به گزارش خبرنگار مهر، اسلام بر خلاف مکاتب مادی شرق و غرب دنیا و نعمتهای مادی آن را وسیله‌ای برای تکامل معنوی و رسیدن به سعادت جاوید می‌داند و به همین دلیل فرهنگ اسلام فرهنگ لذت جویی و مصرف نیست بلکه فرهنگ قناعت و ایثار است. در روشهای مادی تن آدمی و خورد و خواب آن اصالت دارد و حرص و آز برای برخورداری بیشتر گریبانگیر افراد است. در اسلام اصالت با معنویت انسان است و قناعت و ایثار و فداکاری از راههای وصول به مراتب بلند انسانیت محسوب می‌شود.
روزه فریضه‌ای است که مسلمانان را از غرق شدن در مادی گرایی و حرص و آز برای لذتهای مادی و مسابقه برای مصرف و تن پروری می‌رهاند و به او می‌آموزد که به فکر دیگران باشد و بر خواهشهای جسمانی خویش مسلط گردد و به مصرف به مقدار نیاز قناعت ورزد و از اصراف و تبذیر بپرهیزد. روزه به مسلمانان می‌آموزد که با کم هم می‌توان زیست و حرص و طمع فقط غرق شدن در مادیات و انحراف از معنویات است و برای زیستن لازم نیست که با همه وجود به تن و لذتهای آن پرداخت.
در گفتگو با «یورام عبدالله وایلر»، محقق و روزنامه نگار مسلمان آمریکایی پیام ماه رمضان و دلالتهای آن برای انسان مدرن را مورد بررسی قرار داده ایم که در ادامه می آید؛
*مهمترین پیام ماه مبارک رمضان برای ما چیست؟
ماه مبارک رمضان ماه روزه داری ما مسلمانان است و فرصتی است تا دوباره به خودمان رجوع کنیم و قصورهای فردی و جمعی خودمان را بشناسیم. آمده است که امام علی(ع) می فرماید خداوند افرادی را که گناهان خود را به دقت مورد بررسی قرار می دهند مورد آمرزش قرار می دهد.
در طول روز و در هنگامی که روزه هستیم فرصتی برای ما در این ماه مبارک فراهم است که به عبادت خدا بپردازیم و خدا را به یاد بیاوریم. البته این به معنای آن نیست که تنها در این ماه به عبادات بپردازیم بلکه به معنای این است که در این ماه از این فرصت، بیشتر استفاده کنیم.
بر این اساس است که پیامبر اسلام(ص) می فرماید اگر شخصی در ماه مبارک رمضان بخشیده نشود در چه ماهی بخشیده خواهد شد؟
*ماه مبارک رمضان چه پیامی برای انسان مدرن و سبک زندگی مدرن دارد؟
ما مسلمانان که در غرب زندگی می کنیم در فرهنگی زندگی می کنیم که ویژگی آن خودخواهی و مصرف گرایی است. مصرف گرایی به نظام سرمایه داری کمک می کند تا سرپا بماند و انسانها در این نظام به موجوداتی مصرف کننده تبدیل می شوند تا چرخ این اقتصاد بچرخد.
سیستم اقتصادی و مالی در نظام سرمایه داری آمریکا به گونه ای تنظیم شده است که تنها یک درصد، از مزایای آن بهره ببرند. در این نظام، مصرف گرایی ارج نهاده می شود و قناعت و صرفه جویی به سخره گرفته می شود. در این نظام، ایثارگری مورد تمسخر قرار می گیرد و در این نظام، فقرا به دیده حقارت نگریسته می شوند.
در واقع نظام سرمایه داری مبتنی بر تشویق روزافزون مصرف گرایی در زمینه غذا، کالا و خدمات است که به طور اساسی با روح و آموزه های مورد توجه ماه رمضان در تضاد قرار دارد.
روح این ماه و پیام این ماه دوری از اسراف و قناعت پیشگی است. پیام این ماه غلبه بر نفسانیات و هواهای نفسانی و کنترل و پرهیز از خوردن به منظور غلبه بر هواهای نفسانی است. شاید مردم آمریکا بیش از مردم هر کشوری در جهان نیازمند شنیدن پیام ماه رمضان باشند.
میانگین مردم آمریکا این روزها بیش از دو برابر مردم این کشور در سال ۱۹۵۰ میلادی کالا و خدمات مصرف می کنند. همچنین مردم آمریکا بیش از ۱۰ برابر مردم این کشور در سال ۱۹۲۸ کالا و خدمات مصرف می کنند. این آمار نشان می دهد که مردم آمریکا چگونه مصرف گراتر شده اند.
