غزل معاصر دنبال قافیه است نه تعهد/ شعر امروز بیشتر لفاظی است

عبدالجبار کاکایی شاعر، ترانه سرا و منتقد ادبی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به جریان جاری شعر جوان کشور و تهی شدن آن از حکمت و معرفت، عنوان کرد: نباید از این واقعیت ترسید بلکه باید بیشتر به فکر روشنگری بود. به نظر من تنها جریان نقد سالم است که می‌تواند دستاوردهای شعر نسل جوان را بشناسد و آنها را در ادامه به سوی کمال نیز حرکت دهد.

وی ادامه داد: به باور من غلبه نوعی نگاه نقادانه مدرن در شعر ما که معتقد است آثار هنری برای رسیدن به ذات زیبایی باید همه راه های فرعی رسیدن به مفهومشان را قطع کنند تا اثر به تنهایی و از یک مجرای اصلی بررسی شود، منجر به ایجاد جریان شعری بی محتوا و متکی بر ظاهر و فرم شده است.

کاکایی معتقد است: این نظریه منجر به این باور شده است که اثری هنری را تنها باید برای کشف هنر آن مورد توجه قرار داد، این همان تئوری هنر برای هنر است. در عرصه شعر به همین دلیل برخی عنوان کرده اند که چه لزومی دارد که شعرا پند دهند و در شعر خود به دنبال حکمت باشند. آنها شاعرند و با زبان کار دارند و به همین خاطر تنها دغدغه او باید زبان و کلام و لفظ باشد.

شاعر مجموعه شعر «تاوان کلمات» افزود: در شعر کهن ما در پشت کلام شاعرانه رمزی نیز داریم. در واقع این شعر در پس بیان خود مبلغ نوعی الهیات مذهبی است و تعابیری دارد که مخاطب پس از عبور از ظاهر شعر، می‌تواند به رمز گشایی از آنها بپردازد. به واقع در شعر کهن ما شعر دارای ظاهر و باطنی است اما امروز از شعر تنها ظاهری باقی مانده و باطنی وجود ندارد. برای همین است که شعر امروز زود از یاد می‌رود و در خاطر نمی‌ماند.

کاکایی با تاکید بر اینکه وضعیت کنونی جهان منجر به ایجاد نوعی اقبال به شعری شده که تنها از منظر زبان در حال تغییر است، افزود: این روزها غزل‌های ما نیز بیش از هر چیز به دنبال زیبایی قافیه و وزن هستند و هیچ تعهدی به موضوع ندارند. شما اشعار جنگ در دهه ۶۰ را با غزل امروز دفاع مقدس مقایسه کنید. اشعار دهه شصت کاملا برپایه تعهد دلسوزانه به دفاع مقدس سروده شده است اما اشعار امروز بیشتر نماینده لفاطی شخصی شاعر است.

وی در ادامه در پاسخ به سوالی درباره راهکار تغییر چنین فضایی نیز گفت: اگر در یک اتاق تاریک سوسوی نوری را ببینیم بدون شک به سمت آن حرکت می‌کنیم و اگر این کورسو نباشد نمی‌شود به سوی نور حرکت کرد. به نظر من در جریان نقد امروز ادبی ما آن سوسوی نور نیست و باید ایجادش کرد. ما نیاز داریم قواعد بازی را به صورت شفاف ترسیم کنیم. گاهی دموکراسی و اینکه هر کسی حق اظهار نظر داشته باشد ما را از متر و معیار دور می‌کند.

کاکایی تصریح کرد: فکر می‌کنم که ما نیاز داریم جریان نقد صحیح ادبی را برجسته کنیم و چهره های صاحب نظر در این عرصه را بار دیگر مورد توجه قرار دهیم. این اتفاق همان ایجاد کورسوی نور است که من به آن باور دارم والا در این عالم هر کسی می تواند هم شاعر باشد و هم منتقد.