اول. استمرار مذاكرات با كشورهاي موثر و انرژيك حوزه امريكاي جنوبي از جمله كوبا ، ونزوئلا و بوليوي با توجه به ساخت سياسي جديد اين حوزه و عضويت كوبا و ونزوئلا در شوراي حكام ، رايزني هاي مقامات وزارت خارجه ، تماس مستقيم رئيس جمهور با 3 همتاي خود در اين كشورها، سفر رئيس كميسيون امنيت ملي و سفر برنامه ريزي شده رئيس مجلس در همين راستا قابل ارزيابي است.
دوم. دبير شوراي عالي امنيت ملي ، دور فشرده و سنگيني از مذاكرات «ويژه» را با مقامات ارشد روسيه و چين برگزار كرد 2 كشور محوري و موثر در همكاري هاي ژئواستراتژيك منطقه اي و بين المللي ، واجد نيازمندي هاي مشترك با ما و البته توانمندي و اختيارات بالا در شوراي حكام و شوراي امنيت.
سوم. محور مهم ديگر نيز غيرمتعهدها و برخي كشورهاي موثر گروه 77 هستند كه سفر هفته گذشته قائم مقام وزير خارجه و ديدار با رئيس مالزيايي غيرمتعهدها ، سفر روز گذشته وزير خارجه به آفريقاي جنوبي (براي هماهنگي و مذاكره با تروئيكاي NAM شامل وزراي خارجه كوبا ، مالزي و آفريقاي جنوبي) و همين طور سفر برنامه ريزي شده وزراي خارجه كشورهاي غيرمتعهد عضو شوراي حكام به تهران و سفر آينده رئيس جمهور ايران به مالزي را هم مي توان در اين محور قابل ذكر دانست.
مجموعه مذاكرات هدفمند فوق به اضافه برخورد فعال ، هوشمندانه و فني با آژانس و بخش بازرسي آن و البته مذاكرات بسيار مهم و صريح دكتر لاريجاني با البرادعي را مي توان پيش زمينه نشست 2 فوريه دانست و اثر آن را ديد اما به نظر مي رسد در ارتباط با نقش مهم جنبش غيرمتعهدها در شوراي حكام آژانس نگاهي به وضعيت و ظرفيت اين گروه در نشست آينده ضروري است:
1- گروه NAM كه سال 2002 با ابتكار جمهوري اسلامي ايران در شوراي حكام شكل گرفت از ژوئن 2003 و آغاز طرح فعاليت هاي اتمي كشورمان در شوراي حكام همواره فراكسيوني قدرتمند در برابر فشار غيرحقوقي قدرتها بوده است.
گرچه گهگاه برخي كشورهاي اين جنبش با ترك منافع مشترك تسليم فشار امريكا شده اند اما در كل گروه NAM از روحيه بازدارندگي و مقاومت خوبي برخوردار بوده است كه به اجماع نرسيدن قطعنامه 24 سپتامبر گذشته را مي توان نتيجه مقاومت ادواري آن دانست و چه بسا اگر بازيگري بد هند نبود ، قطعنامه ياد شده تصويب هم نمي شد.
2- نبايد فراموش كرد كه بعد از خود سازمان ملل متحد ، غيرمتعدها با 116 عضو فعال بزرگترين تشكل بين المللي هستند لذا نبايد قدرت بزرگ تاثيرگذاري آن در ساير مجامع بين المللي را ناديده گرفت. نشست مجمع عمومي آژانس در سپتامبر گذشته و رد درخواست نماينده امريكا براي صدور قطعنامه عليه كشورمان ناشي از همين قدرت است كه در ساير مناسبات بين المللي هم قابل تكرار است.
3- نشست دوم فوريه در شرايط متفاوتي برگزار مي شود. بعد از مجمع عمومي سپتامبر ، غيرمتعهدها بوضوح از قدرت بالاي كمي و كيفي در شوراي حكام برخوردار بوده اند حال از 14 عضو (در سپتامبر) به 16 عضو ارتقا يافته اند ، ضمن اين كه با ورود سوريه ، كلمبيا ، كوبا ، مصر ، اندونزي ، بلاروس و ليبي به جاي پاكستان ، ويتنام ، نيجريه ، تونس و پرو ، ظرفيت و استعداد مخالفت NAM با قطعنامه اي مشابه سپتامبر گذشته افزايش يافته است.
4- هند و آفريقاي جنوبي در ميان غيرمتعهدها اعضاي ثابت شوراي حكام اند و داراي اختيارات ويژه تر. كوبا از تروئيكاي NAM وارد شوراي حكام شده است.
درباره هند بايد گفت با توجه به رياست اين كشور بر گروه 77 ، اهميت و انتظار همراهي اين كشور بزرگ و موثر در امتداد منافع جمعي كشورهاي همكاري ضروري است.
شاهد بوديم كه بعد از راي دهلي عليه ايران در نشست سپتامبر ، وزير خارجه در اثر فشار سياسي گروههاي قدرتمند و مخالف كرنش هند در برابر امريكا كنار رفت و تاكنون نيز مخالفت ها ادامه دارد ، به نحوي كه در پي فشارها و دخالت هاي روزهاي اخير واشنگتن ، داد و فرياد چهره هاي رسمي و غيررسمي هند اوج گرفته است.
5- روز گذشته و به دعوت تروئيكاي NAM ، وزير خارجه كشورمان وارد آفريقاي جنوبي شد تا مذاكرات چهارجانبه با كوبا ، مالزي و اين كشور را رقم زند. پس از سفر هفته گذشته قائم مقام وي به مالزي مي توان نشست آفريقاي جنوبي را در نتيجه نهايي اجلاس 2 فوريه بسيار موثر دانست.
ياد آوريم كه قبل از نشست نوامبر گذشته - كه شاهد گزارش نسبتا متعادل البرادعي و عدم حتي پيشنهاد قطعنامه بوديم - تهران ميزبان تروئيكاي غيرمتعهدها بود. اگر به اين نشست مهم ، مذاكرات مهم لاريجاني در مسكو و پكن را هم ضميمه كنيم ، نتيجه نشست 2 نوامبر از اين بين قابل رصد خواهد بود.
6- غيرمتعهدها يك گروه هم بسته و داراي منافع مشترك از كشورهاي در حال توسعه و توسعه نيافته است بنابراين مقاومت NAM در پرونده هسته اي ايران در حقيقت تحكيم يك اصل مهم در روابط بين الملل و برآوردن حق توسعه و پيشرفت كشورهاي عضو و حتي غير عضو تلقي مي شود.
7- اروپايي ها در محيط آژانس و براي به سخره گرفتن غيرمتعهدها اين جنبش را ائتلاف رنگين كمان (Rainbow Coalition) مي نامند. همين ائتلاف چند رنگ قريب 3 سال است كه غرب را در صورت بخشي حقوقي به آپارتايد اتمي زمين گير كرده است و بي ترديد اگر روزي به ائتلافي تك رنگ تبديل شود ، غرب را از گردنه زورگويي خارج خواهد كرد و آژانس را هم به مسير شايسته باز خواهد گرداند.
----------------------------------------
نويسنده : پرويز اسماعيلي
نظر شما