به گزارش خبرگزاری مهر رونامه وطن امروز در یادداشت امروز خود درباره مذاکرات هسته ای وین نوشت:
جان کری امیدوار شده است! وزیر خارجه آمریکا دیروز گفت از جلسه‌اش با جواد ظریف راضی است و او نسبت به حصول توافق امیدوار شده است. جان کری دیروز اعلام کرد: دیدار خیلی خوبی با ظریف داشتم که خیلی مثبت بود. البته این تنها آمریکایی‌ها نیستند که حالشان عوض شده است. در این سو نیز گویا اتفاقاتی رخ داده است. علی‌اکبر صالحی روز شنبه پس از ۴ ساعت گفت‌وگو با مونیز، وزیر انرژی آمریکا گفت: «از این بهتر نمی‌شود.»!
این همان جان کری است که چهارشنبه‌شب، پس از بازی ویدئو کنفرانس به میان خبرنگاران آمد و گفت نمی‌تواند تا همیشه پای میز مذاکره بماند. او با این اظهارنظر، رسما ایران را تهدید به ترک مذاکرات کرد. آنگونه که جواد ظریف، فردای این اظهارات کری اعلام کرد؛ آمریکایی‌ها پای میز مذاکره تغییر موضع دادند و زیاده‌خواهی می‌کنند. تغییر موضع آمریکا اما چه بود؟ کمال خرازی، وزیر خارجه دوران اصلاحات درباره این تغییر موضع اعلام کرد آمریکایی‌ها زیر قول‌های خود زده‌اند و برادرزاده‌اش صادق خرازی نیز گفت هرگاه آنها روی آمریکا حساب باز کرده‌اند، آمریکایی‌ها پا پس کشیده‌اند.
اظهارات ظریف و نیز برخی اعضای تیم مذاکره‌کننده که رسانه‌های غربی بدون ذکر اسامی آنها، جزئیات دبه شب آخر آمریکا را فاش کردند؛ نشان می‌داد آمریکایی‌ها بسیار فراتر از آنچه پیش از آن مطالبه می‌کردند، می‌خواهند. با این حال اما از بعدازظهر جمعه به مرور فضا تغییر کرد و ورق برگشت به گونه‌ای که از شنبه زمزمه بازگشت تعدادی از وزرای خارجه به وین مطرح شد و کار به جایی رسید که دوباره فضا به شرایط قبل از دبه بازگشت! اکنون و براساس آنچه در وین می‌گذرد و مطرح می‌شود؛ طرفین روی ریل توافق قرار گرفته‌اند و براساس آنچه پیش از این توافق کرده‌اند، به احتمال فراوان امروز روز آخر مذاکرات وین خواهد بود. طی ۲ روز گذشته درباره فرجام مذاکرات وین اخبار و گمانه‌زنی‌های متفاوتی مطرح شد. قاعدتا نتیجه این مذاکرات در پایان امروز خارج از این ۲ مورد نیست:
۱- تمدید مذاکرات به دلیل تداوم اختلافات: موضوع تمدید مذاکرات در همان زمان علنی شدن بازی دبه آمریکایی‌ها بعد از جلسه اوباما و کری از طریق ویدئوکنفرانس مطرح شد. قاعدتا از آنجا که طی ۲ سال اخیر هیچکدام از طرفین نه‌تنها تمایلی برای ترک میز مذاکره نداشتند بلکه همواره تلاش کردند مسیر‌های منتهی به شکست مذاکرات را مسدود کنند؛ احتمال تمدید مذاکرات یک احتمال مطرح است به گونه‌ای که روز گذشته برخی منابع خبری احتمال تمدید مذاکرات تا شهریور ماه را مطرح کردند.
۲- جمع‌بندی و اجرای سناریوی قبلی: احتمال مطرح دیگر، رسیدن طرفین به جمع‌بندی نهایی درباره محتوای توافق برجام است و البته آنگونه که از مواضع طرفین پیداست؛ این احتمال شانس بیشتری از گزاره تمدید دارد. در این حالت، به احتمال فراوان توافق نهایی رونمایی شده و همانگونه که پیش‌تر مقرر شده بود، امضای آن به بعد از تصمیم کنگره موکول خواهد شد. شواهد و نشانه‌های فراوانی وجود دارد که می‌گوید امروز، دوشنبه ۲۲ تیرماه احتمال اعلام خبر توافق نهایی بسیار بالاست. در این حالت قطعا پیش‌بینی بازی بودن دبه شب چهارشنبه کاملا محقق خواهد شد. پس از اعلام به بن‌بست رسیدن مذاکرات به خاطر اختلاف طرفین بر سر تحریم‌های تسلیحاتی، در ایران آنان که تحولات را به صورت واقعی رصد می‌کردند، این رفتار را یک بازی با هدف تحمیل توافق بد ارزیابی کردند. ماجرا همانگونه که در شماره روز گذشته «وطن امروز» و در گزارش «رمزگشایی بازی شب آخر» آمده، برای تحمیل آنچه توافق لوزان می‌نامند به عنوان مبنا و چارچوب توافق نهایی بوده است. براساس آنچه تا کنون آمریکایی‌ها مطرح کرده‌اند؛ آنان در لوزان با طرف ایرانی به توافق رسیدند و این توافق فراتر از بیانیه مطبوعاتی ظریف و موگرینی بوده است. آمریکایی‌ها پس از قرائت بیانیه لوزان توسط ظریف و موگرینی فکت‌شیت مربوط به توافق لوزان را منتشر کردند، فکت‌شیتی که محتوای آن مجموعه‌ای از تعهدات فاجعه‌بار به ایران تحمیل می‌کرد و در آن سو تعهداتی غیر شفاف و قابل تفسیر برای طرف آمریکایی مقرر می‌کرد.
