خبرگزاری مهر – گروه استانها: بر اساس آمار منتشرشده از سوی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، جنگل‌های ایران تنها ۸.۸درصد مساحت كشور را در برگرفته و بر همین اساس حدود ۱۴ میلیون هکتار سطح پوشش جنگلی کشور است.
این در حالی است که جنگل‌های کشور ازنظر مدیریتی به دو گروه جنگل‌های شمال و جنگل‌های خارج از شمال تقسیم‌شده‌اند که جنگل‌های شمال به تمام ناحیه رویشی هیركانی و خزری اتلاق شده و جنگل‌های خارج از شمال نیز در چهار ناحیه رویشی ایران و تورانی، زاگرس، خلیج‌فارس و ناحیه ارسبارانی دسته‌بندی‌شده‌اند.
ارزش اقتصادی ۳۰۰ هزار میلیارد ریالی جنگل‌های کشور
بر همین اساس کارشناسان ارزش اقتصادی جنگل‌های كشور را ۳۰۰ هزار میلیارد ریال برآورد کرده‌اند و در حقیقت به خاطر خدمات رایگانی است که این نعمت خدادادی در اختیار سرزمینی قرار داده که نزدیک به ۹۰ درصد مساحت آن را اقلیم خشک و نیمه‌خشک در برگرفته است.
در حقیقت حفاظت از جنگل‌ها و محیط‌زیست کشور درنهایت به حفاظت از چرخه زیستی و حراست از امنیت غذایی کشور منجر خواهد شد.
از سوی دیگر باید به این نکته مهم اشاره کرد که سرانه جنگل در كشور ۰.۱۷ هكتار بوده درحالی‌که سرانه جهانی جنگل ۶۲ صدم هكتار است، با درنگ در آمارهای گفته‌شده درخواهیم یافت که توجه به حفظ، احیاء و توسعه جنگل‌های كشور امری مهم و الزامی است.
سرمایه اندکی که در حال نابودی است
شوربختانه همین اندک سرمایه سبز کشور به دلایلی همچون شتاب‌زدگی در امر توسعه، اجرای طرح‌های صنعتی، خدماتی، دامداری و کشاورزی بدون در نظر گرفتن شرایط اکولوژیکی کشور در کنار بی‌اهمیت جلوه دادن طرح‌های مهمی همچون آمایش سرزمین و ارزیابی‌های محیط زیستی و ارزیابی‌های استراتژیک و همچنین طرح‌های بسیار مهم آبخیزداری که تنها بر روی کاغذ مانده‌اند، اسباب از بین رفتن جنگل‌ها و مراتع کشور را فراهم آورده است.
از طرفی آتش‌سوزی‌های گاه و بی‌گاه عرصه را بر جنگل‌های کشور تنگ کرده و نبود امکانات و عدم تجهیز نیروهای منابع طبیعی و محیط‌زیست سبب از بین رفتن حجم بسیار زیادی از جنگل‌های کشور شده و آسیب‌های متعددی را به تنوع زیستی و محیط‌زیست کشور تحمیل کرده است.
به دیگر سخن فعالیت‌های انسان‌ساخت مهم‌ترین دلیل از بین رفتن جنگل‌های کشور بوده که همین امر عاملی برای فرسایش بی‌سابقه خاک، از بین رفتن منابع آب و به خطر افتادن تنوع زیستی کشور است و در کنار این موارد فوق باید دلایلی همچون خشک‌سالی‌های عمیق و پی‌درپی و تغییرات آب و هوایی را نیز اضافه کرد.
مهرداد فتحی بیرانوند مدیرکل محیط‌زیست لرستان در این رابطه به وضعیت جنگل‌های زاگرس اشاره‌کرده و می‌گوید: جنگل‌های زاگرس درواقع باید گفت که ریه‌های تنفسی کشور محسوب می‌شوند و بخش عمده‌ای از آب‌های زیرزمینی، حیات‌وحش و ... کشور را حفظ می‌کنند.
