهنگی نشان داد در صورتی که فضای فعالیت برای این هنر فاخر فراهم شود می تواند در جریان سازی رویدادهای مختلف نقش تاثیرگذاری داشته و به جای تمرکز بر انعکاس تبلیغی دستاورد دستگاه ها از زندگی مردم گره گشایی کند و در خدمت نیاز مردم فعال شود.
مسئول آموزش و پژوهش حوره هنری استان تاکید دارد که باید هم برای مسئولان و هم برای مردم زمینه دیدن، نقد و داوری عکس فراهم شود و داوری در کارگاه های هنری بین عکاسان محدود نماند.
به نظر می رسد توسعه هنر عکاسی و اجازه دیده شدن به تعداد بیشتر می تواند حتی در تربیت بصری شهروندان برای عکاسی با کاربرد شخصی نیز تاثیرگذار باشد. دستیابی به این مهم بسته به نوع نگاه فعالان این عرصه و برنامه ریزان دارد که بتوانند تعریف درست و شایسته ای از یکی از محبوب ترین هنرهای جهانی به مردم ارائه دهند. آن هم درست در مقطعی که عکاسان اردبیلی توانسته اند به واسطه ذوق هنری مرزهای جهانی را بپیمایند و نام اردبیل را در رقابت های عکاسی جهانی ماندگار کنند.
گزارش: ونوس بهنود
نظر شما