هنرمندي كه مردم و سنت هايشان را دوست دارد

به گزارش خبرنگار سينمايي " مهر" ، خسرو سينايي در نهم دي ماه سال 1319 در شهرستان ساري متولد شده است.  وي دوره مقدماتي تحصيل را در شهرستان خود طي كرد و سپس براي ادامه تحصيل راهي اروپا شد. او در كشور اتريش به آكادمي موسيقي و هنرهاي نمايشي وين پيوست و در رشته كارگرداني و فيلمنامه نويسي دانش آموخته شد. او كه علاقه زيادي به موسيقي و هنرهاي تجسمي داشت، در سال هاي تحصيل و حضور خود در وين ضمن مطالعه و بررسي هنرمندان سرشناس اروپايي از كنسرواتوار وين در رشته تئوري موسيقي دانش آموخته مي شود.

سينايي پس از بازگشت به ايران در سال 1346 به استخدام وزارت فرهنگ وهنر در مي آيد و به عنوان كارشناس سينما در زمينه توليد فيلم فعاليت مي كند و تا سال 1351 همكاري خود را با اين وزارتخانه ادامه مي دهد. طي اين سال ها او به ساخت فيلم مستند دست مي زند.  مثل آوايي كه عتيقه مي شود، شرح حال، آن سوي هياهو،  سردي آهن و حاج مصور الملكي فيلم هايي هستند كه وي طي اين سالها مي سازد. او از ابتدا علاقه خاصي نسبت به مردم، هنرمندان و سنت هاي بومي و اصيل داشته است و چون همواره فيلمنامه هايش را خود به نگارش در مي آورد، در كارگرداني و به تصوير كشيدن جنبه هاي مختلف آثارش مهارت خاصي از خود نشان مي داد.

نخستين فيلمي كه سينايي توليد مي كند،  " آوايي كه عتيقه مي شود " نام دارد. اين فيلم زندگي پيرمردي لحاف دوز را روايت مي كند كه در گوشه اي از يك محله مغازه دارد و مشتري چنداني به او مراجعه نمي كند. اين فيلم نوع زندگي و رفتار پيرمرد با اطرافيان و اهالي محل را نشان مي دهد و دشواري هايي كه او در كار خود تحمل مي كند تا يك محصول را به مشتري خود برساند. اين فيلم در سال هايي توليد مي شود كه سازندگان فيلم هاي داستاني در پي ايجاد هيجان كاذب و جاذبه هاي بصري غير اخلاقي هستند و فيلمسازان مستند نيز بيشتر به صنعت توجه نشان مي دهند.

فيلم " حاج مصور الملكي " نيز داستان زندگي يك استاد نقاشي در زمينه مينياتور است كه سينايي به بهانه ساخت اين فيلم به زندگي هنرمندان عرصه تجسمي و مسايل و مشكلات مختلفي كه با آن دست به گريبان هستند را به تصوير مي كشد. اين فيلمساز با ساخت فيلم " سردي آهن " به شرح فعاليت و زندگي يك وزنه بردار مي پردازد و دشواري هايي كه اين ورزشكار تحمل مي كند تا بتواند به شرايط آمادگي و مسابقه برسد.

سينايي با تشكيل سازمان راديو و تلويزيون ملي، در سال 1352 به تلويزيون مي پيوندد و عرصه فيلمسازي را در اين رسانه دنبال مي كند. دو فيلم " حسين ياوري" و " مرثيه گمشده " حاصل فعاليت سينايي در تلويزيون است. فيلم مستند " حسين ياوري " شرح زندگي يك استاد نوازنده ني است. اين هنرمند كه در نواختن ني چيره دست و ماهر است و آثار موسيقايي قابل توجهي از خود به جاي گذاشته است، زندگي سرد و تنها دارد.

به گزارش "مهر" خسرو سينايي فعاليت خود در زمينه ساخت فيلم بلند سينمايي و مستند را با پيروزي انقلاب اسلامي آغاز مي كند.  زنده باد ... در سال 1358، هيولاي درون به سال 1362، مرثيه گمشده در سال 1362، يار در خانه به سال 1366، در كوچه هاي عشق در سال 1369، كوچه پاييز در سال 1376، عروس آتش در سال 1378 و گفتگو با سايه ها  در سال 1384 آثاري هستند كه اين هنرمند طي چند سال اخير از ابتداي پيروزي انقلاب اقدام به توليد آنها كرده است.

