به گزارش خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر"، اصطلاح ديپلماسي اغلب در معني گسترده اي استفاده مي شود كه هم تدوين و هم اجراي سياست خارجي را در بر مي گيرد. ريشه ديپلماسي تا حدي است كه به روابط بين حكومت ها در اولين مراحل تاريخ بشر بر مي گردد يعني اينكه ديپلماسي حاصل ناگزير همزيستي واحدهاي سياسي جداگانه و داراي ارتباط است. ديپلماسي يكي از ابزارهاي حاكمان و فرمانروايان بوده است. در يونان باستان ، روم باستان، ايران و چين باستان نيز اثرات ديپلماسي را در روابط بين حكومتها مي بينيم.
ديپلماسي و مذاكرات در برگيرنده رشته بسيار گسترده اي از كنش و واكنش بين المللي است و از طرق گوناگون مي تواند به عمل آيد و هدف اصلي همه مذاكرات به دست آوردن رضايت دولت در مورد چيزي است كه جزو منافع ملي تلقي مي شود. اين منافع ملي ممكن است توافق درباره محدوديت تسليحات باشد. بستن يك موافقتنامه تجاري يا هر چيز ديگري باشد ديپلماسي ممكن است در سطح ديپلماتهاي حرفه اي، وزيران خارجه، يا در عالي ترين سطح يعني سران صورت گيرد و اهدافي كه در ديپلماسي دنبال مي شود ممكن است حياتي يا كاملاً جزئي باشد.
ديپلماسي لزوماً با تبادل نظريات دو طرف مذاكره كننده آغاز مي شود و اساساً عبارت است از چانه زني و رسيدن به سازش ميان اين نظريات، از راه سازش متقابل زمينه هاي توافق تعيين و تا حد ممكن گسترش داده مي شود. زمينه هاي عدم توافق هم تعيين و تا حد كمي كاهش داده مي شود تا اينكه موافقتي به عمل آيد. اين موافقت ممكن است بكلي غير رسمي باشد يا به صورت يك قرارداد بين المللي در آيد.
هنگامي كه صفهاي مذاكره اساس آشتي ناپذير باشد مذاكرات اغلب با مقصود معمولي تأمين توافق به عمل نمي آيد بلكه مقصود از آن آسيب زدن بر موقعيت يك دشمن و تأكيد بر خصومت است.
به گزارش "مهر"، ديپلماسي آسانترين راه سازش دادن به منافع ملي متضاد است، بنابراين مذاكره و ديپلماسي نه تنها در طرز عمل سياست خارجي هر دولت وظيفه اصلي را به عهده دارد بلكه در عملكرد نظام بين المللي نيز به طور كلي اين وظيفه را انجام مي دهد. ديپلماسي براي حل و رفع مسالمت آميز كشاكشها بسيار گرانقدر است. تا زماني كه مذاكره و ديپلماسي ادامه داشته باشد آغاز خشونت احتمال كمتري مي يابد.
قاعده و تكنيك اصلي مذاكره، ترغيب و سازش است. بسياري از مسائل، به هر نحو هم كه معارض آميز باشند، متضمن مجموعه اي از منافع است. زماني كه روابط ميان طرفهاي مذاكره اساساً دوستانه باشد اغلب ترغيب و تراضي كفايت مي كند. در صورت ضرورت، البته انگيزه هايي را بايد به كار گرفت، خواه مثبت، مانند كمك نظامي و فني، يا منفي، تهديد نظامي، در نهايت شامل تهديد به استفاده از زور
مذاكره با مسائل مشخص و جزئيات سروكار دارد و طرفها با توجه كردن به اين مسائل، از مباني تغيير ناپذيري كه با پيش داوري ها و تعصب شديدشان همراه است فاصله مي گيرند. در صورتي كه ايستارها در طرف مذاكره يا ديپلماسي دشوار يا متعارض گونه باشند رسيدن به فرمول يك مسئله يا يك نوع از سازش و همراهي دشوار است و نياز به طرف سومي براي مساعي لازم است اما در صورتي كه مذاكرات موفقيت آميز باشد، اغلب به بسته شدن قرارداد رسمي منجر مي شود. اهميت قراردادها بسته به موضوع و هويت طرف ها بسيار متفاوت است؛ توافقاتي كه بنيان همكاري آينده در مسائل حياتي را بر مي نهند، بسيار مهم اند مانند قراردادهاي اتحاد كه روش سنتي براي تركيب قدرت دولتهاي داراي مقاصد سياسي مشترك و يك دشمن بالقوه مشترك است.
ديپلماسي يكي از كانالهاي اجراي سياست خارجي در ميان ديگر مجراهاي اقتصادي، سياسي، فرهنگي و نظامي است. ديپلماسي و تبادل نظر در سياست بين المللي امروزه اهميت، سرعت و تحرك بسيار زيادي يافته است و حاصل يك ديپلماسي موفق به منوط به درك و در نظر گرفتن يكسري مسائل است كه درك متناسب با واقع و شرايط بين المللي، ارزيابي صحيح از روند دگرگوني در حركات و رفتار ديگر بازيگران، آگاهي از ميزان قدرت و تواناييهاي خود و ديگران، شناخت و آشنائي كامل با ائتلاف و اتحادهاي موجود ميان دولتها و امكان تحول در آنها، استعداد در ايجاد سازش ميان خواستها و هدفهاي متضاد و متعارض، درك درست سلسله مراتب هدفها، منافع و اهداف ملي و در نهايت داشتن سطحي از توانايي و مهارت كافي در تشريح و روشن ساختن خواستها و متقاعد كردن ديگر بازيگران عرصه منطقه بين المللي از جمله قواعد ديپلماسي فعال و موفق در فضاي بين المللي هستند.
به گزارش خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر"، دنياي امروز براي ديپلماسي عرصه تحولات تكنولوژيك، گسترش همه جانبه روابط بين الملل، وابستگي و همبستگي متقابل واحدهاي سياسي به يكديگر، تعارضات ايدئولوژيك و مرام سياسي، اهميت يافتن افكار عمومي و دموكراسي است پس كشورمان ايران اسلامي براي پيشبرد منافع ملي خويش از طريق ديپلماسي نيازمند تواناييهاي ديپلماسي كارآمد و به روز و درك شرايط حاكم بر فضاي بين المللي است.
نظر شما