مردي كه صادقانه " آمريكا هيچ غلطي نمي تواند بكند" را باور نداشت / ارتباط ملي گرايي و فاشيسم! / چكي براي "صبحانه من و يدالله" / نه مشاركتي ها بودند ؛ نه جوانان و نه لباس شخصي ها

آنچه در پي مي آيد حاشيه نگاري خبرنگار خبرگزاري "مهر" از سالگرد مرحوم مهندس بازرگان است كه روز پنج شنبه گذشته در حسينيه ارشاد انجام شد:

 -مراسم يازدهمين سالگرد درگذشت مهندس بازرگان از روز سه شنبه با تشكيل كنفرانسي در مورد روشنفكري ديني در محل حسينيه ارشاد برگزار شد و با مراسم روز 5 شنبه پايان يافت، تبليغات مراسم امسال بسيار گسترده تر از گذشته انجام شد.

-عليرغم اين تبليغات، جمعيت شركت كننده نسبت به سالهاي قبل، كاهش چشمگيري يافته بود و حضور جوانان در اين مراسم هم بسيار كمرنگ تر شده بود.

-مراسم از ساعت دو و نيم بعدازظهر با قرائت قرآن شروع شد.

-ويژه نامه قابل توجه روزنامه " شرق" در مورد بازرگان قبل از شروع مراسم ، بر روي همه صندلي هاي حسنيه ارشاد قرار داده شده بود.

-اولين سخنران مراسم، دكتر سيداحمد صدرحاج سيدجوادي، وزير دادگستري دولت موقت مهندس بازرگان بود كه به بيان ويژگي هاي اخلاقي بازرگان پرداخت.

-مهندس مهدي بازرگان، استاد دانشكده فني دانشگاه تهران، رئيس هيات مديره خلع يد(در زمان ملي شدن صنعت نفت) ، دبيركل و بيانگذار نهضت آزادي و نخست وزير نخستين دولت جمهوري اسلامي - دولت موقت-  در 29 دي ماه 1373 در فرودگاه زوريخ -وقتي عازم آمريكا بود تا تحت عمل جراحي قلب قرار بگيرد- در 87 سالگي جان به جان آفرين تسليم كرد.

-بازرگان در 15 بهمن 1357 توسط امام خميني (ره) به نخست وزيري منصوب و در 14 آبان 58 از اين مسئوليت استعفاء داد، بازرگان سپس در نخستين دوره مجلس شوراي اسلامي نماينده مردم تهران شد.

-دو دسته گل بزرگ با روبان مشكي با پلاكاردهاي : " از طرف كابينه دولت موقت" و " نهضت آزادي" بالاي سن قرار داده شده بود.

-"سي دي " مستندي در مورد بازرگان و مجموعه آثارش ، همچنين آخرين كتاب دكتر يزدي-در مورد شهيد چمران- در محوطه داخلي حسنيه ارشاد به فروش مي رسيد.

-در ادامه مراسم "محمدرضا بادكوبه اي" ، شعري را در رثاي بازرگان قرائت كرد.

-بني اسدي ، داماد مهندس بازرگان و يكي از معاونين او در نخست وزيري گفت: روز آخري كه مهندس بازرگان در نخست وزيري بود، يك پاكت را به متصدي دفتر نخست وزير داد و گفت: چكي كه داخل اين نامه گذاشتم، بابت پول صبحانه و نهار و شام من و يدالله(سحابي) است، آن را به حساب دولت واريز كن! بني اسدي گفت: بازرگان ديناري از دولت و مجلس حقوق نگرفت.

-اعظم طالقاني فرزند مرحوم آيت الله طالقاني ، ديگر سخنران مراسم بود ، او بازرگان را مرد "آزادي و رهايي" توصيف كرد.

-اعظم طالقاني در سخنانش گفت: مهندس بازرگان اولين نمازخانه دانشگاه تهران را در دانشكده فني تاسيس كرد.

-حضور اعضاي موسوم به "حزب ملت ايران" در مراسم سالگرد بازرگان، قابل توجه بود، قبلا حزب ملتي ها ميانه چندان خوبي با نهضت آزادي ها نداشتند، اعضاي حزب ملت ايران-حزب فروهر- در پايان مراسم با اصرار از دكتر يزدي خواستند كه با آنها عكس يادگاري بگيرد كه يزدي هم پذيرفت.

-شايد براي اولين بار، بر خلاف سنت قديمي حسينيه ارشاد، خانمها در طبقه پايين و كنار آقايان نشستند، همسر مهندس بازرگان در رديف اول قسمت خانمها نشسته بود و اصلا از عكاسها خوشش نمي آمد!

