به گزارش خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر" با گسترش راه هاي ارتباطي متعدد و متكثر، سئوال اصلي اين خواهد بود كه دين در اين دنياي وسيع ارتباطي چه نقشي خواهد داشت و آيا مي توان با بهره گيري از رسانه هاي جديد كه برگرفته از تكنولوژي هاي روز هستند پيام هاي انتزاعي و يا مراسم و مناسك ديني را معرفي كرد.
در عصري موسوم به عصر ارتباطات زندگي مي كنيم و با توجه به نظريه مارشال مك لوهان كه به سوي دهكده اي جهاني پيش مي رويم ، برقراري ارتباط انسان ها از اقوام و فرهنگ هاي متفاوت در زماني كوتاه و فراتر از محدوديت هاي مكاني ميسر مي شود.
انتقال پيام هاي ديني به ميزان سنخيت ظرفيت رسانه با نوع پيام دارد
دكتر حسن حسيني رئيس دانشكده صداوسيما و استاديار گروه فلسفه علم در دانشگاه صنعتي شريف انتقال پيام هاي دين از رسانه ها را متأثر از نوع پيام و ظرفيت هاي رسانه عنوان كرد و گفت: در مورد انتقال پيام هاي ديني از رسانه ها نمي توان نظر مطلقي را ارائه كرد، اين امر بستگي عميقي به مقتضيات آموزه هاي ديني و رسانه ها دارد . براي انتقال يك پيام ديني در قالب رسانه ها بايد به ميزان تطبيق آن، آموزه هاي ديني با ظرفيت رسانه مورد نظر توجه داشت از اين رو درك ارتباطي كه دين و رسانه ها با هم دارند با توجه به بخشهاي مشترك اين دو موضوع حاصل مي شود .
رئيس دانشكده صداوسيما در مورد تعريف اصطلاح دين رسانه اي و رسانه دين گفت : دين رسانه اي ديدگاهي ابزار گرايانه را پذيرفته است و تنها به انتقال پيام هاي ديني و آموزه هاي انحصاري دين از رسانه ها معتقد است اما رسانه ديني به اين مفهوم است كه اهداف كلي و غايات دين در قالب رسانه ها مطرح شود در اين صورت انتقال آموزه هاي انحصاري ديني مد نظر نخواهد بود . رسانه اي كردن دين اهميت بسياري دارد و كساني كه در حوزه كلام و اديان فعاليت داشته اند بايد به دنبال آموزه هايي مناسب براي رسانه ديني باشند .
مذهب به سئوالاتي پاسخ مي دهد كه علم از پاسخگويي به آنها ناتوان است
جهان امروز اگر چه غرق در واژه هايي است كه از جريان هاي مدرنيستي و فرآيند جهاني شدن سرچشمه مي گيرند اما آنچه در ميان انسان ها مشهود خواهد بود نياز به نيروهاي فرازميني و اعتقاداتي از جنس دين است .
دكتر غلامرضا جمشيديها رئيس دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران در اين مورد اظهار داشت: در دنياي امروز مذهب چنان جايگاه خود را يافته است كه هم اكنون از تعامل آن با رسانه سخن به ميان مي آيد چرا كه مذهب همواره به سؤالاتي پاسخ مي دهد كه علم در پاسخگويي به آنها ناتوان است علاوه بر اين آنگاه كه بشر به رفاه دست يابد به بن بست نظري خواهد رسيد و از اين رو به دنبال گمشده واقعي و فطري خود مي رود.
وي در مورد رسانه سنتي و مدرن افزود: ممكن است پيامي را، يك روحاني با زبان شفاهي مطرح و يا رسانه با بهره گيري از تصوير منتقل كند. اين دو زبان در ارائه فرهنگ ديني ممكن است متفاوت باشند اما مكمل يكديگر خواهند بود از اين جهت لازم نيست كه ما هر چه در دين و آموزه هاي ديني است را به طور كامل و به همان شكل كه منابع ذكر كرده اند منتقل كنيم ، مهم آن است كه ارزشهاي ديني مشترك ميان انسان ها را بيان كنيم و آنها را به سمت درستي، پاكي، صداقت، عدالت و ويژگي هاي فطري دعوت كنيم چرا كه فطرت وجه مشترك همه انسانها و نسلها است علاوه بر اين بخش تخصصي دين بايد مورد بررسي هاي تخصصي قرار گيرد.
دين را بايد با ملزومات و ابزارهاي مربوط به آن شناخت
دكتر حميد عبداللهيان مدير گروه ارتباطات دانشگاه تهران اظهار داشت: بي ترديد براي معرفي دقيق جنبه هاي مختلف دين مي بايست از ابزارهاي روز و مرتبط با آن استفاده كرد چرا كه به شكل ريشه اي ، رابطه دين و رسانه اثابت شده است در اين راستا از زماني كه كلمه دين پديد آمد همواره بين دين و رسانه تعامل وجود داشته است اما در بعضي برنامه ها ديده مي شود كه در رابطه بين دين و رسانه ، تعادل بين بعد اعتقادي و مناسكي دين حفظ نمي شود .
