به گزارش خبرگزاری مهر، مراسم بزرگداشت هشتصدمين سال زندگي فعال نجم‌الدين كبري، عارف و دانشمند ايراني، بعد از ظهر سه‌شنبه ۱۲ اسفندماه در محل سالن اجتماعات کمیسیون ملي يونسكو در ايران، برگزار شد.
اين آيين بزرگداشت به همت اداره‌كل سازمان‌هاي بين‌المللي و موافقت‌نامه‌هاي فرهنگي اين سازمان و با همكاري كميسيون ملي يونسكو در ايران، كتابخانه و موزه ملك و موسسه فرهنگي اكو، به مناسبت ثبت جهانی دانشمند ايراني نجم‌الدین کبری، در تقویم مشاهیر ۱۵-۲۰۱۴ یونسکو، با حضور جمعي از عرفان‌پژوهان و علاقمندان به حوزه عرفان، برگزار شد.
در این نشست قهرمان سليماني، معاون پژوهشي و آموزشي سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي، محمدرضا سعیدآبادی، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ايران، عبدالمهدي مستکین، مدیر بخش فرهنگ کمیسیون ملی یونسکو در ايران، احمد پاکتچی، مسئول بخش ادیان دايره‌المعارف بزرگ اسلامی، كاظم محمدي، پژوهشگر عرفان و آثار نجم‌الدين كبري، محمدحسين حکمت‌فر، عرفان‌پژوه برجسته ايراني و شهروز فلاحت‌پيشه، مديركل سازمان‌هاي بين‌المللي و موافقت‌نامه‌هاي فرهنگي سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي، سخنرانی کردند.
در آغاز اين مراسم، عبدالمهدي مستکین، مدیر بخش فرهنگ کمیسیون ملی یونسکو در ايران، در سخناني كوتاه درباره اقدام يونسكو براي ثبت مشاهير كشورها گفت: سازمان جهاني يونسكو هر دو سال يك بار، با همكاري كميسيون‌هاي ملي يونسكو، اقدام به ثبت برجسته‌ترين چهره‌هاي جهاني مي‌كند و از انجا كه ايران يكي از گنجينه‌هاي زايش و پرورش مشاهير در دنياست، اهتمامي جدي در اين خصوص انجام داده‌ايم كه منجر به ثبت ۳۰ تن از شخصيت‌هاي علمي، عرفاني و ادبي در اين برنامه شده است.
حلقه پيوستگي جان‌هاي مشتاق
پس از آن، قهرمان سليماني، معاون پژوهشي و آموزشي سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي، به عنوان يكي از سخنرانان اصلي اين برنامه، از نجم‌الدين كبري به عنوان مردي ياد كرد كه جان مشتاقان را از شرق جغرافياي عالم اسلام تا غرب اين قلمرو، سيراب كرد و حلقه پيوستگي جان‌هاي مشتاق و مستعد بود.
وي با تأكيد بر اينكه نقش نجم‌الدين كبري در قلمرو فرهنگ ايران انكارناپذير است، افزود: تأييد يونسكو بر بزرگداشت نجم‌الدين كبري، به اين معناست كه وي نزد وجدان فرهنگي جامعه جهاني، مقبوليت دارد.
سليماني ادامه داد: افراد در بستر تاريخ تولد و مرگ دارند كه گاهي در معرض داوري وجدان عمومي گذاشته مي‌شود. نجم‌الدين كبري، شايد در زمره معدود افرادي باشد كه در وجدان عمومي فرهنگ ايران‌زمين، كارنامه كاملاً مثبتي دارد. به همين دليل در خصوص مرگ وي هم نوشته‌اند كه در فتنه مغول كشته شد كه به نظر با واقعيت‌هاي تاريخي همخواني ندارد.
وي افزود: در حقيقت، وجدان عمومي مرگ شيخ نجم‌الدين را در جايگاه مرگ عادي قرار نمي‌دهند و براي او شهادت، خواسته است. حافظه تاريخي و عمومي ايران برنمي‌تابد كه مردي چون نجم‌الدين كبري به مرگ عادي بميرد و براي همين، وي را شهيد مي‌نامند. اين اتفاق در خصوص بسياري از چهره‌هاي فرهنگي ايران، رخ داده است.
معاون پژوهشي و آموزشي سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي، با يادآوري جايگاه مولانا و جايگاه امام فخر رازي، گفت: امام فخر رازي دانشمند برجسته‌اي در قلمرو ايران است؛ ولي چون در نقطه مقابل مولانا قرار دارد، در دادگاه وجدان عمومي شكست‌خورده است و جايگاهي ندارد.
