گروه بین الملل ـ عباس سروستانی*: سه روز از فاجعه غم بار در منا که باعث کشته و زخمی شدن بیش از ۵۰۰۰ نفر از زائرین بیت الله الحرام شد می گذرد و در طول این مدت تحلیل های مختلفی از سوی صاحب نظران در مورد این حادثه ارائه شده و طیفی از واکنش های مختلف از سوی کشورهای منطقه را در پی داشته است.
در حالی که شرکای منطقه ای دولت سعودی سعی می کنند اتفاق رخ داده را حادثه ای طبیعی و قضا و قدر الهی جلوه دهند، رقبای منطقه ای و منتقدان این دولت وقوع این گونه حوادث زنجیره ای را در بزرگترین اجتماع عبادی ـ سیاسی مسلمانان را سندی بر بی کفایتی دولت فعلی عربستان تلقی می کنند.
گرچه در گذشته نیز از این گونه حوادث برای حجاج اتفاق افتاده است؛ اما مجموعه ای از شرایط سیاسی داخلی دولت سعودی و شرایط سیاسی منطقه ای باعث شده تا تحلیل این رویداد پیچیده تر و واکنش ها به آن بعضاً شدید و فراتر از حد انتظار باشد.
تحلیل های ارائه شده در رسانه های مختلف در خصوص این فاجعه عمدتاً حول بی تدبیری دولت آل سعود، بی تجربگی نیروهای میدانی در مدیریت بحران و همچنین بی نظمی زائرین برخی کشورهای آفریقائی می چرخد؛ اما نباید از نقش رقابت داخلی آل سعود در رقم زدن این فاجعه غافل شد.
به قدرت رسیدن ملک سلمان و ناتوانی وی در اداره حکومت و افزایش رقابت بر سر مناصب سیاسی در نسل دوم آل سعود به شکل مشخصی باعث تفرقه و بحران مشروعیت در میان نظام سیاسی حاکم شده و همین أمر باعث شد تا این رژیم به منظور سرپوش گذاشتن بر بحران مشروعیت و ناکارآمدی داخلی به جنگ خارجی متوسل شود و با استفاده از دیپلماسی دلار برخی از کشورهای منطقه را با خود همراه و به کشور مظلوم یمن حمله نماید.
بنابراین حمله رژیم سعودی به یمن، حمایت از گروه های تروریستی ـ تکفیری و اتخاذ سیاست های کینه توزانه نسبت به جمهوری اسلامی و جبهه مقاومت را می توان در راستای حیله قدیمی دشمن سازی به منظور حفظ اتحاد داخلی و سرپوش گذاشتن بر بحران های داخلی این کشور تلقی کرد؛ چرا که دشمن خارجی و اعلان شرایط جنگی به دولت فعلی آل سعود این امکان را می دهد تا ضمن معرفی خود به عنوان قهرمان ملی، به بهانه شرایط جنگی مخالفان داخلی خود را منکوب و بدین وسیله موقعیت خود را تثبیت نمایند.
اما آنچه مسلم است ناتوانی ملک سلمان در تدبیر امور سیاسی عربستان، کودتای سیاسی محمد بن سلمان و اتخاذ رویکرد تهاجمی در سیاست خارجی، شکست های پیاپی در نزاع های منطقه و فرسایشی شدن جنگ یمن و افزایش هزینه های آن موجی از نارضایتی ها را در سطح افکار عمومی داخلی عربستان و جهان اسلام به وجود آورده و باعث تقویت مخالفان دولت سعودی شده است.
در این میان به دلیل فضای بسته سیاسی و نبود مجاری قانونی و فضای باز دموکراسی برای فعالیت مخالفان، آنها از هیچ اقدام سلبی و ایجابی به منظور ضربه زدن بر حاکمان سعودی فروگذاری نمی کنند و حوادث أخیر مکه در لحظه ورود محمد بن سلمان و تغییرات سیاسی پس از آن را نیز می توان در راستای همین رقابت های سیاسی میان دو طیف خاندان آل سعود ارزیابی کرد.
مخالفین رژیم فعلی آل سعود با یک اقدام برنامه ریزی شده اولاً از رقبای داخلی خود انتقام گرفته و بر دامنه نارضایتی عمومی و بحران مشروعیت و کارآیی پادشاه فعلی افزودند و ثانیاً با رقم زدن فاجعه انسانی برای زائرین کشورهای مختلف اسلامی، این حادثه را سندی بر بی کفایتی دولت فعلی عربستان دانسته و متحدان منطقه ای جدیدی برای تغییر حاکمان فعلی عربستان برای خود دست و پا کرده اند.
* کارشناس مسائل سیاسی
نظر شما