به گزارش خبرنگار مهر، آنچه در مورد اسکان غیر رسمی یا حاشیه‌نشینی اهمیت دارد، مهاجرت بر اثر فقر است، مهاجران فقیر از مهارت‌های مورد نیاز جامعه شهری بی‌بهره‌اند، میزان سواد پایینی دارند، منابع مالی زیادی را در اختیار ندارند و به همین علت جذب بخش غیر رسمی شهرها در اشتغال و سکونت می‌شوند.
این جذب شدید که یک سوم جمعیت شهری زاهدان را به خود اختصاص داده است زمینه ساز تحمیل فشار های بسیاری به بدنه دولت برای ارایه خدمات به مردمان این حاشیه و راضی نگه داشتن آنان شده که روز به روز بر سختی آنان می افزاید.
با نگاهی به گذشته حاشیه نشینی در زاهدان، می توان با رصد زمان به این پی برد که آن ها جزئی از سیستم شهری می‌شوند و سیستم شهری را به سوی مثبت می‌کشانند.
حاشیه نشینی سیستم را دچار نبود تعادل می‌کند و این سؤال بیان می‌شود که راه بازگرداندن تعادل به سیستم چیست؟ آیا با وضع قوانین سخت یا اجبار به بازگشت، مشکلات حل می‌شود؟
تجربه نشان می‌دهد که چنین نیست و از آنجا که مهاجران راه زندگی در بخش غیررسمی را آموخته‌اند راه‌هایی برای بازگشت و ادامه زندگی دوباره در سیستم شهری می‌یابند.
ارائه راه‌حل‌های یکجانبه مانند خانه‌سازی و بهداشت در ابعاد وسیع نیز چندان پاسخگو نیست و جهات دیگر این معضل را پوشیده نگه می‌دارد، تا زمانی که به شکل یک بحران ظهور کند.
بسته حمایتی نظام سلامت از حاشیه نشینان
قائم مقام وزیر بهداشت، در اسفند سال پیش نسبت به زندگی همراه با مشکلات ساکنان حاشیه نشین کشور اظهار تاسف کرد و گفت: قدم زدن در بین آنها تنها افسوس و شرمندگی را تداعی می کند.
به گزارش خبرنگار مهر، دکتر ایرج حریرچی در ارتباط با وضعیت جمعیت حاشیه نشین کشور در زاهدان افزود: ۱۱ درصد از جمعيت ۷۵ ميليون نفری کشور در حاشيه شهرها به ويژه كلانشهرها سکونت دارند که از این ۱۱ درصد، ۴۳۰ هزار نفر در حاشیه شهر زاهدان در شرایط بسیار اسف باری ساکن هستند، مناطقی که فاصله نزدیک با مرکز شهر و با مراکز اداری و حاکمیتی شهر دارند و مملو از مردمی هستند که سلامت و بهداشت آنها مغفول مانده و قدم زدن در بین آنها تنها افسوس و شرمندگی را تداعی می کند.
وی ادامه داد: بر کسی پوشیده نیست که مناطق حاشیه نشین به دلیل عدم برخوردایی از بهداشت و امكانات درمانی، فقدان امكانات شهری، اثرات منفی و وخيمی را بر محيط انسانی، محیط زیست و شرایط کالبدی شهر بر جای مي‌گذارند. به همین دلیل متولیان حوزه سلامت معضل حاشيه نشيني را در آغاز فاز دوم طرح تحول نظام سلامت، در صدر برنامه‌ريزی های خود قرار دادند و در دو محور«تدوين استراتژي كلان و راهبردي» و «برنامهريزي خرد در حوزه بهداشت»، اقدامات موثری را انجام دادند.
معاون کل وزارت بهداشت به اهداف محور نخست اشاره کرد و گفت: در محور نخست، برون رفت از مسئله حاشيه نشيني و به ويژه معضلات ناشی از بحران بهداشت و سلامت، نيازمند تدوين استراتژی و برنامه فرابخشی مبتنی بر آمايش سرزمين است. سپس براي برون رفت از مشكلات ناشی از حاشيه نشينی نيازمند تدوين برنامه براي جلب مشاركت همگانی هستيم. بنابر این مهمترين عامل در موفقيت برنامه‌های بهسازی، تعهد و الزام همه افراد جامعه است. در واقع بايد احساس مشاركت عمومي و درك نياز واقعي به بهسازی و ارزش آن، در ميان همه افراد جامعه و سازمان‌هايی كه در اين زمينه تلاش می كنند، توسعه پیدا کند.
