آمریکا برای عربستان در یمن دام گسترده است/چراغ سبز برای حمله

به گزارش خبرنگار مهر، تجاوز عربستان به یمن از روز ششم فروردین ماه سال جاری آغاز شده است. شمار زیادی از مردم یمن در این حملات شهید و زخمی شده اند.

این حمله بیش از هر چیز نشان دهنده اهمیت ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک یمن برای سعودیهاست.

دلایل این تجاوز را در گفتگو با دکتر امین محمد حطیط سرتیپ بازنشسته ارتش لبنان و استاد دانشگاه در امور نظامی و راهبردی مورد بررسی قرار داده ایم که در ادامه از نظر می گذرد.

اهداف عربستان از تشکیل ائتلافی از کشورهای عربی برای راه انداختن جنگ در یمن چیست و چرا این ائتلاف قبلا در موارد دیگر تشکیل نشد؟

انگیزه های عربستان از آغاز تجاوز به یمن علاوه بر تشویق های امریکا و اسرائیل را می توان در پنج عامل خلاصه کرد:

اول، تلاش برای بازسازی فضای راهبردی منطقه پس از رسوخ فرسایش و ضعف در شاکله سیاسی و جایگاه منطقه ای عربستان در دهه اخیر و به ویژه طی چهار سالی که از خزان عربی! می گذرد. عربستان در این دوره جایگاه پدرانه و مقتدرانه خود در جهان عرب و اسلام را از دست داد و میدان عمل راهبردی اش منحصر به شورای همکاری خلیج فارس و نفوذی که با پول نفت و خریدن یا اجاره کردن مواضع سیاسی برخی دولت ها به دست آورده بود محدود شد که البته هر زمان بذل و بخشش های مالی عربستان قطع شود این نفوذ ظاهری هم از میان خواهد رفت. اما عربستان خیال می کند بازسازی این فضای راهبردی مستلزم شمشیر کشیدن و اعلام جنگ علیه یمن است  که آن را حیاط خلوت خود می داند.

دوم، ترس عربستان از تضعیف جایگاهش نزد امریکا و سست شدن رابطه تاریخی دو کشور در پی ظهور متغیرهای جدید در منطقه که به نوعی طی هفتاد سال گذشته بی سابقه بوده است. هدف عربستان از تشکیل ائتلاف برای حمله به یمن اثبات توانایی اش در ایفای نقش موثر در منطقه برای امریکا است که البته نهایتا هم چیزی جز منافع امریکا و اسرائیل را تامین نمی کند.

سوم، تفرقه در جبهه وهابیت که عامل اصلی مشروعیت بخشی به حکومت آل سعود بوده و تشکیل یک جبهه جدید وهابی- تکفیری که دارای توان عملیاتی بوده و برخی مناطق سوریه و عراق را هم در کنترل خود دارد در حالیکه حکومت عربستان را مشروع نشناخته و آن را تهدید به سرنگونی می کند. داعش که شاخه ای از وهابیت جدید است حکومت آل سعود را مشروع نمی داند و علنا اعلام می کند که قصد پیشروی به حجاز و به دست گرفتن کنترل مکه و مدینه و پس گرفتن عنوان خادم الحرمین از آل سعود را دارد. لذا عربستان از سوی دیگر سعی دارد قدرتش را به داعش هم نشان دهد و ثابت کند که توانایی و جرأت مقابله با گروه هایی که این نظام را تهدید کنند را دارد.

چهارم، نزاع و کشمکش داخل خاندان حاکم و توطئه چینی امیران ال سعود برای یکدیگر  در کنار نیاز پادشاه آن به خلق یک دشمن خارجی تا بتواند رقبایش در خاندان سدیری را ساکت کند. در خلال این تجاوز که پیش بینی می شود طولانی هم شود ملک سلمان و فرزندانش به تثبیت خاندان خودش در حکومت در برابر برادران و فرزندانشان می پردازد که رقیب او به شمار می روند.

پنجم، سنگین تر شدن وزن استراتژیک ترکیه در میان کشورهای اهل سنت و ترس عربستان از پر رنگ شدن نقش ترکیه که حامی اخوان المسلمین هم بشمار می آید. لذا سعودی ها معتقدند از طریق بازسازی جایگاه راهبردی شان با حمله به یمن و استفاده از زور می توانند شکست هایشان در سوریه و عراق را پنهان کنند و بار دیگر با کنار زدن مصرو ترکیه تبدیل به کشور پیشگام جهان عرب شوند. در همین راستا عربستان تشکیل یک ائتلاف به فرماندهی خودش را برای تثبیت رهبری اش در جهان عرب سودمند ارزیابی کرده است و از آنجایی که این شرایط در مواقع دیگری یکجا جمع نشده بودند عربستان هم قبل از حمله به یمن تلاشی برای تشکیل ائتلافی نظیر این از خود بروز نداده بود.

