صعود قلم تا ستيغ سخن و انديشه ؛ گزارش اختصاصي مهر از نكوداشت نصرالله مرداني در شيراز و كازرون

خودروي حامل ميهمانان شاعر هم از مهرباني زلال باران بي نصيب نمي ماند !

ورود به مهد ادب ؛ شيراز


باران يكرز - لحظه ترك هواپيما - مسافران شيراز را غافلگير كرد ، يكريز و يكدست ؛ با همان كرامت هميشگي .

شيراز - از قديم الايام - شهرفرهنگ وهنربوده است ، حضور دراين خطه كهن تداعي كننده خاطرات بسياري ازگذشته هاي دور و يادآور اتفاقات متعددي درسالهاي اخير است ، اين باراما " سفر فرهنگي اهل قلم " يك نام متواضع  و يك چهره متبسم را به دنبال خود يدك مي كشد تا آن را گرامي بدارد : " نصرالله مرداني " و قلمي كه پرتوان و بي توقع ، اعتلاي ادبيات معاصر را پي گرفت . اكنون قراراست طي كنگره اي دو روزه زندگي ، انديشه و شعر اين اديب گرانمايه را تبيين و تحليل كنند؛

حميد سبزواري ، عباس براتي پور، مصطفي محدثي خراساني ، حسين اسرافيلي ، علي رضا قزوه ، سعيد يوسف نيا ، حميد هنرجو، پرويز بيگي حبيب آبادي ، سعيد بيابانكي ، ابراهيم سنايي  و عده اي ديگر كه برخي " شيرازي الاصل " اند و خود را به كنگره " ستيغ سخن" رسانده اند ، با دستي پراز شعر و مقاله . 

در امتداد خيابانهاي باراني شهر كه درمسيرعبورخودروي حامل ميهمانان شاعر و نويسنده قرار گرفته است ، يك نگاه آرام نظر همه را جلب مي كند ، همان نگاهي كه بر كارت دعوت كنگره " ستيغ سخن " هم نقش بسته است ، نگاه شاعري كه خيره به آفاق سبز معناست و چشمهايي كه به سمت  سبز فردا پلي از شكوفه و بهار بسته است ؛

آغاز رسمي برنامه

صفار هرندي : برخي از نامرادي ها به اين خاطر است كه مثل نصر الله مرداني ها جلودارنيستند   

                                                  



تالار حافظ شيراز در چهارراه حافظيه - امروز چهارم اسفند ماه - پذيراي ده ها چهره فرهنگي ، ادبي و دانشگاهي است ، دكتر كاووس حسنلي ، از شاعران معاصر و مقيم شيراز كه در مركز حافظ شناسي مشغول به فعاليت است ، با مقاله اي از مرداني به عنوان چهره متعهد ادبي نام مي برد .

آيت الله حائري شيرازي - نماينده ولي فقيه و  امام جمعه شيراز، محمد حسين صفار هرندي - وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي ، رضا زاده استاندار فارس ، پيش نمازي - مديركل صدا و سيماي فارس ، حميد سبزواري و ... ، صف نخست مدعوين مراسم افتتاحيه كنگره را تشكيل داده اند .

محمد حسين صفار هرندي طي سخناني مي گويد : مرداني از مرداني است كه با تلاطم دوران ، فراز و نشيب نيافت و امواج دروني دل او بود كه همچنان دوران ساز و تعيين كننده بود . مرحوم نصر الله مرداني اگرچه قبل از انقلاب هم شاعر بود اما تولد واقعي او بايد در شعر پس از انقلاب ديده شود .

وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي تصريح مي كند : " مرداني " مرد عرفان است ،  اما نه عرفان دروغين كه دستاورد برخي دكه هاي سوداگري است ، او اين عرفان را به دور ريخت و در مكتب عرفان امام ( ره ) زانو زد .

صفار هرندي با تاكيد بر ضرورت همراهي شاعر با مردم و طبقات مختلف اجتماعي يادآور مي شود : او ( نصرالله مرداني ) با رنج هاي مردم هماره است وبي تفاوت از كنار واقعه ها نمي گذرد  ،  يعني خود واقعه را در هيچ مرحله اي از دست نمي دهد وحتي در دوران بسيار جانسوز بيماري هم به آرمانهايش مي انديشد .

وزير ارشاد در پايان ، با تاكيد بر اين كه در حق برخي از نخبگان فرهنگ و ادب انقلاب اسلامي كوتاهي شده است ، اظهار مي كند : برخي نامرادي ها به اين خاطر است كه مثل نصر الله مرداني ها جلودار نبوده و نيستند و برجاي آنها كساني تكيه زده اند كه هيچ بهره اي از عشق و معرفت نداشته و ندارند .