 -حسن يوسفي اشكوري در بخشي از سخنانش به بيان خاطره اي از كنفرانس برلين پرداخت، ي گفت: در برلين از من و مهندس سحابي مي پرسيدند، شما را چطور معرفي كنيم؟ ما گفتيم : ملي -مذهبي هستيم، آلماني ها گفتند: مذهبي را مي فهميم، ولي "ملي" يعني چه؟ در آلمان واژه "ملي" و اصولا ناسيوناليسم مترادف با فاشيسم شناخته مي شود!

-يوسفي اشكوري با شوخي از كنفرانس برلين با عنوان " كنفرانس ننگين برلين" ياد كرد.

-يوسفي اشكوري در سخنانش پرده از رازي  مهم در زندگي مهندس بازرگان برداشت و گفت: بازرگان در زمان اوج گيري بحران گروگانگيري در سفارت آمريكا -كه بخاطر پناه دادن شاه توسط آمريكا جرقه خورد- چون  احتمال مي داد  و مي ترسيد آمريكا به ايران حمله نظامي كند، نامه اي براي شاه مخلوع نوشت  و براي جلوگيري از حمله آمريكا،  از شاه خواست كه به ايران برگردد و خود را تسليم دادگاه كند و در مقابل به شاه اطمينان داد كه جمهوري اسلامي او را اعدام نخواهد كرد! اما زمانه نشان داد كه "آمريكا هيچ غلطي نتوانست بكند" و طوفان شن  از حمله نظامي آمريكا به ايران، جز هشت جنازه سوخته وسه هواپيماي متلاشي شده در صحراي طبس، چيزي ببشتر باقي نگذارد!  ظاهرا مرحوم مهندس بازرگان، "صادقانه" ، " آمريكا هيچ غلطي نمي تواند بكند" را باور نداشت!

-اشكوري در بخشي از سخنانش گفت: بازرگان ، آزادي را بر عدالت و حتي همه چيز مقدم مي دانست و آنقدر آزادي خواه بود كه مي گفت كسي كه معناي نماز را نفهمد، مي تواند  نماز نخواند(!)

-ابراهيم يزدي، دبيركل فعلي گروه نهضت آزادي بعد از پايان مراسم با سئوالات متعدد حاضران در خصوص موضوع هسته اي مواجه شد، يزدي در پاسخ به اين سئوال پيش بيني كرد: به زودي سازشي در مساله هسته اي صورت خواهد گرفت.

-نقل است كه مرحوم شهيد مطهري  چند ماه قبل از پيروزي انقلاب به پاريس رفت تا با امام راحل ديدار كند، وقتي مطهري به ايران بازگشت، از مطهري در مورد اطرافيان آن روز امام در پاريس سئوال شد و  شهيد مطهري پاسخ داده بود: اگر يك ساعت با قطب زاده صحبت كنيد، او را كاملا خواهيد شناخت، اگر سه روز با بني صدر نشست و برخاست كنيد، او را هم كاملا خواهيد شناخت، اما اگر دوسال با ابراهيم يزدي بنشينيد و نشست و برخاست كنيد، بازهم او را نخواهيد شناخت!

-عباس اميرانتظام، معاون بازرگان در دولت موقت كه به اتهام جاسوسي محكوم شده است نيز در مراسم حضور داشت، يكي از حاضران از اميرانتظام سئوال كرد: شما هنوز زنداني هستيد؟ اميرانتظام گفت: بله! و مرد سئوال كننده گفت: انشاءالله كه آزاد مي شويد، اميرانتظام اخمي كرد و گفت:  من هميشه يك زنداني سياسي باقي خواهم ماند(!)

-آخرين دستنوشته مهندس بازرگان، فرم نظرخواهي "سويس اير"  بود كه در حين آخرين پرواز،  آن را پر كرد.

-نكته جالب اينكه برخلاف مراسم سالهاي قبل، نه از "مشاركتي ها"  خبري بود و  نه "لباس شخصي ها"!  

- ميهمانان مراسم " بازرگان" در سردي خيايان " شريعتي " گم مي شوند! بدون هيچ هياهيو و جنجال و شعار و ...تجمعي! برخلاف سالهاي قبل.

-واقعيت اين است كه جامعه از " بازرگان" عبور كرده است ...فعاليت گسترده و شخصيت چند وجهي و متنوع بازرگان و خصوصياتش باعث شده است كه "خدمات و خطاهايش" هردو برجسته به نظر آيد، پيام تسليت رهبرمعظم انقلاب به مناسبت درگذشت مهندس بازرگان و تجليل از خدمات فرهنگي -مذهبي او ، سندي گويا از اين شخصيت چندوجهي است...مهمترين خصلت بازرگان-حتي به اعتراف دشمنانش- "صداقت"  و يكرنگي بود...بازرگان حتي اشتباهاتش را هم با "صداقت" و يك رويي مرتكب مي شد...