تجویز غیرقانونی دارو در عطاری ها/ واکنش وزارت بهداشت و پلیس

به گزارش خبرنگار مهر، طب مدرن با داروهای شیمیایی آرام‌بخش، طب سنتی با جوشانده‌ها و دم‌كردنی‌هایش، موسیقی درمانی، هومیوپاتی و... خلاصه در میان این همه روش درمانی كه هر از گاهی هم هر یک پنبه دیگری را می‌زند، انتخاب بر عهده شماست. در میان تمام این طبیب‌ها و جراحان و متخصص‌ها، طب خانگی و تجویزهای گاه و بیگاه مادربزرگ، خاله و عمه هم جای خودش را دارد و نمی‌توان حاصل تجربه آنها را نیز نادیده گرفت. نشاسته دوای سرفه است و عرق نعناع معالج نفخ‌های عذاب‌آور معده بر کسی پوشیده نیست که این نسخه های نانوشته که سینه به سینه از مادر به دختر از پدر به پسر ارث رسیده اند و نقل شده اند چقدر معجزه می کنند اما حالا برخی عطاری ها که از تجربه کافی هم برخوردار نیستند همه چیز می فروشند از داروهای خوش آب و رنگ گیاهی تا داروهای ترک اعتیاد!

تجارت مرگ

اینکه دوا و دکتر را خدا نصیب هیچ تنابنده ای نکند درست است. اما آلودگی آب و هوا و مواد غدایی و اصلا این همه ویروس و باکتری موجود در هوا و فضا بالاخره یک جایی آدم های سالم را دچار می کنند. بر کسی پوشیده نیست که داروهای شیمیایی برای درمان بیماری ها خود در دراز مدت اثرات منفی دارند. اما آیا بهترین راه برای فرار از شر تب و سرفه و احتقان و ریزش مو و سرطان و چاقی و لاغری فقط به دست توانمند عطاری ها و عطارها ممکن است. برخی عطارهای این دوره و زمانه هم اصلا معلوم نیست اساسا همان دانش سنتی عطاری  را هم داشته باشند. حالا برخی عطاری ها تبدیل شده اند به داروخانه هایی که دانسته یا ندانسته تجارت مرگ می کنند. داروهای اعتیاد آور را بدون هچ مجوزی به بیماران خسته از قرص و شربت می دهند و با این ترفند که همه چیز گیاهی است و هیچ خطری ندارد. خیال بافان لاغری و تناسب اندام را به ورطه اعتیاد به مخدر شیشه سوق می دهد .

بازار مکاره

هوا هنوز گرم است بازار سر پوشیده تجریش جان می دهد برای یک پیاده روی عصرگاهی. مغازه پراز جنس  در کنار عطاری های مدرنی که در گیاه های خشک داروهای شیک و بسته بندی شده ایرانی و خارجی را هم می فروشند. داخل مغازه جای سوززن انداختن نیست. جا به جا روی در و دیوار هم درباره شفا بخش بودن فلان عصاره و کارایی معجزه آسای دمنوش بهمان تبلیغ شده است. مرد فروشنده تندو تند درباره دم کرده نارنجی رنگی که روی ترازو گذاشته حرف می زند و می گوید روزی دو بار هر بار یک فنجان میل شود .خانم سانتی مانتال داروها و دم نوش هایش را جمع می کند کارت می کشد و می رود. فروشنده به مشتری می گوید:اگر می خواهید می توانم داروها رو برایتان کپسول کنم که خب البته هزینه شما بالاتر میرود اما اینطوری بهتر است سر ساعت مثل قرص داروها را می خورید و زود هم خوب می شوید. فقط اگر با هزینه اش مشکل ندارید باید یک ساعت صبر کنید خیالتان هم راحت پوشش کپسول ها گیاهی است ! و داخل معده آب می شود هیچ مشکلی هم ندارد. بعد هم ادامه می دهد:همه مرض ها درمان گیاهی اش در طبیعت موجود است. حرف ها و توصیه های مرد عطار آنقدر اطمینان بخش است که خانم مشتری بدون هیچ اعتراضی آنها را قبول می کند. و درمان دردی را که پزشکان از درمانش قاصر مانده اند را چشم بسته به دست های عطار نه چندان قدیمی می سپارد.