دكترحسين رزمجو - استاد دانشگاه فردوسي مشهد نيز از جمله كساني است كه دعوت كنگره ستيغ سخن را اجابت كرده است .
اين محقق فرهنگي و نويسنده معاصر درباره مرداني مي گويد : شاعر توانا و متعهد انقلاب اسلامي ايران " نصرالله مرداني " كه تا كنون آثار نغز و زيبايي چون " قيام نور" ، " خون نامه خاك " و " آتش ني " را از او ديده ايم و مشام جان را با عطر دلاويز شعر لطيف و مايه ورش معطر ساخته ايم ، به كاري تازه و ابتكاري در خور ستايش دست مي يابد و تذكره  منظومي را در قالب مثنوي ترجيع بند گونه اي به بحر متقارب در 27 بند و به طور كلي 297 بيت به نام " ستيغ سخن " كه شايد در نوع خود بي نظير با كم نظير باشد ، به سلك نظم  در مي آورد و به دوستداران ادب كهنسال ايران زمين تقديم مي دارد.

وي در ادامه خاطرنشان مي سازد : هنگامي كه از سير معنوي اين گلزار و پرواز جان در فضاي پر صفاي آن باز مي آيم ، احساس و نظرم در باره  " ستيغ سخن " چونان كسي است كه بر قله كوهستاني سر به فلك كشيده ، بالا رفته باشد و در چشم انداز اطراف خود هزاران منظره  بديع فريبا را ببيند و هواي پاك چكاد چنين كوهسار بلند و استواري را استشمام كند و افق وسيع آكنده از قطعات ابر مقابل خود را كه الوان رنگارنگ خورشيد  صبحگاهي آن ها را به گونه تابلوهايي شكوهمند و چشم نواز در آورده اند ، مشاهده كند  و نشاط و نيروي خاص را دريافته باشد .

 دكتر حسين رزمجو - استاد دانشگاه فردوسي مشهد

به نظر من مطالعه  " ستيغ سخن " چنين حال و هوايي را در فضاي ذهني و عاطفي هر خواننده  هنر دوست صاحب دلي فراهم مي كند و هنگامي كه اين مجموعه كه وجه تسميه  آن يادآور شاهنامه -شاهكار استاد سخن ، حكيم ابوالقاسم فردوسي - را مي خواند ؛ - آنجا كه مرداني هنر شاعري را اين گونه مورد خطاب قرار داده است  :

                                به شهنامه ات آخت تيغ خرد                حكيم سخن بر " ستيغ " خرد

وي در ادامه مي گويد : و بي گمان از اين رهگذر بر آن چكاد سر بر آسمان ساينده بر مي آيد، عرصه هزارساله شعر كهن فارسي را با تمام عظمتش در منظره  چشم دل مي بيند و چهره هاي بيش از دو هزار شاعر پارسي گوي را كه نامشان زينت بخش تاريخ ادبيات ايران - بلكه جهان - شده است به تربيت زمان زندگي شان در آيينه  اين " تذكره  منظوم " مشاهده مي كند ، مآلا بر هنرمندي سراينده  " ستيغ سخن " كه با تلميحاتي زيبا و به جا، چنان استادانه به روحيات و برخي از ويژگي هاي شعري هر كدام از آنها اشارتي لطيف كرده است، آفرين مي فرستد.

دكتر جليل تجليل هم درباره شعرهاي نصر الله مرداني اين گونه مي گويد : تركيب سازي و تصوير پردازي مرداني بسي دل انگيز است و ابتكاري؛ مرداني در اين كار ابتكار را به اوج مي رساند و ايماژهاي او از يك سو رنگ و بو از سبك هندي برده است و از ديگر سو از شعر معاصر تحفه ها آورده است.

او در آفرينش استعاره و اسنادهاي مجازي بسي قوي دست است. در يكي از غزل ها، دل را كتيبه  خورشيد روزگاران و صداي خون آن را آيه هاي قرآن دانسته است.

نوبت به شعرخواني حميد سبزواري - از پيشكسوتان شعر انقلاب اسلامي مي رسد ، يكي از همان جمع پرشور شاعران انقلاب ، جمعي متشكل از سبزواري ، شاهرخي ، مهرداد اوستا ، نصرالله مرداني ، سپيده كاشاني ، و ...

محمد حسين ممتحني - مشهور به حميد سبزواري مي گويد :  ايشان يكي از شاعران متعهدي بود كه در راه انقلاب ، زحمت هاي بسياري متقبل شد. در هنگام جنگ مردم را به رفتن به ميدان نبرد تشويق مي كرد. عده اي از ما به ترغيب ايشان در صفوف رزمندگان حضور پيدا مي كرديم. نمي گويم مي جنگيديم ، اما برنامه هايي جهت قوت قلب ياران خودي انجام مي داديم. شعرا و نويسندگان و امروز همگي به اجر كارهايشان رسيده اند؛ عده اي هم به درجه والاي شهادت نايل شدند.

