ارتباط دانشهاي مختلف با فسلفه دين از اهميت بسياري برخوردار است

به گزارش خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر"  دكتر علي پايا، عضو شوراي سياستگذاري علمي كشور، در اين مراسم با اشاره به اين نكته كه پوپر معتقد است معرفت مجموعه‌ ‏اي از ‏حدسهاي جسورانه و كوشش براي ابطال آنهاست، گفت : ماهيت معرفت ما، حدسي باقي مي ‌‏ماند و هيچگاه معرفت قطعي پيدا نمي ‌‏كنيم. پوپر تا قبل از توجه گسترده به فلسفه زيست شناسي، مسئله اي كه به آن بسيار توجه مي كرد، پيدا كردن ملاكي براي جدا سازي علم تجربي از غير علم بود.

دكتر پايا افزود:  پوپر يكي از مهمترين گزاره‌‏ هاي مبنايي را كه مطرح كرد اين بود كه ما معرفت يقيني قطعي نداريم. شكاكيت فعال موضع غير قابل قبولي نيست، تا زمانيكه شكاك فقط شكاك است، هشدار او به آموزه‌‏ هاي معرفتي است.

وي با اشاره به اين مطلب پوپر كه تلاش براي يافتن مبنا، بي معناست گفت: معرفت مجموعه‌ ‏اي از حدس هاي جسورانه و كوشش براي ابطال آنهاست .

دكتر پايا در ادامه به موقعيت‌ ‏هايي كه علوم زيست ‌‏شناسي فراهم كرده بود اشاره كرد و اظهار داشت : اين موقعيتها توجه بسياري از انديشمندان را به خود جلب كرد و يكي از اين موقعيتها طرح تئوري داروين بود. چرا كه وي معتقد است گونه ‌‏ها دچار تغييرات رندومي مي ‌‏شوند و برخي از تغييرات باقي مي ‌‏مانند و اين تغييرات باقي مانده شرط بقاي اورگانيزم را افزايش مي دهد. اما پوپر معتقد است كه داروينسيم يك نوع منطق موقعيت است.

وي تصريح كرد: پوپر همچنين بر اين باور است كه الگوهاي زيستي نوع خاصي از رشد معرفت هستند و رشد معرفت فرايند مستمر براي حل مسئله است.

سخنران بعدي اين نشست دكتر حسن ميانداري، عضو هيئت علمي مؤسسه پژوهشي حكمت و فلسفه ايران، بود. ‌‏وي نظريه تكامل را داراي دو بخش تبار مشترك و تئوري دانست و گفت : داروين معتقد است كه انتخاب طبيعي بيشترين تاثير را داشته است اما اين در حالي است كه عده اندكي بر انتخاب طبيعي تأكيد دارند. 

دكتر ميانداري انتخاب طبيعي را داراي سه بخش برشمرد و گفت : يكي از آن بخشها داراي ويژگي گوناگوني است. به عبارتي ديگر موجودات، صفات و خصوصيات متفاوتي دارند‌، بعضي اين خصوصيات را به ارث مي برند اما به برخي ديگر اين وراثت تعلق نمي گيرد. نكته ‌‏اي كه براي داروين مهم است بحث احتمال بقاء و توليد مثل است.

عضو مؤسسه پژوهشي حكمت و فسلفه ايران اظهار داشت ‌‏: از نظر موقعيت تاريخي مهمترين بحث براي داروين و اسلاف بعد از او،  دين ‌‏شناسي يا فلسفه دين است. در جامعه ما به لحاظ كمي و كيفي اين بحث چندان مطرح نشده است. اگر چه فلسفه علم با كاستي هايي مطرح شده اما فلسفه زيست‌ ‏شناسي و فلسفه اخلاق بسيار اندك طرح شده است لذا نظريه تكامل داروين در زيست شناسي ما نيز به طور جدي مطرح نشده است.

دكتر امير عباس علي زماني، استاد فلسفه دانشگاه تربيت مدرس، آخرين سخنران نشست "لوازم فلسفي نظريه تكامل" بود.  وي در ابتدا با تأكيد بر اين نكته كه ارتباط دانشهاي ديگر با فسلفه دين از اهميت بسياري برخوردار است گفت : ما بايد ميان نگاه فيلسوفانه به دين و نگاه متكلمانه تفاوت قائل شويم، چرا كه عكس العمل ‌‏هايي در زمان داروين و حتي در زمان ما نسبت به اين مباحث وجود دارد كه‏ از نگاه متكلمانه برخوردار هستند.

دكتر زماني با اشاره به اين مطلب كه بحث تكامل همان تأثيري را داشت كه ظهور نيوتن در عرصه فيزيك داشت‌‏، گفت : داروين معتقد است شگفتي در نظام هستي وجود دارد. داروين هيچ گاه در بيان اعجاب خود از روند حيات و آغاز حيات كوتاهي نمي كرد.

وي تصريح كرد: اكثر فيلسوفان ما، به نظم به عنوان يك برهان نگاه نمي ‌‏كردند‌. اصولاً خداشناسي آنها‌‏، خداشناسي فلسفي محض بود و اغلب خداي كتاب مقدس مورد سئوال قرار مي گرفت.

دكتر علي زماني در پايان اظهار داشت : چالش اصلي كه نظريه تكامل براي بحث خدا ايجاد مي كرد، اين بود كه هستي نتيجه حساب و كتاب كور است و موجودات زيادي آمده اند و از بين رفته اند و موجودات جديدي آمده اند و انتخابي در كار نيست . اما در روح انديشه ديني حداقل درباره انسان، جهان هستي براي انسان آفريده شده و انسان براي خدا آفريده شده است، اما بعد از برخورد با نظريه داروين از انحصاري بودن انسان دست برداشته نشد و موقعيت و منزلت انسان مورد ترديد قرار گرفت.

روز جهاني فلسفه از سوي گروه جامعه و علوم انساني يونسكو در سال 2002 انتخاب شد و هر ساله به مناسبت اين روز مراسم خاصي از سوي كشورهاي مختلف برگزار مي شود. يونسكو اميد دارد با اين نامگذاري كشورهاي زيادي در راستاي تأكيد بر اهميت فلسفه و نقشي كه اين معرفت بشري در كاستن از بحرانهاي مختلف بر عهده دارد، قدمهايي را بردارند.