فيلم سينمايي " زنده باد... "  نخستين ساخته سينمايي اين هنرمند است كه با هزينه شخصي اقدام به توليد اين فيلم مي كند و علاوه بر كارگرداني نويسندگي و تدوين آن را خود انجام مي دهد. داستان اين فيلم درباره يك مهندس به نام محمود است كه در اوج تظاهرات و مبارزه عليه رژيم طاغوت، نسبت به اين وقايع بي اعتنايي مي كند. اما روزي كه براي خريد از منزل خارج مي شود، در بازگشت با يكي از سازمان دهندگان تظاهرات مردمي مواجه مي شود كه براي فرار از دست ماموران شاه به خانه او پناه آورده است.  ابتدا محمود از اين جوان مي خواهد كه خانه اش را ترك كند، اما در مدت كوتاهي تحت تاثير رفتار اين جوان قرار مي گيرد. وقتي جوان به خواست خود خانه را ترك مي كند، مورد اصابت گلوله ارتشي ها قرار مي گيرد و به زمين مي افتد. محمود هم به طرفداري او از خانه بيرون مي آيد كه با گلوله ماموران جانش را از دست مي دهد. در اين فيلم ثريا قاسمي، مهدي هاشمي، غلامرضا طباطبايي، اسماعيل محمدي و رقيه چهره آزاد بازيگران اصلي بودند كه البته اين فيلم در كوران انقلاب و تعطيلي سينماها اكران چندان مناسبي نداشت.

سينايي در سال 1362 فيلم مستند - سينمايي " مرثيه گمشده " را با سرمايه گذاري تلويزيون كارگرداني مي كند. در اين فيلم هم نگارش متن و آهنگسازي را خود بر عهده دارد.  اين فيلم زندگي حدود چهار صد هزار آواره لهستاني را به تصوير مي كشد كه در زمان جنگ جهاني دوم و بين سال هاي 1941 و 1942 و به خاطر حمله و كشتار آلماني ها از طريق سيبري به كنار درياي خزر در شوروي سابق مي آيند و به دليل شرايط نامناسب اقتصادي كه بر آن كشور حاكم بوده است از طريق درياي خزر خود را به بندر انزلي مي رسانند كه  چند سالي را در شهرهاي مختلف ايران از جمله اصفهان و يزد و تهران زندگي مي كنند و سپس گروهي از آنها پس از پايان جنگ به كشور خود باز مي گردند. 

به گزارش "مهر" خسرو سينايي در سال 1369 پنجمين ساخته سينمايي خود با عنوان " در كوچه هاي عشق " را مي سازد كه اين فيلم مورد توجه مخاطبان و جشنواره هايي جهاني قرار مي گيرد. داستان اين فيلم درباره جوان جنگ زده آباداني است كه پس از پايان جنگ همراه با خانواده به شهر خود باز مي گردد تا به بازسازي خانه خود بپردازند. اما جوان در زماني كه وارد شهر مي شوند و ويراني هاي گسترده را مي بيند براي بازگشت و استقرار كامل خود دچار ترديد مي شود. او به كوچه و خيابان مي رود تا خاطرات دوران كودكي اش را زنده كند. اما پس از مدتي كه مشكلات جنگ زده ها در شهرهاي مختلف را به خاطر مي آورد و كودكان ديروز را در قالب جوانان امروز مي بيند، با ايجاد تحول دروني به پدرش براي بازسازي خانه كمك مي كند. در اين فيلم مهدي احمدي،  يوسف جوكار، بهرام زندي ، محمد ابراهيم جعفري و حميد فرخ نژاد بازيگران اصلي را تشكيل مي دهند. فرخ نژاد در اين فيلم نخستين گام هاي خود در عرصه سينماي حرفه اي  را پشت سر مي گذارد.

اين فيلم كه نويسندگي، تهيه كنندگي، كارگرداني، تدوين و آهنگسازي را سينايي انجام داده است در سال 1370 به جشنواره هاي بين المللي فيلم هند، آنوني،جشنواره فيلم هاي ايراني در سينما اتوپيا پاريس، جشنواره فيلم لندن، سينماي نو مونترال، تورنتو، لوكارنو و جشنواره فيلم كن در فرانسه راه مي يابد. همچنين در سال 1371 اين فيلم به بخش مسابقه جشنواره بين المللي فيلم هنگ كنگ، جشنواره فيلم هاي ايراني در كانون ملي فيلم لندن و جشنواره هاي بين المللي فيلم سياتل، حقوق بشر نيويورك، پورتلند و ريور تاون راه مي يابد.

اين فيلم در همين سال برگزيده پنجمين جشنواره فيلم دفاع مقدس مي شود. اين فيلم بين سال هاي 1372 تا 1378 در جشنواره هاي مختلف فيلم حقوق بشر مانيل فيليپين، كلمبو سريلانكا، فيلم هاي ايراني در آديس آبابا اتيوپي، هنرهاي بصري مديا ويور گيور مجارستان، بوداپست مجارستان، هفته فيلم جمهوري اسلامي ايران در بلگراد يوگسلاوي سابق، ورشو لهستان و اتريش و جشنواره هاي موسسه فيلم بريتانيا و مديترانه تتوان مراكش حضور مي يابد.