هشدارهای جدی وزارت بهداشت

وزارت بهداشت مدت‌هاست که درباره فعالیت عطاری‌ها و فروش بعضی داروها به صورت غیرمجاز در این مراکز، هشدار می‌دهد.

دکتر رسول دیناورند معاون وزیر بهداشت و رئیس سازمان غذا و دارو، مدتی پیش ضمن هشدار درباره فروش داروهای غیرمجاز در عطاری‌ها، از برنامه ساماندهی و نظارت بر عطاری‌ها خبر داد. اما همچنان عطارها به تجویزهای علفی خودشان ادامه می دهند. این وسط گاهی هم پلیس به عنوان ضابط قضائی وارد عمل می شود و با بستن و پلمپ چند عطاری برای مدتی قایله را ختم می کند. اما باز با فک پلمپ و چند تعهدنامه کتبی و امضا همه چیز به روال عادی بر می گردد.

واقعیت این است که عطاری‌ها در چند سال گذشته رشد قارچ گونه‌ای داشته‌اند. اگر سال‌ها پیش در هر محله و محدوده یک عطاری بود و پیرمرد باتجربه‌ای که به درستی لقب عطار را یدک می‌کشید، آن را اداره می کرد این روزها کوچه‌ها و خیابان‌ها و بسیاری از مراکز خرید، یک عطاری دارند که با چسباندن کاغذهای رنگی روی شیشه‌های مغازه، وعده لاغری، ترک اعتیاد، پرپشت شدن مو، درمان ناتوانی جنسی و… را به خریدارانشان می‌دهند. در این عطاری‌ها معمولا کسانی متصدی هستند که تخصص و اطلاعات کافی در این زمینه ندارند.فروشندگان جوان جای پیرمردها و حکیم باشی های قدیمی را گرفته اند. و بسته بندی های شیک داروهای گیاهی و کوهی محصول وطن جای خودشان را به گیاهان عجیب و غریب هندی و تایوانی و چینی داده اند.

متخصصان طب سنتی هم این رویه را نادرست می‌دانند و مدتی پیش معاون طب سنتی وزارت بهداشت تاکید کرد که ضروری است کسانی که به عنوان عطار در عطاری‌ها فعالیت می‌کنند، آموزش‌های اولیه را در زمینه گیاهان دارویی و همچنین عوارض و تداخلاتی که می‌توانند با داروهای شیمیایی داشته باشند، ببینند.

دکتر محمود خدادوست گفته بود: «عطارهای بسیار با تجربه و دارای دانش کافی، سهم بزرگی را در برافراشته نگاه داشتن پرچم طب سنتی در کشور دارند. اما متاسفانه در سال های اخیر بسیاری از عطاری‌ها تحت عنوان فروشندگان گیاهان دارویی رشد زیادی داشته‌اند در حالی که به اعتراف و استناد صنف عطاران، مجوز فعالیت ندارند. طبق مطالعات و بررسی‌ها، بخش عمده‌ای از عطاران در این عطاری‌ها، سابقه کار در چنین مکان‌هایی را نداشته و شاید خیلی از مفردات و گیاهان دارویی را نمی‌شناسند. این افراد صرفا به اقبال بیش از حد مردم برای استفاده از گیاهان دارویی، بدون مجوز از سوی صنف اقدام به بازگشایی عطاری کرده‌اند. داروهای ترکیبی بی‌نام و نشان تحت عنوان داروهای ضد چاقی، ضد لاغری، ضد سرطان، ضد دیابت و موارد دیگر در تبلیغات پشت شیشه این عطاری‌ها به وفور دیده می‌شود.»

