به گزارش خبرگزاری مهر، نشست علمی «مهدویت، آسیب ها و امیدها» (آینده پژوهی جریانات انحرافی و وظائف حوزه های علمیه) به همت پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهیِ پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و با همکاری اداره همکاری های علمی و پژوهشی و با حضور صاحب نظران و اساتید حوزوی و مدیران مراکز مهدوی برگزار گردید.
این نشست علمی که از سلسله نشست های علمی تخصصی پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی می باشد به بحث مهم جریانات انحرافی حول مهدویت و آسیب ها و خطرات و تهدیدها و آینده این جریانات اختصاص داشت. حجت الاسلام والمسلمین محمدتقی ربانی مدیر پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی و حجت الاسلام والمسلمین سیدریاض حکیم استاد و پژوهشگر عراقی و نماینده آیت الله سیدمحمدسعید حکیم در ایران سخنرانان این نشست بودند و حجت الاسلام والمسلمین رحیم کارگر مدیر گروه آینده پژوهی پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی نیز دبیری علمی نشست را عهده دار بودند.
در ابتدای نشست حجت الاسلام کارگر، هدف از برگزاری این نشست را در بررسی سه محور:
1. تحلیلی از وضعیت مدعیان و جریانات انحرافی؛
2. آینده‌نگری جریانات انحرافی و نگاه آینده پژوهانه به این جریانات و ترسیم یک آینده امیدبخش و روشن؛
3. وظایف و مسئولیتهای اندیشوران حوزوی در قبال این جریانات.
وی در ادامه بیان داشت که توجه و دغدغه ما نسبت به آسیبهای مهدویت، نشان دهنده نگرانی این مطلب است که این مسئله ذهن جوانان و منتظران را به خود درگیر نموده است و اگر جلوی آن گرفته نشود، رو به گسترش است. حتی اگر یک نفر گرفتار این جریانات انحرافی شود، ما نگران خطرات و یاس و ناامیدی که این جریان ایجاد می کند هستیم. ایجاد تفرقه میان صفوف مسلمانان، کاشتن بذر نفاق و دو دستگی، سوء استفاده های مالی، بهره برداری های سیاسی و اجتماعی و...
مدیر گروه آینده پژوهی پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی گفت: ما وظیفه داریم برای باورداشت اندیشه اصیل مهدویت، با سناریوهای مختلف دشمن آشنا شویم. باید مانع گسست فکری و فرهنگی جوانان و مردم از این اندیشه شویم و این نشست ها می تواند مطلع و آغازی برای این امر مهم باشد.
در ادامه این نشست علمی، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدریاض حکیم به ایراد مباحث خود پرداخت و گفت: برای معالجه هر موضوع باید دید کامل نسبت به آن موضوع داشته باشیم. در بحث مهدویت آسیب‌هایی وجود دارد که این آسیب ها دو بخش است:
بخش اول: آسیبها و مشکلات نظری
بخش دوم: آسیبها و مشکلات عملی
مهمترین آسیبها و اشکالات نظری که بر اعتقاد شیعه در بحث مهدویت وجود دارد در پنج مورد است:
1. اثبات ولادت حضرت(عج)
2. مشکل طول عمر ایشان
3. غیبت ایشان که بسیاری آن را امری غیر متعارف می دانند.
4. فایده وجود ایشان و مسئولیت ایشان
5. توجیه عدم ظهور ایشان با توجه به گسترش ظلم و ناعدالتی در جهان
این بخش (آسیبهای نظری) که بعد اعتقادی دارد در این مجال فرصت پرداختن به آنها نیست اما در بخش مشکلات و آسیب های عملی باید به چند مطلب توجه داشته باشیم:
1. با توجه به اینکه بحث غیبت خصوصا از ناحیه مخالفین این اندیشه امری غیر متعارف است و این مسئله نیز طبیعی است؛باید به دنبال مشابهاتی برای این قضیه باشیم. (مثلا بحث بازگشت حضرت عیسی ع)؛ این امر خود می تواند این مسئله نامتعارف را تا حدی برطرف نماید.
2. مسئله مهدویت با بقیه اعتقادات فرق اساسی دارد. این موضوع به امید و آینده شیعیان مرتبط است. اکنون در کشورهای شیعی جهان غیر از ایران، شیعیان در وضع اسفباری هستند. بنابراین دریچه امید شیعیان و پیروان، مهدویت است. طبیعتا این دریچه آسیب پذیر است؛ بدین صورت که شخصی ادعا می کند، مردم هم برای رهایی از مشکلات خود از این شخص تبعیت می کنند. بنابراین مسئولیت مبلغان این است که زیاد روی مسائل احساساتی تکیه نکنند. بیش از حد مسئله مهدویت را با امید برخاسته از احساس قرین نکنند. اصل مهدویت، بیشتر از باب اصول دین و تکلیف باید مهم باشد نه مُخلّص از مشکلات. مبلغان مثال های امیدبخش بیاورند اما از جنبه های دینی و شرعی نه احساسی. مردم نباید توقع مادی و دنیوی داشته باشند. به گونه ای که اکنون متأسفانه بسیاری صرفا برای رفع مشکلات به دنبال ظهور هستند و اگر این قضیه اتفاق نیفتد، با توجه به جنبه احساسی که پیدا کرده است می تواند آسیب زا باشد. بنابراین امید باید بر اساس اعتقاد و دلیل شرعی باشد نه بر پایه احساس. الان در برخی جلسات عمومی تکیه مبلغان بر جنبه احساسی قضیه هست که البته ممکن است بدون قصد نیز باشد. مبلغ تأکید بر بعد اعتقادی ندارد. باید تعادل برقرار باشد.