وی با تأکید بر اینکه زندگی مردم کشور وابسته به جنگل‌های زاگرس است گفت: بااین‌وجود متأسفانه جنگل‌های زاگرس حال‌وروز خوشی ندارند و حفظ آن‌ها نیازمند توجه مسئولان در سطح کلان ملی است.
فتحی بیرانوند بابیان اینکه شش میلیون هکتار جنگل در حوزه زاگرس وجود دارد تصریح کرد: از این میزان بیش از هزار و ۲۰۰ هکتار دچار خشکیدگی و آفات شده و از بین رفته‌اند.
یک‌پنجم جنگل‌های زاگرس از بین رفت
وی بابیان اینکه حدود یک‌پنجم جنگل‌های زاگرس تاکنون از بین رفته است گفت: همچنین تاکنون بیش از ۵۶۰ هکتار از جنگل‌های استان لرستان که در حوزه زاگرس قرار دارند نیز نابودشده‌اند.
مدیرکل محیط‌زیست لرستان با تأکید بر اینکه اگر فکری به حال جنگل‌های زاگرس صورت نگیرد در سال‌های آینده این امر تبدیل به یک بحران خواهد شد گفت: متأسفانه امروز جنگل‌های زاگرس با تغییر کاربری‌ها، زغال گیری، چرای بی‌رویه و ... در حال نابودی هستند.
فتحی بیرانوند بابیان اینکه بر اساس برآوردهای صورت گرفته قیمت هر درخت بیش از دو هزار دلار است عنوان کرد: این در حالی است که میزان جریمه‌ای که طی دهه ۴۰ بابت قطع هر درخت در قوانین در نظر گرفته‌شده تنها ۲۰ هزار تومان است.
وی همچنین به بحث آتش‌سوزی‌های جنگل‌های زاگرس اشاره کرد و افزود: متأسفانه امسال بیش از سه هزار و ۵۰۰ هکتار از جنگل‌های لرستان در مناطق آزاد و حفاظت‌شده دچار آتش‌سوزی شده است.
لزوم همکاری بین بخشی برای حفاظت از جنگل‌ها
یک استاد دانشگاه با اشاره به اهمیت حفاظت از جنگل‌های کشور به خبرنگار مهر می‌گوید: بررسی و اندازه‌گیری وضعیت فعلی جنگل‌ها با استفاده از شاخص‌ها و معیارهای مدیریت پایدار جنگل که در فرآیند جهانی مونترال و منطقه‌ای قاهره به آن‌ها اشاره‌شده تا زمانی که وضعیت جنگل‌ها ازنظر سلامت اکولوژیک، شادابی، میزان کربن، جایگاه و شرایط اقتصادی و معیشت مردم محلی تعیین نشود، هرگونه تصمیم‌گیری در مورد جنگل‌های ایران، به دلیل ناکافی بودن اطلاعات، ناکام خواهد ماند.
فرزاد ویسانلو در همین ارتباط می‌گوید: قبل از انجام هرگونه پروژه ملی یا منطقه‌ای که در محدوده‌های جنگلی یا در حاشیه آن‌ها تدوین می‌شود تشکیل جلسات ماهانه با همه افراد ذینفع اعم از مردم محلی، سازمان‌های مردم‌نهاد، انجمن‌های کوهنوردی، ورزشی، دانشگاه‌ها، راهداری، مسکن، تأمین اجتماعی ضروری است و نارضایتی فقط یکی از گروه‌های ذینفع موجب تصویب نشدن طرح مربوطه خواهد شد.
لزوم تدوین طرح بررسی معیشت مردم ساکن در حاشیه جنگل
وی در ادامه با اشاره به تدوین طرح بررسی وضعیت فعلی اکولوژیک جنگل‌های کشور برای جنگل‌های هر منطقه از کشور با استفاده از طراحی یک پژوهش بزرگ ملی و به کار گرفتن همه پتانسیل‌های علمی و اجرایی هر منطقه خواستار مشارکت جدی اساتید، دانشجویان، کارشناسان اجرایی و سازمان‌های مردم‌نهاد شده و تخصیص اعتبار برای انجام پایان‌نامه‌های دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری و حمایت از طرح‌های مرتبط دانشگاهی در این زمینه را راهبردی ارزیابی می‌کنند.