آیا دخالت نظامی مستقیم عربستان در یمن به دلیل تهدید امنیت و جایگاه منطقه ای اش بوده و یا صرفا تله امریکایی ها برای درگیر کردن سعودی ها در یک جنگ فرسایشی است؟

از نگاه خود سعودی ها  این حمله به مثابه دفاع از جایگاه راهبردی شان در منطقه است. اما به نظر می رسد در واقع این تله امریکا به همان سبک تله ای است که برای صدام حسین در جریان تجاوز عراق به کویت در سال 1991 گذاشته بودند و به نظر من عربستان نخواهد توانست به این زودی ها خود را از این دام رها سازد و نهایتا هم برایش نتیجه ای جز فرسایش توان نظامی و انزوای سیاسی نخواهد داشت و این امریکاست که فرصت خواهد داشت نقشه نفوذش در منطقه بدون برانگیختن حساسیت و ناراحتی سعودی ها را از نو ترسیم کند.

حمله اخیر عربستان به یمن را با توجه به معادلات قدرت در منطقه به ویژه رقابت ایران و عربستان و نگرانی های کشورهای حاشیه خلیج فارس از مذاکرات هسته ای چگونه ارزیابی می کنید؟

عربستان در وحشت از شرایط آتی منطقه پس از حصول توافق بین ایران و 1+5 که منجر به لغو تحریم ها علیه ایران می شود بسر می برد و از بهبود روابط ایران و غرب نگران است. بطوری که  خود را بیرون بازی روابط با غرب احساس می کند. لذا می خواهد پیشاپیش ثابت کند که هنوز صاحب قدرت و قاطعیت است و می تواند خودش را اثبات کرده و جایگاهش را در منطقه از طریق همراه کردن تعدادی زیادی از کشورهای عربی با خودش در حمله به یمن به غرب نشان دهد. اما تلاش های عربستان پس از فرسایشی شدن جنگ و شکست سعودی ها نتایج عکس به همراه داشته و امکان تحقق اهداف عربستان در یمن چیزی شبیه به محال است.

آیا یمنی ها می توانند پاسخ نظامی متقابل و در حد و اندازه عربستان و هم پیمانانش داده و یا حداقل ضربات خسارت باری به منافع سعودی ها وارد سازند؟

اگر این جنگ به طریق حمله هوایی ادامه یابد یمنی ها چیز زیادی برای عرضه نخواهند داشت به جز احتمال درگیری های مرزی به شکلی که امنیت داخلی عربستان را تا عمق محدودی مختل سازد و یا شلیک موشک به برخی مناطق جنوبی عربستان اما اگر این تهاجم وارد مرحله استفاده از نیروهای زمینی شود برای یمنی ها این فرصت ایجاد خواهد شد که پوزه دشمن را به خاک بمالند و سطح خسارت های وارده به عربستان را به بالاترین و شدیدترین حد ممکن برسانند. اما تصور تهدید منافع عربستان در خارج از کشور آن هم از نوع عملیات تروریستی توسط یمنی ها به نظر بعید می رسد.

با توجه به هشدارهایی که اخیرا برخی ها درباره گسترش نفوذ ایران یا تشیع در منطقه داده اند، نقش ایران را در اتفاقات اخیر منطقه به ویژه جنگ علیه یمن را چگونه ارزیابی می کنید؟

ایران در سیاست خارجی اش کشوری ژرف نگر و خواستار تقویت امنیت منطقه و وحدت مسلمانان است و به خوبی ماهیت اتفاقاتی که در منطقه درحال رخ دادن است را درک می کند. از جمله اینکه حمله ای با این سطح و گستردگی و نقض قوانین بین المللی به این صراحت مطمئنا بدون چراغ سبز امریکا ممکن نبوده است. لذا به درستی باید انگشت  اتهام را به طرف امریکایی ها گرفت و ایالات متحده را مسئول مستقیم این جنایت ها دانست.

اما ایران با هوشیاری تمام از افتادن در دومین دام بزرگی که امریکایی ها (پس از بحرین) برایش گسترده بودند رهید و از درگیری مستقیم با عربستان خودداری کرد تا نقشه امریکا برای درگیر کردن دو کشور در یک جنگ فرسایشی و بی حاصل و شعله ور شدن آتش جنگ بین شیعه -سنی و عرب-عجم تحقق نیابد و در همین راستا ایرانی ها روی گفتگو و راه حل های صلح آمیز در یمن تکیه کرده اند. این همان منش عقلاست بر خلاف خوی وحشی و خونریز سعودی ها.

گفتگو از محمد مظهری