به گزارش خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر" انتقال مفاهيم ديني از سوي مربيان و معلمان مدارس همواره با اين چالش همراه بوده است كه با تأثيرات معكوس همراه شود و تكرار مفاهيم ديني براي دانش آموزان نوعي دلزدگي را ايجاد كند به همين دليل لازم است انتقال مفاهيم ديني در كتابهاي درسي و به طور اخص در كتاب ديني مورد بازنگري قرار گيرد .
در بازنگري كتاب هاي ديني آنچه اهميت بسياري را به خود اختصاص مي دهد روزآمد كردن مفاهيم و موضوعات ديني است . در اين راستا مي توان گفت باورها و اعتقادات ديني چارچوبي مشخص و تعيين شده دارند اما براي انتقال آنها مي توان از شيوه ها متنوع و گوناگوني بهره گرفت و اين امر نيازمند شناسايي نيازهاي امروز دانش آموزان و آگاهي از پرسشها و شبهاتي خواهد بود كه ممكن است با توجه به شرايط امروزي براي آنان پيش آيد .
ترغيب دانش آموزان به سوي مفاهيم و باورهاي ديني و توجه به نهادينه شدن اين باورها در شخصيت آنان از برنامه هاي ملي است و با توجه به اينكه پايه هاي نظام جمهوري اسلامي مبتني بر دين است ، بررسي هاي عميق كارشناسان در مورد بازنگري كتاب هاي ديني الزامي به نظر مي رسد علاوه بر اين معلمان هم بايد به نوع تدريس خود توجه ويژه اي داشته باشند چرا كه امر آموزش مفاهيم ديني به همان اندازه كه حائز اهميت است، فعاليتي دشوار و حساس خواهد بود .
در همين ارتباط حجت الاسلام قرائتي از محتويات كتاب هاي ديني مدارس و كتاب هاي معارف اسلامي دانشگاه به شدت انتقاد كرد و ضمن اظهار نارضايتي از اين كتاب ها گفت: مطالبي كه در كتاب هاي ديني و معارف دبيرستان ودانشگاه آورده اند، دانشجويان و دانش آموزان را از دين دلزده مي كند در اين راستا 20 سال است كه طرحي را به شوراي عالي انقلاب فرهنگي ارائه داده ام و همچنان مسكوت مانده است .
مراجع عظام تقليد حضرات آيات عظام مكارم شيرازي، نوري همداني، فاضل لنكراني، مشكيني، اميني و جوادي آملي در ديدار با محمود فرشيدي وزير آموزش و پرورش، با يادآوري نقش اين نهاد در تربيت نسلي خلاق، پويا و اسلامي، بر ضرورت تقويت كتابهاي درسي به لحاظ ديني و اسلامي تأكيد كردند .
غلامرضا ميرزايي عضو كميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي و عضو كميته ارشاد و تبليغات با اشاره به اينكه طي سالهاي اخير در حوزه تدوين كتاب هاي درسي غفلت هايي صورت گرفته است گفت: مي بايست در راستاي رفع مشكلات كتاب هاي درسي ديني تلاشهايي صورت گيرد و به همين منظور طرح بازنگري در شيوه تأليف كتابهاي ديني درسي را بزودي و در فرصت مقتضي در كميسيون فرهنگي مجلس بيان خواهيم كرد .
برخي از اعضاء كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس شوراي اسلامي در گفتگو با خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر" نظرات خود را پيرامون بازنگري در كتاب هاي درسي ديني و انتقال مفاهيم ديني از ساير دروس اعلام كردند .
هيئت تحقيق و تفحص به محتواي كتابهاي ديني توجه خاصي دارد
علي عباسپور تهراني رئيس كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس شوراي اسلامي با اشاره به اينكه رسالت كتب درسي ديني تقويت فرهنگ و باورهاي ديني دانش آموزان است، از فعاليت هيئت تحقيق و تفحص در حوزه محتواي كتابهاي ديني خبر داد و دليل اين امر را چنين اعلام كرد: كتب درسي ديني بايد زمينه تقويت باورهاي ديني و شناخت عميق از فرهنگ ديني جامعه را فراهم كنند و در حقيقت در بر گيرنده فرهنگ واقعي اسلام باشند .
وي در ادامه بازنگري هاي حوزه كتاب هاي درسي ديني را از زاويه پرورشي و فرهنگي عنوان كرد و با اشاره به اينكه برخي از بخش هاي كتب ديني با دقت و تعمق بيشتري بررسي شده اند گفت: بررسي اين تغييرات از آن جهت الزامي به نظر مي رسد كه كتاب هاي درسي ديني با تغييرات ايجاد شده، بيانگر نگرش هاي جديدي بوده اند در اين راستا لازم است كه از عرصه شعار خارج شده و در مورد كتاب هاي درسي ديني تحقيقات جامعي را صورت دهيم .