با این حال اما در ایران این فکت‌شیت رد شد و نکته مهم‌تر اینکه در مقابل مطالبه عمومی برای انتشار فکت‌شیت ایرانی در مقابل فکت‌شیت آمریکایی، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه در گفت‌وگو با روزنامه قدس گفت در لوزان توافقی صورت نگرفته که فکت‌شیت آن در ایران منتشر شود.
در ایران موضع نظام جمهوری اسلامی ایران این بوده و هست که در لوزان توافقی صورت نگرفته است، با این حال اما طرف آمریکایی پس از لوزان همواره طرف ایرانی را به رعایت تعهدات خود در توافق لوزان توصیه کرده است. جان کری نیز در آستانه سفر طولانی‌مدت خود به وین تاکید کرد مبنای توافق نهایی باید تعهدات توافق لوزان باشد و طرف ایرانی را تهدید کرد در صورت عدم پایبندی به تعهدات لوزان، توافق نهایی هرگز حاصل نخواهد شد.
در ایران اما در کنار طرح پیاپی موضع نظام درباره خطوط قرمز، مجلس شورای اسلامی نیز برخی خطوط قرمز به‌خصوص درباره تحقیق و توسعه و نیز عدم پذیرش بازرسی نظامی و بازجویی از دانشمندان را تبدیل به قانون کرد که به تایید شورای نگهبان نیز رسید. این اقدام مجلس در واقع برگ برنده‌ای به تیم مذاکره‌کننده داد تا در مقابل زیاده‌خواهی آمریکا از آن استفاده کند.
به گزارش «وطن امروز»، آمریکایی‌ها از ابتدای دور جدید مذاکرات در وین، مطالبات خود را بر مبنای آنچه توافق لوزان می‌نامند، مطرح کردند و به صورت کلی این مطالبات در ۴ مورد به صورت ویژه با مواضع و خطوط قرمز ایران در تعارض بوده است که عبارتند از:
الف- بازرسی‌های نظامی: آمریکایی‌ها در توافقی که مبنای آن فکت‌شیت لوزان است خواهان آن هستند که بازرسی‌های نظامی به صورتی که پیش‌تر درباره آن اظهارنظر کرده‌اند در توافق نهایی گنجانده شود. این مطالبه آمریکایی‌ها که آشکارا با خطوط قرمز و قوانین ایران مغایرت دارد، یکی از اصلی‌ترین نقاط اختلافی است.
ب- مدت زمان اجرای تعهدات: جان کری چهارشنبه‌شب در میان خبرنگاران اعلام کرد آمریکا می‌خواهد توافق نهایی برای چندین دهه اجرا شود. این در حالی است که ایران اعلام کرده است بازه زمانی ۱۰ سال را هم نخواهد پذیرفت. رهبر معظم انقلاب نیز اخیرا در دیدار مسؤولان نظام تاکید کردند بازه زمانی ۱۰ سال برای انجام تعهدات ایران قابل پذیرش نیست. کارشناسان این موضع ایران را مبتنی بر عقلانیت و واقع‌بینی هم در حوزه سیاسی - امنیتی و هم در حوزه فنی - هسته‌ای می‌دانند. آمریکایی‌ها طی ۲ سال اخیر بارها اعلام کردند هدف نهایی آنها از توافق هسته‌ای، تاثیرگذاری بر فضای داخلی ایران و انجام تغییرات مطلوب خود است. بر همین اساس کارشناسان امنیتی بازه زمانی ۱۰ ساله یا بیشتر از آن را از هر لحاظ برای امنیت کشور خطرناک می‌دانند.
ج- تحقیق و توسعه: آمریکایی‌ها براساس فکت‌شیت مربوط به لوزان تحقیق و توسعه ایران در بازه زمانی اجرای توافق را بسیار محدود پذیرفته‌اند و آنچه مورد نظر ایران است را به بعد از اتمام بازه زمانی اجرای توافق موکول می‌کنند. این موضوع نیز برخلاف خطوط قرمز نظام است.