سليماني سخنان خود را اينگونه به پايان برد: درهايي كه نجم‌الدين كبري از آن صحبت مي‌كرد، امروز بسته هستند. درهايي به نام الفت و همزيستي كه دنيا به شدت نيازمند آن است و توجه يونسكو به شيخ نجم‌الدين، مي‌تواند پيونددهنده‌اي باشد براي جوامع مختلف كه اين درها را به روي خود بگشايند.
مشاهير دستاويزي براي افتراق نباشند
در ادامه محمدرضا سعيدآبادي، دبيركل كميسيون ملي يونسكو در ايران، در سخناني كه اهميت ثبت مشاهير دنيا را نشان مي‌داد، گفت: از فعاليت‌هاي يونسكو كه ما آن را دنبال مي‌كنيم، ثبت مشاهير ايران‌زمين است؛ اما نبايد بعد از ثبت اين بزرگان، كار را تمام شده تلقي كنيم.
وي با قدرداني از سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي به دليل اهتمام ويژه در بزرگداشت مشاهير ايران‌زمين، يكي از دلايل اين رويكرد را وجود نقيصه در فعاليت‌هاي سازمان‌هاي مرتبط با معرفي مشاهير ايراني دانست و گفت: يكي از نقيصه‌ها اين است كه به راحتي از كنار بزرگان خود رد مي‌شويم.
سعيدآبادي همچنين با بيان اينكه به رغم وجود مشكلات شكلي، محتوايي و معدوديتي، تاكنون ۳۰ تن از بزرگان و شاهير ايران در تقويم يونسكو ثبت شده‌اند، اظهار كرد: يونسكو دو موضوع صلح و توسعه را پيگيري مي‌كند. صلح مورد نظر يونسكو، ريشه در ذهن و انديشه جامعه جهاني دارد و در ذهن تك تك ما انسان‌ها شكل مي‌گيرد.
وي افزود: در توسعه نيز بايد به مواردي همچون تنوع فرهنگي، ميراث فرهنگي ناملموس و مشاهير، ثبت آثار جهاني و ميراث فرهنگي و هم‌افزايي فرهنگي، توجه كنيم. اين را نيز بدانيم كه فرهنگ‌ها در تعامل هستند و با هم داد و ستد مي‌كنند. بزرگان و انديشمندان هم پشتوانه‌هاي مناسبي براي اين داد و ستد فرهنگي هستند.
دبيركل كميسيون ملي يونسكو در ايران در پايان گفت: بايد دقت كنيم كه مشاهير ما نبايد دستاويزي براي افتراق باشند. به عنوان ايران و سازمان‌هاي مرتبط در ايران، بايد بيش از پيش در ثبت مشاهير كوشا باشيم؛ ولي نبايد به گونه‌اي عمل كنيم و عكس‌العمل نشان دهيم كه مشاهير، باعث افتراق شوند كه البته نيازمند هوش و ذكاوت در اين حوزه است.
معتقدان به ۱۲ امام
در ادامه كاظم محمدي، پژوهشگر عرفان و آثار نجم‌الدين كبري در سخناني به معرفي كوتاه از شيخ نجم‌الدين كبري پرداخت و گفت: مهم‌ترين اثر شيخ نجم‌الدين، كتاب فوايد است كه شايد هيچ كتابي به اندازه آن كتاب، كارگاهي و كاربردي نباشد. كتاب فوايد آغازي استثنايي دارد. عليرغم اينكه براي خود نوشته شده است، مخاطب بيروني دارد.
محمدي، همچنين گفت: در اين كتاب شيخ توصيه مي‌كند كه با چشمان بسته به عالم نگاه كنيم. اين مهم‌ترين آموزه شيخ و آغازگر تئوري رنگ و نور در عرفان است.
اين پژوهشگر حوزه عرفان در پايان سخنان خود با تأكيد بر اينكه شيخ نجم‌الدين كبري، داراي اعتقادات شيعي بود و از امام زمان (عج) به عنوان ولي‌الله اعظم نام مي‌برد، گفت: غير از نجم‌الدين كبري، مريدان، شاگردان و حلقه مرتبط با وي، كمتر سلسله‌اي از اهل عرفان را مي‌شناسيم كه اعتقاد به امامت داشته باشد و به اين قوت درباره ۱۲ امام (ع) صحبت كند.