فيلم سينمايي " كوچه پاييز " كه 7 سال بعد به وسيله اين هنرمند ساخته مي شود و نگارش متن، تهيه كنندگي، تدوين و آهنگسازي آن را خود بر عهده مي گيرد، يك اثر مستند داستاني به شمار مي رود كه ادامه فيلم كوتاه مستند " شرح حال " محسوب مي شود.  اين فيلم شرح شكل گيري و چگونگي تاسيس و گسترش گالري " هنر جديد " است كه به وسيله شراره طباطبايي يكي از فعالان عرصه هنرهاي تجسمي تاسيس شده است. شراره طباطبايي دختر ژازه طباطبايي است كه در فيلم " شرح حال " محور اصلي فيلم سينايي بوده است.

اين فيلم در كنار اينكه به معرفي آثار اين دو هنرمند مي پردازد، نقبي به مسايل و مشكلات موجود فعالان عرصه هنرهاي تجسمي در كشور دارد و اين مساله را با محور قرار دادن هنرمندان و مخاطبان يك گالري انجام مي دهد. اين فيلم با برگزاري جشن چهلمين سالروز تاسيس گالري " هنر جديد "  و حضور دهه هنرمند سرشناس كشور به پايان مي رسد. در اين فيلم ژازه طباطبايي، مهدي احمدي، محمد ابراهيم جعفري و گيزلا وارگا سينايي حضور دارند. اين فيلم جايزه ويژه هيات داوران جشنواره بين المللي فيلم رشد در سال 1377 را كسب مي كند و در سال 78 و 79 به جشنواره هاي بين المللي بزرگداشت هنرمند هندوستان، سينه مانيلا فيليپين و آمستردام هلند راه مي يابد.

نمايي از فيلم " عروس آتش " - اثر : خسرو سينايي

به گزارش "مهر" فيلم سينمايي " عروس آتش " كه در سال 1378 به نويسندگي و آهنگسازي خود سينمايي جلوي دوربين مي رود، اثري داستاني مبتني بر تحقيق و مستنداتي از زندگي گروه هايي از مردم جنوب كشور است كه قوانين عرفي و قومي حاكم بر تعدادي از ساكنان اين سرزمين را به تصوير مي كشد. احلام در زادگاه خود نشان كرده فرحان پسرعمويش است. اما اين دختر كه در شهر در رشته پزشكي تحصيل كرده است، قصد ازدواج با يكي از همكاران جوان خود را دارد كه از تهران آمده است. اين دختر پس از بازگشت به خانه موضوع را با دايه اش در ميان مي گذارد و سپس با فرحان در اين مورد صحبت مي كند. اما هيچ كس حاضر به پذيرفتن حرف او نيست و فرحان كه اسير قوانين سختگيرانه قومي است با آنكه هيچ احساس خاصي نسبت به دختر عمويش ندارد، مجبور به ازدواج با احلام است. حضور دكتر خواستگار احلام شرايط را پيچيده تر مي كند. اين جوان قصد دزديدن دختر را دارد كه ناموفق مي شود. بار ديگر وقتي خودرو حمل احلام را تعقيب مي كند در اثر تصادف جانش را از دست مي دهد. احلام كه از همه جا نااميد شده است تن به ازدواج مي دهد. اما فرحان به وسيله خاله كشته مي شود و احلام در ميان شعله هايي كه خود در حجله اش برفروخته است، جان مي بازد.

در اين فيلم سعيد پور صميمي، حميد فرخ نژاد، سليمه رنگزن، مهدي احمدي ، غزل صارمي و علي مردانه ايفاي نقش مي كنند. اين فيلم در سال 1378  سيمرغ بلورين بهترين فيلمنامه جشنواره هجدهم فيلم  فجر و در سال  1379 تنديس بهترين فيلمنامه چهارمين جشن خانه سينما را به خود اختصاص مي دهد و به عنوان نامزد بهترين كارگرداني و بهترين فيلم به انتخاب انجمن منتقدان و نويسندگان شناخته مي شود.

خسرو سينايي امسال با فيلم سينمايي " گفتگو با سايه ها " در بخش ميهمان بيست و چهارمين جشنواره بين المللي فيلم فجر حضور دارد. اين فيلم يك اثر مستند - داستاني است كه به منظور معرفي هر چه بهتر صادق هدايت نويسنده آشناي ايراني و تحليل بر آثارش ساخته شده كه مهمترين آن "بوف كور" است. در اين فيلم مهدي احمدي، داريوش فائزي، بهروز شعيبي و فرشيد ابراهيميان ايفاي نقش مي كنند.