این استاد دانشگاه با اشاره به این موضوع که بررسی علل احتمالی آلودگی‌های موجود در جنگل‌های هر منطقه و لزوم تدوین قوانین کنترلی در این راستا بسیارمهم است، می‌گوید: تدوین طرح ملی بررسی معیشت مردم ساکن در داخل و حاشیه جنگل‌های ایران نیاز است که این طرح در هر استان بومی‌سازی و اجرا شود.
یارانه سوخت به جنگل نشیانان و افراد کوچنده اختصاص یابد
وی ادامه می‌دهد: بررسی سنت‌ها، عقاید، باورها، گرایش‌ها فرهنگی و همه جنبه‌هایی که ممکن است روند برخورد مردم با جنگل را تحت تاثیرقرار دهد، موردنیاز است این طرح، در دو فاز اقتصادی و اجتماعی و توسط پژوهشگران محلی موردنیاز است.
این متخصص جنگل در ادامه می‌گوید: تدوین طرح جامع مطالعات افراد کوچ رو و نیمه کوچ رو و روابط آن‌ها با منابع طبیعی مناطق پیمایش شده با تأکید بر اثرات اکولوژیک و اقتصادی در هر منطقه نیز بسیار حیاتی بوده و درروند مدیریت صحیح جنگل‌ها اثرگذار خواهد بود.
این عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد بروجرد بابیان این موضوع که تخصیص یارانه سوخت به جنگل نشیانان و افراد کوچنده و بررسی دقیق نیاز هر خانوار به سوخت در هر فصل و هرسال باید مورد ارزیابی و بازبینی قرار بگیرد، ادامه داد: اختصاص زمین‌های کشاورزی کم بازده به زراعت چوب با گونه‌های سریع ارشد و ارائه تسهیلات در این خصوص به روستاییان برای کاهش فشار بهره‌برداری غیرمجاز از جنگل‌ها می‌تواند راهگشای بسیاری از مخاطرات باشد.
هنرمندان به کمک حفاظت از جنگل‌ها بیایند
این مدرس دانشگاه تشکیل کارگروه فرهنگی ماهانه با حضور تمامی هنرمندان، برنامه‌سازان تلویزیون و رادیو در سازمان حفاظت محیط‌زیست باهدف ایجاد تشویق مردم به فرهنگ صحیح درست مصرف کردن برای ترویج و بالا بردن دغدغه‌ها و حساسیت‌های محیط‌زیست به‌ویژه در حوزه جنگل را گامی مثبت ارزیابی کرده و در همین ارتباط ادامه می‌دهد که می‌توان یک سرفصل درس سه واحدی حفاظت محیط‌زیست و جنگل در همه رشته‌های دانشگاهی تدوین کرد.
ویسان لو در خاتمه بابیان این موضوع که ارائه پیشنهاد‌ها درزمینهٔ رفع تخریب جنگل‌ها بعد از انجام مراتب فوق امکان‌پذیر است، افزود: در حوزه برخوردهای قانونی با متخلفی که در آتش‌سوزی‌ها و از بین بردن تنوع زیستی نقش دارند بازبینی مجدد و کارشناسانه صورت گرفته و با متخلفین برخورد سخت‌تری صورت بگیرد.
درنهایت باید به این نکته بسیار مهم اشاره کرد که با توجه به منابع اندک کشور ما در حوزه جنگل می‌طلبد امکانات و بودجه بیشتری درراه حفاظت از داشته‌های طبیعی در نظر گرفت.
این در حالی است که در ناحیه رویشی زاگرس برنامه‌های مبنی بر توسعه تنها بر اساس آمایش سرزمین و برنامه‌های ارزیابی‌های محیط زیستی مورد بازبینی و دقت بیشتری قرارگرفته و اجازه بهره‌گیری از این نواحی ارزشمند را نداده و بر صنعت گردشگری در این منطقه که سبب بازگشت شادابی و رونق اقتصادی در بین جوامع محلی می‌شود بهای بیشتری داده شود.
نظر شما