تغيير كتابهاي درسي ديني در كميسيون آموزش و تحقيقات بررسي مي شود
هاجر تحريري نيك صفت عضو كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس با بيان اينكه بخشي از طرح تحقيق و تفحص به تغييرات كتابهاي درسي از منظر مذهبي ، فرهنگي ، ملي اختصاص دارد، برنامه بررسي تغييرات كتابهاي درسي ديني را هم در قالب اين طرح عنوان كرد و گفت: هدف از ارائه اين طرح بررسي ميزان تأثيراتي است كه تغييرات وارد شده در كتابهاي ديني بر ميزان پايبندي دانش آموزان به ارزشها ايجاد كرده اند .
وي آموزش و پرورش را سازماني گسترده اعلام كرد و با اشاره به اينكه اين طرح هنوز در مرحله جمع آوري اطلاعات است گفت: جمع آوري اطلاعات از اين سازمان زمان زيادي نياز دارد از اين رو پس از پايان مرحله جمع آوري اطلاعات نتايج طرح بررسي شده را اعلام خواهيم كرد .
متوليان ديني و فرهنگي وحدت رويه ندارند
فاطمه آجرلو از ديگر اعضاي كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس نيز با تأكيد بر اينكه تدريس دروس ديني توسط افراد غير متخصص در مدارس، مباحث ديني و فرهنگي را كمرنگ كرده است، شيوه تدوين كتب درسي ديني را اشتباه دانست و گفت: دانش آموزان، آنگونه كه شايسته است جذب اين كتابها نمي شوند از اين رو بايد طرحي اجرا شود كه آنان بتوانند پاسخ سئوالات فرهنگي، هويتي و ديني خود را به درستي دريافت كنند .
آجرلو تعارض موجود در عملكرد متوليان و مسئولان فرهنگي را دليل ايجاد شكافهايي در حوزه هاي فرهنگي عنوان كرد و گفت: متوليان ومسئولان فرهنگي تا به حال با وحدت رويه و با يك شعار عمل نكرده اند اين امر تبعاتي خواهد داشت و مشكلاتي چون تهاجم فرهنگي را ايجاد مي كند .
مفاهيم ديني را در قالب ساير دروس نيز مي توان ارائه كرد
حجت الاسلام هادي دوست محمدي به ضرورت انجام اقدامي زيركانه و دقيق در ارائه مفاهيم ديني اشاره كرد و با تأكيد بر اينكه علم و دين از جانب خداوند عالم مطرح شده است اظهار داشت: نمي شود حكيم و دانشمندي جايي دستوري بدهد كه اين گزاره با رفتار حكيمانه تعارض داشته باشد از اين جهت مي توان مباحث ديني را در ديگر دروس علمي، و بدون غلبه جنبه هاي ديني مطرح كرد در نتيجه آموزش غير مستقيم مفاهيم ديني مي تواند تأثير بسياري را بر ذهن دانش آموزان به جاي گذارد .
وي بر الزام فعاليت حساب شده مربيان در رابطه با ارائه مفاهيم ديني از ديگر دروس تأكيد كرد و توجه به اين امر را جلوگيري از دلزدگي جوانان از مفاهيم ديني عنوان كرد و گفت: نبايد احساس شود كه مطالب ديني با اجبار و زور به جوان عرضه شده در اين راستا اگر چه كه گزاره هاي ديني ثابت هستند اما بيان اين حقايق ثابت ديني بايد متناسب با شرايط باشد .
بازنگري كتب ديني از ابتدايي تا پيش دانشگاهي ضروري است
اسدالله عباسي بر لزوم بررسي محتواي كتابهاي ديني به نحو كاربردي تأكيد كرد و گفت: در نظام آموزشي ما بيش از آنكه به كيفيت موضوعات و مطالب درسي توجه شود به كميت آنها توجه مي شود و از اين رو دانش آموزان پس از پايان دوران تحصيل خود موضوعات آموخته شده را در زندگي به كار نمي گيرند .
وي در ادامه گفت: كتاب هاي درسي ديني بايد طوري طراحي شوند كه مفهوم واقعي ديني داشته باشند و علاوه بر اين در جمع بندي دروس ديگر هم مباحث ديني مشهود باشد تا به صورت همه جانبه به اين مباحث پرداخته شده باشد و در پايان هر مقطع لازم است يك نتيجه گيري اخلاقي براي دانش آموزان ايجاد شود و علاوه بر اين رفتاري جديد را در شخصيت خود پايه ريزي كنند .