وي در ادامه در مورد جايگاه دين در جهان افزود: دين پديده ايراني نيست بلكه پديده اي منطقه اي و بين المللي است و در اين حوزه مي توان گفت كه جهان جديد جهان معناگر است. يعني جهاني را مشاهده مي كنيم كه به سمت پاسخ به پرسشهايي گام بر مي دارد كه تاكنون ، سنت پوزيتيويستي نتوانسته است به اين پرسشها پاسخ دهد.
باورهاي عميق ديني بايد مبتني بر عمل رشد كنند
دكتر حسن خجسته معاون صداي جمهوري اسلامي ايران و عضو هيئت علمي دانشكده صدا و سيما دين را حقيقتي بشري و حقيقتي ثابت اعلام كرد و گفت: از اين جهت ممكن است انسان مدتي ايدئولوژي هايي نظير ايدئولوژي اقتصادي را بپذيرد اما پس ازطي زماني آن را پس خواهد زد. جامعه غربي مسير ايدئولوژي اقتصادي را طي كرده است و هم اكنون دين داري در اين جامعه رشد سريعي را دارد . اين دين داري تنها به معناي مناسك گرايي نيست بلكه منظور دين داري با باورهاي عميق و مبتني بر عمل است حتي مي توان گفت جرج بوش بخشي از آراي خود را از اين گروه به دست آورد.
وي در مورد تساهل و تسامح در عرصه دين گفت : شايد لازم باشد كه تسامح و تساهل در حوزه دين و دينداري در سطح جهان را باز تعريف كنيم و تعيين نمائيم كه تساهل تا چه ميزاني بايد باشد و مرزهاي اين عرصه را مشخص كنيم . اين مرزها همواره وجود دارند اما آنچه الزامي است تعيين حدود آنهاست. در حوزه دين علاوه بر حريم، ارزشهاي عام و خاص وجود دارند و هويت هر كس بر پايه ارزشهاي خاص ديني مطرح مي شود . اگر هدف از ميان بردن و يا خدشه دار كردن اين هويت باشد جايي براي تساهل باقي نخواهد ماند .
فعاليت ديني رسانه ها از تدبير جدي برخوردار نيست
دكتر حسام الدين آشنا معاون پژوهشي دانشگاه امام صادق (ع) و استاد دانشكده معارف اسلامي با تأكيد بر نقش رسانه ها در انتقال پيامهاي مختلف و تأثيرگذاري عميق بر مخاطبان گفت: فعاليت ديني رسانه هاي كشور به تدبيري جدي نياز دارد تا عملكرد آنها مثبت و سازنده باشد چرا كه من تصور نمي كنم بخشي از دين وجود داشته باشد كه غير قابل انتقال از رسانه ها باشد .
معاونپژوهشي دانشگاه امام صادق يادآور شد: جريان فعلي اطلاعات در دنيا اين امكان را به افراد مي دهد كه همه چيز را در دسترس مخاطبان قرار دهيم اما چون حوزه انتخاب هايي كه در مقابل مخاطبان قرار دارد وسيع است در دسترس بودن اولويت دوم اهميت را دارد . مشكل اصلي ما اين است كه براي بالا بردن ضريب نفوذ خود در ميان مخاطباني كه در حقيقت گروه هدف ما تلقي مي شوند ، تدبير جدي نينديشيده ايم و در اين راستا وارد معاملات بازارهاي رسانه اي نشده ايم .
رسانه هاي تصويري براي انتقال واقعيت هاي ديني قابليت بيشتري دارند
دكتر ضياء هاشمي استاديار گروه جامعه شناسي دانشگاه تهران در مقايسه رسانه راديو و تلويزيون اظهار داشت: رسانه هاي تصويري در مقايسه با راديو توانمندي بيشتري براي انتقال پيام و انعكاس واقعيت هاي ديني دارند، اما چون رسانه تصويري تلويزيون از سوي مخاطب انتخاب نشده است ، چه بسا نتواند ارتباط كافي با مخاطب برقرار و مطلب را به خوبي منعكس سازد .
وي افزود: عليرغم اينكه تلويزيون امكان و قابليت مهم و تأثيرگذار تصوير را دارد، اما در بيان احساسات و معنويت ديني با نواقصي روبه رو است . تلويزيون اگرچه بعدي وسيع در ارائه اطلاعات و برقراري ارتباطات دارد اما در ارائه برخي مفاهيم خاص مشكلات و محدوديت هايي بر كاركردهاي وسيع آن وارد مي شود در اين راستا تلويزيون هم داراي قابليت ها و محدوديت هايي است .
نظر شما