وی افزود: اما از منظر خرد و تدوين برنامه، وزارت بهداشت با آغاز فاز دوم اجرای طرح تحول نظام سلامت حاشيه‌نشينان در تمام استان‌هاي كشور به بسته خدمات جامع به تدریج دسترسی پيدا خواهند کرد. در بسته حمايتي نظام سلامت، استقرار پزشک، پرستار، مددکار اجتماعی و روان‌شناس در مراکز درمانی مناطق حاشيه نشين و صدور دفترچه بيمه درمانی پيش‌بينی شده است.
حریرچی گفت: اکثر مناطق حاشیه نشین از خدمات بهداشتی کم بهره‌اند که اين وضعيت منجر به افزايش بيماري هاي واگيردار و بيماري هاي عفونی در اين مناطق می شود. همچنین تبعات سوء ناشی از حاشیه نشینی، امروزه عاملی در جهت سقوط افراد در ورطه انحراف و بزهکاری از جمله اعتياد و انواع جرايم است.
وی با بیان این مطلب که تاکنون برنامه عملیاتی برای اصلاح وضع حاشیه نشینی در کشور وجود نداشته و معمولا اغلب برنامه‌های رفاهی با اولویت قرار دادن شرایط ساکنان مناطق مرکزی شهرها تدوین شده است، تاکید کرد: اين رويكرد باعث شده که بر اثر دافعه عواملي چون فقر و بیکاری، افراد از زادگاه خود رانده شده و به شهرهای دیگری روی آورده‌اند، از آنجا که اکثریت این گروه‌ها بی‌سواد بوده و آمادگی لازم را در جهت جذب در بازار کار شهر ندارند، عامل پسزدگي شهری، آنها را به حاشیه شهرها رانده است.
قائم مقام وزیر بهداشت افزود: تحقيقات انجام شده حاشيه نشيني را ناشي از عواملي چون توسعه نامتوازن ناشي از ساختارهاي اقتصادي، نقصان برنامهريزي شهري و مقابله با معلول‌ها به‌جاي مقابله با علت‌ها، پيدايش شكاف طبقاتي ميان مردم و درنهايت ناتواني شهروندان در تطبيق با محيط شهري و پسزدگي آنان به حاشيه شهر مي‌داند. همين تحقيقات تاكيد مي‌كنند كه وجود یک زخم اجتماعی در گوشه‌ای از شهر به‌عنوان يك پيكر واحد، عملکرد دیگر نقاط شهر را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
وی گفت: بی ترديد خدمات مذكور در گذر از مسير دشوار توسعه، در حمايت از اقشار محروم به ويژه حاشيه‌نشينان، با هدف دوام جامعه با تحقق تعادل و يكپارچگي و توانمندسازي و بهسازي كانون‌هاي حاشيه‌اي تدوين و اجرايي شده است و ادامه اين مسير جز با همكاري همه اجزاي دولت، مشاركت بخش خصوصي و تشکل های غیردولتی و مردم نهاد ميسر نيست. در این راستا با حمایت دولت تدبیر و امید به عنوان متولیان سلامت مردم کشور، در صدد هستیم تا شاخص های بهداشتی و درمانی حاشیه نشینان در شهرها را با توجه به امکانات موجود ارتقاء دهیم و ناگفته پیداست که تحقق این امر، تعهد و الزام همگانی را می طلبد.
یک سوم زاهدان حاشیه نشین اند
شهر زاهدان با جمعیت حدود یک میلیون هزار نفر حدود یکی درصد جمعیت کشور را درون خود نگه داشته است، که یک سوم آن بیش از ۴۰۰ هزار نفر در نقاط حاشیه ای زندگی می کنند که تحمیل این شرایط زندگی را برای مردم و دستگاه های ارائه دهنده خدمات سخت کرده است.