3. در مهدویت، بعضی از مسائل ابهام دارد: مثلا خیلی نمی دانند ارتباط با امام شیعه در زمان غیبت به چه نحو است. این نکات برای جامعه روشن نشده است. بنابراین سریع تا شخصی خوابی یا ادعایی بیاورد، باور می‌کنند و این آسیب بزرگی است. اینجا بزرگان و حوزه و متخصصان وظیفه دارند این مسائل را روشن سازند.
درباره مهدویت، ما دو بخش داریم: بخشی که ادله مرتبط با آن معتبر است مثل علائم و نشانه های حتمی. بخشی دیگر که ادله ان معتبر نیست مثلا نحوه ارتباط مردم، تعداد اصحاب و خصوصیات اصحاب و... در نتیجه روایات زیاد، افرادی ادعا می کنند و به دنبال آن مردم تبعیت و همراهی می‌کنند. شاید گاهی اصل مطلب درست است، اما تطبیق آن درست نیست متأسفانه الان در رسانه ها تطبیقهایی هست که بدون هیچ دلیلی ارائه می شود. بنابراین نباید بر اساس روایات غیر معتبر فرهنگ سازی صورت گیرد. البته ما نمی گوییم این روایات، از اساس کنار گذاشته شوند. بلکه باید در محافل علمی مطرح و بررسی شوند. حوزه علمیه برنامه ریزی گسترده در این زمینه داشته باشد.
البته این مشکلی است که باید در کل مسئله تبلیغ، مورد توجه قرار گیرد. باید روایات معتبر گفته شود انهم توسط افراد متخصص. باید در فرهنگ سازی جامعه در حتمیات و امور معتبر تکیه گردد.
4. مسئله دیگر اینکه مردم باید بدانند چطور بری الذمه می‌شوند تا از ادعاهای پوچ دور شوند. باید ارتباط خود را با مراجع و حوزه های دینی بیشتر کنند.
5. مراکز مهدوی ، اشکالات و آسیبها را جمع کنند و برای هر مشکل یک راه حل ارائه نمایند و به طلاب و مبلغین ارائه نمایند تا هم شرعی و هم قابل استفاده باشد.
در ادامه جلسه، پس از صحبتهای اولیه حجت‌الاسلام والمسلمین سیدریاض حکیم، دبیر علمی نشست حجت الاسلام کارگر بر این مطلب تأکید کرد که هر اندازه بر روی محکمات و معارف اصیل و بنیان های اساسی تکیه کنیم، نه تنها هیچ آسیبی به اعتقادات و اندیشه مردم وارد نمی کند بلکه می تواند نقش تعیین‌کننده خود را در زندگی مردم نشان دهد.
در ادامه جلسه حجت‌الاسلام ربانی مدیر پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی مباحث خود را با ذکر چند محور مقدماتی آغاز کرد و گفت: مذهب شیعه و پیروان مکتب اهل بیت ع از زمان بعثت تاکنون ارتباطشان با معصوم و معارف قدسی و وحیانی و بدنبال آن بعد از آغاز غیبت با کسانی که از جانب ائمه به عنوان حجت معرفی شده اند، قطع نشده است. مطلب دیگر اینکه، در مقابل انوار ساطع از مذهب شیعه ومکتب نورانی اهل بیت ع دشمنان همیشه در طول تاریخ در هر فرصتی با تعرض، قتل و کشتار خصوصا کشتار عالمان دینی، به دنبال بیان دشمنی بودند. این دشمنی محدود به امروز یا گروه خاصی نبوده است. آنچه مهم است، اینکه حوزه علمیه علوم و معارف اهلبیت ع، مظهر رشد، بالندگی و هماوردی شیعه در میان سایر مذاهب و حتی در برابر سایر مکتبها و نحله های علمی جهانی و بالاتر در مقابل سایر ادیان است. بنابراین برما لازم است تعامل میان مراکز علمی را بیشتر نماییم، همچنین تراث انسانی را بیشتر مورد مدنظر قرار دهیم و به مطالب و مباحثی که در حوزه های علمیه هست بیشتر استفاده کنیم. شیعه بدون حوزه علمیه یعنی نابودی و سقوط، سندی که در این باره هست : علویون حجم کمیتی بالایی داشتنتد اما چون ارتباط خود را با حوزه قطع کردند منجر به سرافکندگی شیعه شد. باید بر این مطلب تکیه کنیم که تمام هویت ما حوزه است.