د- تحریم‌های تسلیحاتی: موضوع مخالفت آمریکا با برداشته شدن تحریم‌های تسلیحاتی نیز که در قالب قطعنامه جدید شورای امنیت مطرح شده یکی از موارد اختلافی میان ایران و آمریکاست و آمریکایی‌ها براساس خوانش خود از بیانیه لوزان معتقدند تحریم‌های تسلیحاتی و اشاعه ایران شامل تخفیفات نخواهد بود. در ایران کارشناسان معتقدند این اقدام آمریکا در راستای مطالبات رژیم صهیونیستی صورت می‌گیرد و در واقع هدف آنها از این مخالفت تلاش برای مقابله با قاطعیت ایران در منطقه و بویژه در موضوع حمایت از جریان مقاومت است.
آمریکایی‌ها هفته گذشته با پایمردی نظام نسبت به عدم پذیرش این موارد مواجه شدند. به عبارتی موضع رسمی نظام برای یک بار دیگر و این بار به صورت ویژه برای آنها مشخص شد که به هیچ عنوان فکت‌شیت آمریکا به عنوان مبنای توافق نهایی پذیرفته نخواهد شد و ایران بر حفظ خطوط قرمز خود مصمم خواهد ماند.
بازی توافقی
آنچه چهارشنبه شب هفته گذشته در هتل کوبورگ اتفاق افتاد و ناگهان اعلام شد مذاکرات به بن‌بست رسیده شاید در ابتدا نشانه‌ای از زیر میز زدن آمریکا بود اما همانگونه که گفته شد رصد دقیق و واقع‌بینانه مذاکرات نهایتا این نتیجه را پیش‌بینی می‌کرد که آمریکایی‌ها با این اقدام نیاز مبرم و اساسی خود به توافق را نشان دادند اما توافقی که مطالبات آنها براساس فکت‌شیت ادعایی مربوط به لوزان باشد. اکنون آمریکایی‌ها اعلام کرده‌اند امیدوار هستند و جای این سوال باقی است که آیا آنها در مواضعی که ظریف گفت تغییر کرده است تجدید نظر کرده‌اند؟ با توجه به ارزیابی رفتار آمریکایی‌ها در مذاکرات هسته‌ای طی ۲ سال گذشته، این موضوع بسیار دور از ذهن است. اگر آمریکایی‌ها از فکت‌شیت خود کوتاه آمده‌اند، چرا مذاکرات را در انتهای هفته گذشته به بن بست کشانده بودند؟ اکنون چند نکته اساسی وجود دارد که قاعدتا مسؤول پاسخ گفتن به این سوال تیم مذاکره‌کننده است. آمریکایی‌ها چهارشنبه مطالبی را مطرح کردند که تیم مذاکره‌کننده ایرانی به خصوص جواد ظریف بشدت نسبت به آن واکنش نشان دادند. ظریف مجموعه مطالبات آمریکایی‌ها را «زیاده خواهی» و «تغییر موضع» تعبیر کرده است. قبل از آنکه اتفاقی درباره توافق بیفتد این سوالات باید به صورت شفاف توضیح داده شود:
۱- آمریکایی‌ها چهارشنبه شب هفته گذشته چه مطالبی را مطرح کردند که وزیر امور خارجه ایران آن را زیاده‌خواهی و تغییر موضع دانسته است؟ به عبارتی مطالبات آمریکایی‌ها باید شفاف توضیح داده شود.
۲- موضع قبلی آمریکایی‌ها چه بود که آنها در انتهای هفته گذشته آن را تغییر داده‌اند. به معنای دقیق‌تر آمریکایی‌ها کدام مواضع خود را و در مورد چه مسائلی تغییر داده بودند یا به قول آقای ظریف در کجای مسیر، اوباما دنبال عوض کردن اسب خود بوده است.
۳- اکنون آمریکایی‌ها چرا نسبت به حصول توافق امیدوار شده‌اند؟ آیا مواضع آنها به مسیر ماقبل دبه بازگشته است؟ آیا آنها از بازی‌ای که اواخر هفته گذشته راه انداخته‌اند پشیمان شده‌اند یا به مطالبات خود رسیده‌اند؟ قطعا همانگونه که در گزارشات گذشته نیز مورد اشاره قرار گرفت، امروز حصول توافق نهایی بدون عقب‌نشینی هر کدام از طرفین از مواضع خود امکانپذیر نخواهد بود. مطالبه اصلی آمریکایی‌ها قرار گرفتن اصول فکت‌شیت ادعایی آنها از مذاکرات لوزان، به‌عنوان مبنای توافق برجام است؛ فکت‌شیتی که خطوط قرمز و مطالبات اساسی ملت از مذاکرات هسته‌ای را نقض می‌کند. بدون تردید اگر آمریکایی‌ها به توافق نهایی برسند بدون آنکه از مواضع خود نسبت به مبنا قرار گرفتن توافق لوزان برای توافق نهایی عقب‌نشینی کنند، این یک معنی بیشتر نخواهد داشت و آن خیانت است.
نظر شما