ذكريا اخلاقي - شاعر معاصر نيز  مي گويد : شعر معاصر ما ، به ويژه شعر انقلاب ، به اقتضاي مباني ديني و فرهنگي انقلاب و دفاع مقدس ، بر پايه ي تعهد و آرمانهاي الهي بنيانگذاري شده است .

وي مي افزايد : حضور قدرتمندانه شاعران مسلمان و متعهدي چون مهرداد اوستا، حميد سبزواري، علي معلم ، مشفق كاشاني ، محمود شاهرخي ، حسن حسيني، قيصر امين پور و نصرالله مرداني در در اين عرصه، باعث شد كه شعر ما، جلوه گاه افتخار آميز از ارزش هاي انساني و مفاهيم آرماني به شمار آيد. دهه ي نخستين انقلاب، بي شك، از تابناك ترين دوران هاي شعر متعهد ايران زمين است .

محمدرضا سرشار (رضا رهگذر) بنيانگذار انجمن قلم ايران و قصه گوي ظهر جمعه نيز طي مقاله اي مي نويسد : مرداني، حدود چهار سلا پيش ، درصدد برآمد كه طي تحقيق پردامنه و سنگين، كليه اشعاري را كه درطول تاريخ، توسط شاعران مختلف درباره ي واقعه عاشورا وامام حسين (ع) سروده شده است، شناسايي و گردآوري كند تا سپس در يك قالب علمي دست به انتشار آن ها بزند.

محمد رضا سرشار ( رضا رهگذر)
بنيانگذار انجمن قلم ايران

اين نويسنده معاصر و قصه گوي شناخته شده ظهر جمعه راديودر ادامه يادآور مي شود : البته از سالها قبل با گردآوري كتاب هاي مورد نياز، تدارك اين كار عظيم را ديده بود. تا آن كه مجمع جهاني اهل بيت (ع) پيشتيباني قضيه را بر عهده گرفت و استاد باشور وهيجان، مشغول تحقق اين آرزوي بزرگ ديرينه خود شد .

ديگر شاعر مدعو كه به كنگره ستيغ سخن آمده خليل عمراني  است .  او اكنون مشاور فرهنگي وزير آموزش و پرورش است ، عمراني با تقدير از نقش ارزنده نصر الله مرداني در شكل گيري شعر پس از انقلاب  مي گويد: عشق به اهل بيت (ع) از خصلت هاي وجودي مرداني بود كه در شعر و زندگي او تجلي روشني داشت. در طول بيست سال آشنايي ام با مرداني، همواره او را عاشق اهل بيت (ع) ديدم. اهل بيت در شعر مرداني مستقيم و غير مستقيم حضور داشتند. چه آن جا كه مستقيما به وصف با مرثيه خاندان عصمت و طهارت مي پرداخت و چه آن جا كه در ساير شعرهايش جلوه اي از زندگي و زمينه هاي الگويي انديشه و رتفار آنان را پشتوانه پيام فكري ، اخلاق و اجتماعي خود مي كرد.

رضا لطف اللهي و خليل شفيعي
مجريان برنامه

در همين راستا رهبر و ولايت فقيه در ذهن و زبان مرداني جايگاهي ويژه داشت. به طوري كه در طول ربع قرن انقلاب تا كنون، همواره پشت سر رهبري حركت كرد و شاگردان خود را نيز به اين عبادت مهم تشويق مي كند. شاهد مدعا شعرهايي است كه مرداني در وصف امام خميني (ره) و مقام معظم رهبري سروده. رفتار اجتماعي مرداني نيز در طول اين سال ها بر همه كساني كه او را مي شناسند، مبين و مبرهن است.

سيد عبدالجبار كاكايي نيز ديگر شاعري است كه طي مقاله اي در ويژه نامه كنگره ستيغ سخن ، درباره نصر الله مرداني به اظهار نظر مي پردازد، او تصريح مي كند :  زنده ياد نصرالله مرداني نه تنها بر ادبيات جنگ ما بلكه بر ادبيات پس از انقلاب هم تاثير گذار بود، به ويژه در حوزه ي زبان.

به گفته كاكايي ، نصرالله مرداني در مفردات و تركيبات داراي خلاقيت ها و نو آوري هايي بود كه اگر در دوره  جنگ ، شعر انقلاب ، گل نمي كرد و او را همراه شاعراني چون قيصر امين پور، سيد حسن حسيني و سلمان هراتي در زمره شعراي جنگ و انقلاب قرار نمي داد، مي توانست به اشعار او شكل ديگري دهد. مي توانيم از نصر الله مرداني به عنوان يك چهره تاثيرگذار بر ادبيات اجتماعي خود نام ببريم .