بهداشت و سلامت مردم بخشی از این نیازهایی است که در آن منطقه لحظه به لحظه با توجه به بافت جمعیت زیاد احساس می شد.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان در این باره به خبرنگار مهر گفت: قبل از اجرای طرح تحول نظام سلامت، کل جمعیت این نقاط حاشیه ای زاهدان تحت پوشش ۳۸ مرکز و پایگاه بهداشتی در سطح شهر بوده و خدمات بهداشتی و مراقبتی را به صورت نیمه فعال توسط پرسنل بهداشتی شاغل در بخش دولتی دریافت می کردند.
سید مهدی طباطبایی خدمات ارایه شده را شامل بهداشت باروری، مراقبت زنان باردار، کودکان، واکسیناسیون، پیگیری بیماری های واگیر و برخی از بیماری های غیر واگیر، بهداشت محیط و غیره اعلان کرد که به جز برخی از موارد بیماری های واگیر مهم و مراقبت مادران پرخطر، سایر فعالیت ها به صورت غیر فعال و در صورت مراجعه فرد به مرکز یا پایگاه انجام می شد.
وی افزود: از جمعیت کل زاهدان طبق برآوردهای انجام شده حدود ۳۵۲ هزار و ۶۵۲ نفر در نقاط حاشیه ای زندگی می کنند، همچنین جمعیت حدود ۳۱ هزار و ۱۰۴ در منطقه زیبا شهر زندگی می کنند که اگر در صدد ارایه خدمات بهداشتی و درمانی باشیم باید مطابق با استانداردهای یک شهر ۲۰ الی ۵۰ هزار نفری به آنان خدمات ارایه شود.
رئیس مرکز بهداشت سیستان و بلوچستان تاکید کرد: به دنبال ابلاغ برنامه تحول نظام سلامت در حوزه بهداشت در سال ۱۳۹۳، مناطق حاشیه شهر زاهدان در مدت یک ماه توسط نیروهای بهداشتی و رابطان سلامت سرشماری شد و بر اساس بازبینی های مکرر تعداد پایگاه های حاشیه شهر از ۲۴ پایگاه بهداشتی موجود در حاشیه به ۴۰ پایگاه سلامت و تعداد مراکزبهداشتی درمانی از ۱۴ مرکز موجود به ۱۶ مرکزسلامت جامعه افزایش پیدا کرد.
وی افزود: بر اساس این تغییرات و با توجه به تغییر در دستورالعمل حاشیه شهر، در آذر ماه ۹۳ و نیاز به سرشماری مجدد از ابتدای خرداد ماه ۹۴ بلوک بندی و سرشماری در محدوده های جدید انجام شد.
این مقام مسئول یاد آور شد: بر این اساس محدوده حاشیه شهر زاهدان از طرف شرق کمربندی جام جم و از طرف شمال از خیابان امام خمینی به طرف شمال و در غرب شهرک جهاد و برق معین گردید و منطقه زیباشهر جز رده بندی شهر های با جمعیت بین ۲۰ تا ۵۰ هزار نفر قرار گرفت.
وی گف: بر اساس این تقسیم بندی و طبق دستور العمل ابلاغی هر پایگاه جمعیتی بین شش هزار الی ۱۲ هزار و ۵۰۰ نفر را تحت پوشش قرار می دهد و به ازای هر چهار هزار نفر یک نفر مراقب سلامت در نظر گرفته می شود.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان یاد آور شد: برای پیش برد اهداف نظام سلامت، این مراقبان، آموزش های لازم را طی ۱۲۰ ساعت تئوری در مرکز آموزش بهورزی گذراندند و در قالب شرکت خصوصی طرف قرارداد با دانشگاه علوم پزشکی جذب سیستم بهداشتی شده اند.
وی افزود: اگنون بر اساس برنامه تحول نظام سلامت در بهداشت مراقبت ها باید به صورت اکتیو در قالب بسته های خدمتی انجام گیرد و این بسته های خدمتی کلیه اقشار جامعه را تحت پوشش قرار خواهد داد که شامل کودکان، مادران، جوانان، میانسالان و سالمندان خواهد بود.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان بیان کرد: در این بسته خدماتی تاکید بسیار زیاد در مراقبت و پیگیری فعال گروه های هدف علی الخصوص مادران باردار و بیماریهای غیر واگیر شده است.
نظر شما