شوق، محبت و عشق
پس از آن، احمد پاکتچی، مسئول بخش ادیان دايره‌المعارف بزرگ اسلامی، در سخنان خود، شوق، محبت و عشق در نجم‌الدين كبري را تحليل كرد. وي گفت: شيخ نجم‌الدين كبري، همچنانكه شاگردان خاص و مريدان خود را داشت و آنها را آموزش مي‌داد، به فكر عامه مردم نيز بود و براي آنها برنامه داشت.
وي افزود: از مواردي كه مي‌توان ردپاي اين نوع مواضع شيخ نجم‌الدين را يافت، جايي است كه درباره نفخ روح الهي انسان صحبت مي‌كند. وي معتقد است كه آيه ۹ سوره سجده به اين معنا نيست كه خداوند از روح خود تنها به انبيا و اولياي الهي، دميده است؛ بلكه از روح الهي بر روح تمامي انسان‌ها دميده شده است و در اين خصوص بر كسي ستمي وارد نشده است.
پاكتچي در ادامه سخنان خود اظهار كرد: شوق (طلب كردن)، محبت (پيوستن) و عشق (مستغرق شدن)، از اركان مورد علاقه شيخ است كه بسياري از نظريات خود را با استفاده از آن بيان مي‌كرد.
شيخ شهيد
محمدحسين حکمت‌فر، عرفان‌پژوه برجسته ايراني، ديگر سخنران اين مراسم بود. وي در سخنان خود با اشاره به اينكه هر عالم بزرگي، استادي هم داشته است، به معرفي اساتيد شيخ نجم‌الدين كبري پرداخت. وي در اين باره گفت: در عالم عرفان، ۴ خرقه وجود دارد. خرقه تبرك، خرقه ارشاد، خرقه ذكر و خرقه صحبت. شيخ نجم‌الدين در خدمت پيران و مشايخ زيادي بود و از دست بسياري از آنها خرقه گرفت.
وي افزود: بابا فرج تبريزي، شيخ روزبهان وزان مصري، شيخ عمار ياسر بدليسي و شيخ اسماعيل قصري، اساتيد نجم‌الدين كبري بودند؛ اما خرقه ارشادي و اصلي را از شيخ اسماعيل قصري گرفت كه مدرسه‌اي در شهر دزفول داشت و هم‌اكنون هم بقعه و آرامگاهش در دزفول است.
اين عرفان‌پژوه ادامه داد: شيخ اسماعيل قصري دوازدهمين شيخ سلسله كميليه بود و شيخ نجم‌الدين كبري هم به نيت اين شيوخ، ۱۲ مريد خاصه داشت. همچنين تا پيش از شيخ نجم‌الدين، اجازات به صورت شفاهي داده مي‌شد؛ ولي از زمان شيخ نجم‌الدين اجازات به صورت مكتوب ارايه شدند.
وي در پايان سخنان خود با رد اين تئوري كه شيخ نجم‌الدين به دست مغول‌ها شهيد نشده؛ بلكه به مرگ طبيعي و عادي از دنيا رفته است، گفت: خيلي از مشايخ سلسله كميليه از جمله شيخ نجم‌الدين، به شهادت رسيده‌اند. نجم‌الدين كبري در حمله مغول‌ها به ايران توسط سربازان مغول شهيد شد.
از داشته‌هاي فرهنگي خود بهره ببريم
پايان‌بخش اين مراسم، ارايه توضيحات كوتاه شهروز فلاحت‌پيشه، مديركل سازمان‌هاي بين‌المللي و موافقت‌نامه‌هاي فرهنگي سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي، بود. وي گفت: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي دستگاه ديپلماسي عمومي كشور در خارج از مرزهاست و تلاش دارد تا ديدگاه مخاطب خارجي نسبت به اين سرزمين را بهبود بخشد.
وي ادامه داد: به همين منظور بايد داشته‌هايي مانند نجم‌الدين كبري را معرفي كنيم. اين مشاهير دارايي‌هايي دارند كه اگر روي آن كار علمي صورت بگيرد و به مفاهيم قابل درك براي مخاطب امروزي، تبديل شوند، مي‌توانند بخشي از نيازهاي جهان امروز را پاسخ دهند.
سخنان وي اينگونه به پايان رسيد: بايد داشته‌هاي فرهنگي ايران را تبديل به نياز كنيم و تغيير شكل آن به بسته‌هاي قابل عرضه، به مردم دنيا ارايه دهيم تا نگاه جهانيان نسبت به ايران، اصلاح شود.
نظر شما