وي در ادامه مي نويسد : به طور معمول شعرايي بوده اند كه در آثارشان بوي حماسه هم به مشام مي رسيده است. يكي از وجوه دوره  مشروطيت همين بود كه غزل وارد عرصه  سياست شد، مثل غزل هاي فرخي يزدي. اما نصر الله مرداني اساس كار خود را روي تركيب غزل و حماسه گذاشت. او از شعرايي بود كه بيش از بقيه به اين موضوع توجه داشت و بيشترين همتش را نيز به همين جريان معطوف كرد .

محسن حسن زاده ليله كوهي - احد ده بزرگي ، امير علي مصدق ، عبدالرحيم سعيدي راد  و ... نيز از ديگرميهمانان اين كنگره  دو روزه  بودند ، نام سيد عبدالجبار كاكايي ، عباس مشفق كاشاني ، علي موسوي گرمارودي و بهمن ساكي هم علي رغم دريافت بليط هواپيما و اعلام آمادگي براي حضور در شيراز ، در فهرست غايبان كنگره  خوش مي درخشيد !  
  

در حاشيه كنگره ستيغ سخن ؛

*  تالار حافظ شيراز در يكي از شاخص ترين نقاط شهر شيراز و در مجاورت آرامگاه حافظ بزرگ ، محيطي مناسب براي برگزاري كنگره و گردهم آيي چهره هاي فرهنگي و ادبي است.

* همزمان با تهران و خراسان ، طوماري در محكوميت هتك حرمت به مقدسات اسلامي پيش روي مدعوين اهل قلم قرار گرفته و به امضاي حاضران مي رسد .

* كنگره " ستيغ سخن " نيزمانند سايرگردهمايي هاي فرهنگي و هنري ، دركنار برنامه هاي رسمي ، ازبرنامه هاي غيررسمي هم بي بهره نيست ، شعرخواني در بيرون از سالن ، عرضه كتاب با امضاي مولف و عكس هاي يادگاري .

* با وجود كثرت شاعران مدعو و ازدياد ميهمانان ، شاعران و سخنرانان ، خليل شفيعي (شاعر معاصر) و رضا لطف اللهي - دبير انجمن شاعران انقلاب در شيراز به مدد يكديگر، اجراي مناسبي در اين كنگره از خود به يادگار مي گذارند .

* زمزمه بزرگداشت شاعرپيشكسوت معاصر" محمد خليل جمالي - مذنب " در آينده اي نه چندان دور، از زبان علي رضا مسعودي - دبير سختكوش كنگره ستيغ سخن شنيده مي شود كه ازنظرتعدادي از اهل قلم و ادب ، ضرورت برگزاري اين بزرگداشت با توجه به وضعيت جسمي استاد بيش ازپيش احساس مي شود .

* حضور پررنگ خانواده زنده ياد استاد نصرالله مرداني ، به ويژه فرزندش "محمد حسن" در كنگره و تلاش در ايجاد هماهنگي در برنامه هاي كنگره تلويحا و تصريحا گوياي اين واقعيت است كه "تداوم قلم انديشمند" در آينه اراده نسل پس از او آشكار مي گردد .

* جمعيت حاضر در تالار ، هنگام تجليل از خانم نجابت جعفري توسط وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي  همسر نصرالله مرداني به شايسته ترين وجه به تشويق و ابراز احساسات پرداخت.

* محمد حسين صفارهرندي - وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي - علي رغم استقرار هيئت دولت دراستان چهارمحال و بختياري ، خود را براي ساعاتي به مراسم افتتاحيه كنگره ستيغ سخن رساند كه اين قدرشناسي فرهنگي تحسين متوليان كنگره و اهل قلم مدعو را به دنبال داشت .

* اولين روز در شيراز و دومين روز در كازرون شاهد برگزاري كنگره ستيغ سخن بوديم . همراهي صميمانه مردم كازرون در اجراي برنامه شعرخواني در كنار آرامگاه نصرالله مرداني و حضور گسترده آنها در محل اجراي مراسم ، ظرفيت بالاي فرهنگي در اين خطه را به مسئولان فرهنگي كشوريادآوري مي كند ، اينكه شهرها و استانهاي كشورهم بايد ازامكانات فرهنگي سهم داشته باشند و به موضوع " تمركززدايي از پايتخت " در حوزه فرهنگ بايد نگاه جدي شود . 

* عباس براتي پور به خاطر سرودن شعري براي زنده ياد نصرالله مرداني تقدير شد .