رقابت كه نباشد، شور و هيجان هم نيست

مهرداد راياني مخصوص، نويسنده و كارگردان تئاتر، ضمن بيان اين مطلب در گفتگو با خبرنگار تئاتر "مهر" افزود: "چون جزو تصميم‌گيرنده‌ها نبودم فقط مي‌توانم نظر خودم را بدهم . بعضي از دوستان زماني كه جشنواره رقابتي برگزار مي‌شد اذعان داشتند اينجا يك رقابت كاذبي وجود داشته كه فقط  بعضي از دوستان برجسته مي‌شدند و در اين مطرح شدن يك خرد كوچكي به نام هيات داوران دخالت داشته.  به نظر من رقابت باعث رشد مي‌شود ولي اين رقابت بايد تعريف شود. اگر اين رقابت آفت دارد و فقط بعضي‌ها در آن مطرح مي‌شوند، كه متاسفانه يكي دو بار هم نصيب ما شد، بايد آسيب‌شناسي شود نه اينكه صورت مساله را پاك كنيم. اگر امسال رقابت نداريم شور و هيجان هم نداريم. براي من مهم نيست رقابت باشد يا نباشد. ولي مهم است كه جشنواره شور و حال داشته باشد، چون موجب كيفي شدن آثار مي‌شود."

مدير انتشارات و پژوهش اداره كل هنرهاي نمايشي در ادامه اظهار داشت: "اينكه استدلال مي‌كنند در خارج از كشور جشنواره اينگونه نيست، بايد ببينيم مگر ما مثل آنها ناهار مي‌خوريم كه حالا بايد جشنواره‌مان هم مثل آنها باشد. ما در تمام دنيا جشنواره رقابتي و غيررقابتي خوب داريم. همين جشنواره فجر در دوره يازدهم به صورت غيررقابتي برگزار شد. برويم و بررسي كنيم كه آن موقع چه حسن‌هايي داشته و حالا كه رقابتي برگزار شده چه ضررهايي . تصميم‌گيري درباره تغيير و تحول نياز به يك خرد جمعي دارد و بدون كارشناسي نمي‌توان منطقي براي آن يافت."

راياني افزود: "بايد ديد كساني كه اين تغيير را در نظام جشنواه تئاتر به وجود آورده‌اند چه اساسي را پايه كار خويش قرار داده‌اند. آيا از روي خوش آمدن يا نيامدن اين كار را انجام داده‌اند يا واقعا پايه علمي را ملا ك خويش گذاشته‌اند؟ چون من برگزاركننده جشنواره نبودم نمي‌توانم قضاوت درستي بكنم. ولي همه هم و غم من وقتي به اين نگرش‌هاي كلان مي‌رسد اين است كه همه چيز بر اساس اولويت‌بندي و شفافيت تعيين شود. فايده اين امر در اين است كه تو نسبت به تكاليفي كه تعين شده پاسخگو هستي."

كارگردان نمايش "خانم سرگرد باربارا" در پاسخ به اين سوال خبرنگار تئاتر "مهر" كه چه انتقادي بر جشنواره وارد است گفت: "من در بولتن جشنواره فجر و ماهنامه صحنه مقاله‌اي درباره آسيب‌شناسي جشنواره تئاتر فجر نوشتم كه در آن به طور علمي اين معضل را بررسي كردم. يكي از آن راهكارها را مي‌گويم تا منظورم را به شما برسانم. مهم‌ترين عاملي كه باعث شد از جشنواره غيررقابتي حمايت شود، استرس و تعجيلي بود كه گروهها تا روز جشنواره به آن دچار بودند. اين فشار رسيدن نمايش به جشنواره باعث مي‌شد كه نمايش‌ها آن طور كه بايد نباشند. از سوي هنرمندان اين تعبير به وجود آمد كه وقت محدود باعث مي‌شود خروجي مطلوبي نداشته باشند."

راياني افزود: "ولي ببينيم وقتي جشنواره برعكس شده چه اتفاقي افتاد. كارگرداني كه ارديبهشت ماه اجرا رفته حالا بايد دوباره گروه خود را جمع كند و برآيند اجرايش را به جشنواره فجر برساند. يعني بايد لباس، دكور و بازيگر را دوباره تهيه كند. فقط در اينجا يك تفاوتي با گذشته مي‌كند و آن اينكه او لباس و دكورش را از قبل آماده كرده. ولي اين احتمال وجود دارد كه گروه حاضر به همكاري نباشد. تازه تمام اين احتمالات وجود دارد كه دكور از بين رفته و او مجبور باشد از نو آن را بسازد و يا بازيگرانش عوض شوند كه در احتمال دوم بايد لباس او هم عوض شود. پس مي‌بينيم كه چندان هم با گذشته تفاوتي نكرده و تلويحا همان اتفاق با شكلي ديگر دوباره تكرار مي‌شود."

نويسنده و كارگردان "خشم و هياهو" افزود: "وقتي ما مي‌خواهيم تغييري ايجاد كنيم بايد همه معايب و محاسن را در كنار هم داشته باشيم، آن وقت تصميم بگيريم. تصميم در اين حوزه بايد علمي و دقيق باشد. يعني وقتي تغيير صورت گيرد كه تعداد معايب از محاسن بيشتر باشد. به نظر مي‌رسد اين تغيير خيلي علمي صورت نگرفته."

كارگردان نمايش "سه خانه" اضافه كرد: "من به شما قول مي‌دهم بسياري از اين گروههايي كه قرار است برآيند كارشان را به جشنواره بياورند آماده نيستند و نمي‌توانند به جشنواره بيايند. دراين شرايط دست سياست‌گذار خالي مي‌ماند كه گروهي به جشنواره نمي‌آيند. البته اين راه دارد. مثلا سطح كيفي جشنواره آن قدر بالا برود كه همه گروهها تشنه شركت در جشنواره شوند. مثل جشنواره ادينبورو بريتانيا كه همه براي حضور در آن مايلند پول بدهند. يا جشنواره آوينيون كه حضور در آن افتخاري براي گروه محسوب مي‌شود."

راياني به خبرنگار "مهر" گفت: "يكي ديگر از مشكلات تئاتر ما اين است كه مي گوييم بشود، ولي مصداق عيني نمي‌دهيم كه چگونه بشود؟ راههاي زيادي وجود دارد كه سطح كيفي جشنواره بالا برود، بايد نشست و فكر كرد. بگذاريد راحتتان كنم! تئاتر مقوله‌اي است كه بدون سوبسيد دولتي نمي‌تواند روي پاي خودش بايستد. اگر بخواهد به تنهايي خرج خودش را دربياورد به ابتذال كشيده مي‌شود. براي همين است كه تأكيد مي‌شود از تئاتر حمايت دولتي شود. حالا اگر نمي‌شود بحث ديگري است."