نه لاغر می‌شوید و نه ترک می‌کنید

یکی از پر طرفدارترین داروهای عطاری‌ها، داروی ترک اعتیاد است که با تبلیغاتی چون «داروی ترک اعتیاد گیاهی رسید. ترک اعتیاد در ۱۰ روز» روی شیشه و در و دیوار مغازه‌ها، فروخته می‌شود. آنهایی که فرد معتادی در خانواده دارند و پس از امتحان چند راه برای ترک آن به نتیجه‌ای نرسیده‌اند، به خیال بی‌خطر و موثر بودن این داروهای گیاهی، سراغش می‌روند. غافل از اینکه این دارو خودش اعتیاد آور است و فرد را از چاله به چاه می‌اندازد. طبق اعلام نظر کارشناسی آزمایشگاه های سم شناسی ستاد مبارزه با مواد مخدر ماده اصلی داروهایی که به عنوان ترک اعتیاد و یا کاهش سریع وزن در عطاری به فروش می رسد مخدر شیشه است. که خاصیت اعتیاد آوری دارد و لغزیدن در دام آن عمر را به باد فنا می سپارد. متاسفانه نبود آگاهی لازم درباره سوء مصرف این مواد زنگ های خطر را به صدا در آورده است.

۹۰ درصد داروهای ترک اعتباد آور است

دکتر محمدرضا قدیرزاده رئیس گروه مطالعات سازمان پزشکی قانونی اعلام کرده که داروهایی که به عنوان ترک اعتیاد گیاهی در عطاری ها فروخته می‌شود، اکثرا دارای داروهای شیمیایی و اعتیاد آور است. براساس تحقیقات این گروه، بیش از ۹۰ درصد از داروهای ترک اعتیاد گیاهی در عطاریها، حاوی داروی شیمیایی دیفنوکسیلات است و البته از آن خطرناک تر، داروهای اعتیادآوری مانند ترامادول و کدئین. آن هم در شرایطی که ترامادول این روزها به عنوان یکی از داروهای اعتیادآور و روانگردان شناخته می‌شود و اعتیاد به آن بسیار خطرناک است. اما وجود ترامادول در این داروهای ترک اعتیاد باعث می‌شود، فرد احساس سرخوشی و شادابی پیدا کرده و تصور کند که ترک اعتیادش موثر بوده است.

داروی گیاهی بی‌ضرر نیست

داروهای گـــــیاهی همیشه در فرهنگ ما جایگاه خاصی داشته‌اند و همه ما از گل گاو زبان‌ها و گل‌ختمی‌هایی که مادربزرگ‌هایمان دم می‌کردند و برایمان معجونی شفا بخش بود، خاطره داریم. اما باید بدانیم اتفاقی که در بسیاری از این عطاری‌ها می‌افتد، شبیه آن داروهای گیاهی ساده دوران کودکی مان نیست و بد نیست بدانیم عطاری‌ها مجاز به چه کارهایی هستند یا نیستند. به گفته جمشیدی، رئیس اداره داروهای گیاهی و مکمل وزارت بهداشت، عطاری‌ها مجاز به فروش هیچ نوع دارو، قرص و کپسول لاغری نیستند و فقط می‌توانند برخی گیاهان خشک را به صورت باز و فله‌ای و در شرایط بهداشتی عرضه کنند.

وی به مردم توصیه کرده است که از داروهای ترکیبی بدون مجوز و بدون تجویز پزشک استفاده نکنند چون مشخص نیست ترکیبات این داروها چه خطراتی برای مردم دارد و حتی چه تداخلاتی با داروهای شیمیایی که به صورت روزانه توسط مردم استفاده می‌شود، ایجاد می‌کنند.

اما در نهایت باید بدانید که بی‌ضرر بودن داروهای گیاهی بیشتر افسانه است تا واقعیت و این داروها هم عوارض خاص خودشان را دارند و نباید بی‌رویه و بدون تجویز فرد متخصص مصرف شوند. دکتر ایرج خسرونیا رئیس جامعه پزشکان متخصص داخلی ایران، می‌گوید: در حقیقت داروهای گیاهی مفید هستند و باید به جا و به موقع استفاده شود اما همانند داروهای شیمیایی دارای عوارض جانبی هستند بنابراین باید از مصرف داروهای گیاهی در موارد غیرضروری اجتناب کرد.

ذره بین پلیس بر روی عطاری‌ها و داروخانه‌های متخلف

سردار علی مویدی رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر کشور درباره بر خورد با عطاری ها گفت: قرص‌های ترامادول در اصلاحیه قانون مبارزه با موادمخدر از داروهای طیف سوم شناخته شده و پراکندگی مصرف، تولید و توزیع ترامادول در ایران هشدار دهنده است. متاسفانه مدت‌هاست عطاری در بحث ارائه خدمات ترک اعتیاد ورود کرده اند و این احتمال هم وجود دارد که در برخی از عطاری‌ها داروهای مخدر از جمله متادون و حتی مواد مخدر عرضه شود.