نظام آموزشي نياز به تحولي اساسي دارد
جواد آرين منش نظام آموزش و پرورش را به جهت كسب كارآمدي بيشتر، نيازمند تحولي اساسي اعلام كرد و گفت: محتواي كتب درسي در نظام آموزشي نياز به يك بازنگري طولاني مدت دارد تا علاوه بر نظام مندي تدوين كتب، شرايط جسمي و جنسي هم در آن لحاظ شود و در اين راستا مجموعه پژوهشي به صورت مستمر نظام آموزش و پرورش و تأثيرات آن را ارزيابي كند از اين رو لازم است سيستم آموزشي كشور حين حركت، اصلاحاتي را نيز در خود ايجاد كند .
وي طراحي كتب درسي و برنامه ريزي آموزشي را امري مهم و ظريف دانست و تصريح كرد: اگر محتواي كتاب هاي درسي بدون طراحي حساب شده و بدون توجه به توان ذهني دانش آموزان و اقليم آنان طراحي شود آثار منفي و نتايج ناطلوبي را در پي خواهد داشت .
آموزش مربيان براي انتقال غير مستقيم مفاهيم ديني ضروري است
حجت الاسلام سيد محمد رضا مير تاج الديني بر لزوم آموزش مربيان در حوزه انتقال غيرمستقيم مفاهيم ديني و در قالب ساير دروس تأكيد كرد و اظهار داشت: دركنار ارائه مفاهيم ديني بايد دبيران ورزيده ، با تجربه و آگاهي هم وجود داشته باشند كه به مباحث ديني آشنا بوده و در آموزش موضوعات درسي به دانش آموزان، مباحث ديني چون توحيد، جهانشناسي و خداشناسي رابه طور غير مستقيم انتقال مي دهند .
وي در ادامه با اشاره به شرايط كنوني نظام آموزش و پرورش ، انتقال مفاهيم ديني از ساير دروس را به صورت موردي و سليقه اي عنوان كرد و دليل اين امر را چنين اعلام كرد كه ارائه مفاهيم ديني از ساير دروس به صورت يك جريان و يا يك سياست كلي و برنامه ريزي شده بيان نشده است اما لازم است آموزش و پرورش در اين راستا فعاليت هايي را به انجام برساند .
كارشناس مسئول گروه ديني در دفتر برنامه ريزي و تأليف كتاب هاي درسي به عنوان يكي از مسئولان عرصه تأليف كتاب هاي درسي ديني در گفتگو با خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر" نظرات خود را اعلام كرد .
تمام درسها بايد به طور روشن در خدمت تربيت ديني باشند
دكتر محمد مهدي اعتصامي كارشناس مسئول گروه ديني در دفتر برنامه ريزي و تأليف كتابهاي درسي رابطه با كاربردي شدن آموزش دروس در مدارس تصريح كرد: لازم است در دانشگاههاي كشور و در مقاطع دكترا و كارشناسي ارشد رشته هايي در زمينه آموزش دروس ايجاد شوند تا در اين رشته ها مباني و رويكردهاي اساسي رشته هاي مختلف آموزش داده شود و چگونگي ارائه اطلاعات بر اساس شيوه هاي نوين آموزش و به شكل كاربردي تدريس شود فارغ التحصيلان رشته هاي آموزش اين توانمندي را دارند كه در برنامه ريزي درسي هر يك از دروس مشاركت كنند و متناسب با شرايط زمان به تدوين مؤثر و موفق اجزاء برنامه درسي از جمله اهداف محتواهاي آموزشي شيوه هاي تدريس و ارزشيابي اقدام كنند .
آنچه كه از گفتگو هاي نمايندگان مجلس شوراي اسلامي و صاحبنظران اين عرصه برمي آيد نشانگر اين امر است كه نظام آموزشي ما علاوه بر اينكه نياز به تحولي اساسي دارد، نياز به بازنگري در كتاب هاي درسي و به طور اخص در حوزه كتاب هاي ديني در آن احساس مي شود . اما اين امر به تنهايي كافي نخواهد بود و لازم است همه دستگاه هاي فرهنگي و متوليان امور ديني به شكلي همسو و هماهنگ و با حفظ وحدت رويه در اين راستا عمل كنند .
از آنجا كه نظام آموزش و پرورش از جمله نهادهاي فرهنگي و آموزشي است كه در شكل دهي به شخصيت و فرهنگ جوانان نقش بسياري دارد ، لزوم توجه به محتواي كتاب هاي درسي اين دوره را مي توان اثبات كرد . اما براي تأثيرگذاري مفاهيم ديني بر دانش آموزان لازم است علاوه بر بازنگري كتاب هاي درسي ديني در جهت روزآمد كردن آن ، فعاليت هايي مناسب توسط متوليان امور فرهنگي انجام گيرد چرا كه تعارض در عملكرد مسئولان فرهنگي زمينه هاي تهاجم فرهنگي را ايجاد مي كند .
نظر شما