یک شهروند آمریکایی روزانه بالغ بر ۲۲۰ کیلو کالا مصرف می کند. ماه رمضان این پیام را به ما می دهد که از مصرف بیش از اندازه پرهیز کنیم و این روند مصرف گرایی را متوقف کنیم و از تن پروری حداقل در این ماه بپرهیزیم.
امام کاظم(ع) می فرماید: پرهیز بهترین دارو و شفاست و شکم(پرخوری) خانه تمام دردهاست.
اگر حرفهای امام را مد نظر قرار دهیم می توانیم نمود فرمایش امام را در آمریکای امروز ببینیم. مردم آمریکا بیش از دو برابر مردم در کشورهای پیشرفته دیگر هزینه درمان می پردازند. هزینه درمان سرانه مردم آمریکا بیش از دو برابر هزینه سرانه مردم در کشورهای پیشرفته دیگر غربی است. مردم آمریکا بیش از ۸۰ درصد تولید جهانی داروهای ضد درد و مسکن را مصرف می کنند.
*چرا ادیان به ویژه دین اسلام بر روزه داری تأکید و توجه دارند؟
امام علی(ع) به روزه گرفتن تأکید ویژه ای دارد. بر این اساس ما باید به روزه گرفتن تأکید و توجه کنیم. به ویژه روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان باید در اولویت عبادات ما باشد.
همچنین کمک و اطعام فقرا و محرومان از دیگر کارهای ارزشمند در طول ماه مبارک رمضان است. روایت است که امام جعفر صادق(ع) نان و گوشت و پول در نیمه شب بین فقرا در شهر مدینه توزیع و پخش می کرد. ما نیز باید دنبال کننده چنین سنتهایی باشیم و به ویژه در ماه مبارک رمضان به فکر محرومان و فقرا و ضعفا باشیم.
اسلام در خصوص اهمیت روزه تأکیدات فراوانی دارد. پیامبر(ص) می فرماید: روزه باعث حفاظت در مقابل بلایا می شود و مانع از تنبیه در روز جزا می شود. امام صادق(ع) می فرماید پرهیز و قناعت کلید در آخرت و رهایی از آتش دوزخ است.
علامه سید محمد حسین طباطبایی در اهمیت روزه داری در ماه مبارک رمضان می نویسد روزه داری به عنوان یک عمل مقدس در اسلام مورد تأکید قرار گرفته است و بسیار به آن توصیه شده است. روزه دلالتهایی دارد و ابزار و وسیله ای برای رهایی از بندهاست و روح را از لوث آلودگی ها پاک و مبرا می سازد.
دلیل دیگری که برای اهمیت روزه بیان می شود به خاطر ایجاد احساس برابری است. امام صادق(ع) می فرماید: خداوند روزه را واجب قرار داد تا غنی و فقیر برابر باشند. اگر روزه وجود نداشت اغنیا به هیچ عنوان احساس یک فقیر را درک و تجربه نمی کردند و نسبت به فقرا ترحم و بخشش نمی ورزیدند.
*به نظر شما چرا به یادآوردن فقرا که یکی از فلسفه های روزه داری است در اسلام مورد توجه ویژه ای قرار گرفته است؟ دلالت های اجتماعی آن چیست؟
اسلام به ما می آموزد که مؤمنان نسبت به فقرا دارای مسئولیت اجتماعی هستند. مسئولیت اجتماعی آنها ایجاب می کند که به فقرا و محرومان کمک کنند. برای تحقق چنین هدفی اسلام زکات و خمس را وضع کرده تا از نابهنجاری فقر در جوامع اسلامی بکاهد و این مسأله را تخفیف دهد و از شدت آن بکاهد.
علامه طباطبایی در خصوص اهمیت به یاد آوردن فقرا و نیازمندان می گوید مهمترین وظیفه اعضای یک جامعه این است که به نیازمندان و ضعفا کمک کنند. وظیفه اصلی اعضای یک جامعه تهیه کردن ضروریات و رفع احتیاج کسانی است که نیازمندند.
علامه طباطبایی علاوه بر اینکه لزوم کمک به فقرا و نیازمندان در جامعه توسط اغنیا و توانمندان را گوشزد می کند به نکته دیگری نیز اشاره می کند. علامه می گوید: بی تفاوتی اغنیا و توانگران یک جامعه نسبت به فقرا و نیازمندان تهدید کننده بقای یک جامعه است.
وقتی از مقابل اتومبیلهای لوکس و گران قیمت در آمریکا می گذرم و «کادیلاک»ها و سایر اتومبیلهای لوکس را می بینم و خانه های گرانقیمت را می بینم و در مقابل انسانهای فقیر و نیازمندی را می بینم که بدون سرپناه هستند و چیزی برای خوردن ندارند یاد این سخنان می افتم.
گفتگو: جلال حیران نیا
نظر شما