وی با درخواست تشدید نظارت بر عملکرد عطاری‌ها عنوان کرد: در این مقوله تقاضا داریم صنف عطاری حتماً نظارت مبسوطی بر عملکرد عطاری‌ها داشته باشد و باید دانشگاه‌های علوم پزشکی نیز فعالیت عطاری‌ها را از نظر بهداشتی کنترل بیشتری کنند و در نهایت نیروی انتظامی نیز از نظر مباحث رسیدگی به عرضه مواد مخدر در عطاری‌ها بررسی‌های خود را تشدید کند.

سردار مویدی با اشاره به اینکه دستگاه‌های متولی باید نظارت کافی و ساماندهی لازم در تولید، توزیع و مصرف قرص‌های ترامادول داشته باشند، گفت : قرص‌های ترامادول در اصلاحیه قانون مبارزه با مواد مخدر از داروهای طیف سوم شناخته شده و پراکندگی تولید، توزیع و مصرف در ایران هشدار دهنده است.

وی ادامه داد:‌ بر اساس گزارش‌های متعددی که به پلیس واصل می‌شود، وجود قرص‌های ترامادول در اصناف مختلف خطر آفرین است و باید به آن به عنوان یک هشدار نگاه ویژه داشته باشیم.

رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر کشور گفت: با توجه به آسیب‌های ناشی از سوء مصرف قرص‌های ترامادول در افراد و گسترش روز افزون این قرص در جوامع مختلف و وابستگی افراد به قرص ترامادول در کنوانسیون مبارزه با مواد مخدر سازمان ملل، این دارو تحت کنترل است، یعنی تاکید شده است که کشورها بر روی توزیع و مصرف آن نظارت کافی داشته باشند.

سردار مویدی با اشاره به مصرف قرص ترامادول در ایران افزود: قرص ترامادول متاسفانه به شیوه‌های مختلف در دسترسی مردم قرار می‌گیرد. از آن‌جایی که پلیس وظیفه دارد مصرف این گونه داروها را که عوارض بسیار خطرناکی برای افراد جامعه به دنبال دارد، هشدار دهد که نظارت کافی بر تهیه، توزیع و نوع مصرف آن به مختلف اعمال شود.

برخورد با عطاری‌ها و داروخانه‌های پخش کننده غیر مجاز ترامادول‌

رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر کشور با اشاره به توزیغ غیرمجاز  ترامادول در عطاری‌ها و داروخانه‌ها گفت : قطعا با مشاهده و تخلف و توزیع غیرمجاز قرص‌های ترامادول در عطاری‌ها و داروخانه‌ها با‌ آن‌ها برخورد قانونی و قاطع می‌شود و بر اساس قانون و مقررات مرتبط با داروهای غیر مجاز با آن‌ها برخورد می‌شود.

وی افزود: در حقیقت وزارت بهداشت متولی اجرایی کردن قانون و مقررات برخورد با متخلفان پخش کننده غیر مجاز قرص‌های ترامادول در عطاری‌ها و داروخانه‌ها است و پلیس نیز در صورت مشاهده و با لحاظ دسترسی که به بازار و در مبادی ورودی و خروجی دارد با توزیع کنندگان غیر مجاز برخورد و آن‌ها را در اختیار مراجع مرتبط قرار می‌دهد.

مؤیدی در خصوص صادرات قرص‌های ترامادول به کشورهای دیگر در ایران تاکید کرد: متاسفانه قرص ترامادول در دنیا به وفور تولید می‌شود و برخی از کشورهای همسایه این قرص را در بازار به عنوان قاچاق تلقی می‌کنند طبیعی است اگر از مرز‌های جمهوری اسلامی ایران این قرص وارد کشور آن‌ها شود به طبع تبعات بسیار بدی را به دنبال خواهد داشت.

رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر کشور در پایان گفت:‌ جمهوری اسلامی ایران نیز همزمان با سایر کشورها باید قوانین لازم را برای مقابله با توزیع غیر قانونی و کنترل نشده وضع و اجرا کند.