حجت الاسلام ربانی در ادامه گفت: مهمترین رسالت و وظیفه حوزه توجه و اعتناء به مهدویت به طور عام و خاص است. با توجه به اهمیت مباحث مهدویت در حوزه، گاه گاهی شاهد اخبار ناگواری از بروز و ظهور مدعیان هستیم. کمااینکه در عراق ، ایران، افغانستان و مناطق دیگر شاهد فعالیت آنها با شیوه های ناپسند هستند و ضرباتی به ما وارد کرده است. تحلیل این وضعیت، و وظائف حوزه های علمیه خصوصا با نگاه آینده پژوهانه، ضرورتی است باید مورد بررسی قرار گیرد. شاید پاسخ به برخی از سؤالاتی که در این زمینه وجود دارد می تواند راهگشا باشد.
وی به برخی از این سؤالات اشاره کرد: چه خلأهایی خاستگاه این جریانات در حوزه علمیه است؟ آیا باید یکسری نگاه ها و تأملاتی در مراکز علمی داشته باشیم؟ عرصه هایی که این شبهات از آنجا شروع و تخم ریزی می شوند کجاست؟ مدعیان از چه شیوه ها و ابزارهایی برای گسترش افکار انحرافی خود در حوزه بهره می گیرند؟ عوامل اصلی طمع و دست اندازی مدعیان برای جذب و انتخاب گروه‌های مخاطب در حوزه چیست؟ با ادبیات آنیده پژوهانه چگونه می توان بر اساس ترسیمی از آینده مطلوب از حوزه بر اساس مواد علمی موجود، تجربه مراکز و اشخاص در مهدویت و تجربه کهن و گرانسنگ حوزه های علمیه شیعه طرحی روشن و آینده نگرانه ارائه داد؟ چرا برخی از منابع در مقابل اولین وزش های مدعیان، شکننده اند و حتی برخی دستمایه و سند برای ادعاها هستند و راه برون رفت از این وضعیت چیست؟ و در نهایت اینکه کارویژه ها برای توجه به خطر مدعیان و به حرکت درآوردن قدرت عمومی حوزه برای از بین بردن این سروصداهای باطل چیست؟
در ادامه جلسه حجت الاسلام کارگر، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان داشتند که آینده نگری جریانات انحرافی مدنظر ماست. ما ضمن رصد جریانات انحرافی باید ببینیم حرکت اینها تا کجا پیش می رود؟ گاهی نگاه به آینده بر اساس آینده نگری منفعلانه است، گاهی آینده نگری فعالانه است؛ در آینده نگری فعالانه ما بدنبال آن هستیم تا آینده مطلوب و مرجح خود را بسازیم. باید به دنبال آینده نگری فرصت ساز باشیم. الان فرقه های انحرافی بسیاری داریم که اگر دیر حرکت کنیم، اینها برای ما آینده می‌سازند.
در ادامه جلسه، نماینده آیت الله سیدمحمدسعید حکیم در ایران، مدعیان مهدویت را در سه دسته تقسیم بندی کرد:
1. اشخاص نادان که مبتلا به توههمات هستند. قصد بدی ندارند. درگیر توهمات شخصی خود هستند. این اشخاص امکانات محدود و شخصیت غیرمتعادل دارند. برنامه های آنها استراتژیک نیست و بسیار نامتجانس است.
2. دسته دوم افرادی هستند که مصالح شخصی دارند. سوء استفاده از مردم می کنند. هوش نسبی و امکانات نسبتا خوبی دارند که البته باز محدودند اما از صنف اول خطرناکترند. اینها هدف نزدیک دارند و هدفشان استراتژیک و پیچیده نیست.
دسته سوم و دسته اصلی افرادی هستند که با سرویس های خارجی در تماسند. اینها هوش و امکانات بسیار خوب و وسیعی دارند. آمادگی برای انجام هر کاری دارند. نمونه این حرکت را در کشور عراق، در شهر نجف داشتیم. البته مستنداتی هم هست که در یکی از کشورهای منطقه، این حمایت و پشتیبانی صورت می گیرد. به هر حال کشورهای مسلمان و شیعی که وضعیت آشفته و فلاکت‌باری دارد؛ به محض اینکه کسی ادعا می کند و در ادعایش هم به جنبه دینی توجه می کند و هم جنبه مادی؛ لذا مردم سریع جذب می شوند. بنابراین ساختار این قضیه بدین شکل است، اما علت گسترش این نیست، بلکه همان مواردی است که بنده در ابتدا عرض کردم خصوصا ابهامات در زمینه مهدویت. بنابراین برای حفظ جامعه تشیع، خودمان باید شروع کنیم، استراتژی داشته باشیم. اصلیات و محکمات مطرح شود، اگر می خواهیم وارد جزئیات شود باید با مشورت با بزرگان باشد. بنابراین مراکز و موسسات حوزوی باید برنامه استراتژیک در مقابل برنامه های آنها داشته باشند.
نظر شما