مرور تاریخی زندگی و آثار بانوی هنرمند/ کیوریتوری علم و هنر است

فریار جواهریان دبیر نمایشگاه «در جستجوی گمشده» که به نمایش آثار فریده لاشایی در موزه هنرهای معاصر تهران اختصاص دارد در گفتگو با خبرنگار مهر درباره علت چیدمان آثار این هنرمند با آثار منتخب گنجینه این موزه بیان کرد: حدود دو سال پیش که با ریاست موزه هنرهای معاصر تهران برای برگزاری نمایشگاه آثار خانم لاشایی وارد مذاکره شدیم، آقای ملانوروزی اعلام کرد که در سیاست کنونی این موزه نمی توانیم تمام فضای نمایشگاهی آن را فقط به آثار یک هنرمند اختصاص دهیم و باید حداقل دو یا سه هنرمند آثارشان در قالب یک نمایشگاه ارائه شود، به همین دلیل تصمیم گرفتیم که آثار خانم لاشایی را با منتخبی از آثار گنجینه موزه ترکیب کنیم.

وی افزود: آقای چلانت که دبیر و کیوریتور شناخته شده جهانی است و سال‌ها کیوریتور گوگنهایم بوده و مدیریت هنری فونداسیون پرادا را نیز بر عهده دارد، قبول کرد که با ما در برگزاری این نمایشگاه همکاری کند. بیشتر آثار گنجینه موزه نیز به انتخاب اوست و هدف این بود که پس زمینه ای تاریخی، هنری و بین المللی برای دوران زندگی لاشایی به وجود آورند.

ارتباط بصری میان آثار خارجی گنجینه با آثار ایرانی

دبیر نمایشگاه «در جستجوی گمشده» با اشاره به ارتباط بصری میان آثار خارجی گنجینه با آثار ایرانی آن یادآور شد: رابطه ای بصری بین آثار هنرمندان بین المللی گنجینه و آثار هنرمندان ایرانی گنجینه وجود دارد و شباهت های زیادی میان این آثار دیده می شود به طور مثال بین خط حسین زنده رودی با اثر فرانس کلاین شباهت وجود دارد و یا بین اثر محصص و فرانسیس بیکن رابطه و شباهتی دیده می شود.

جواهریان با بیان این که کل نمایشگاه «در جستجوی گمشده» بر اساس تاریخ زندگی زنده یاد لاشایی چیدمان شده است، اظهار کرد: در این نمایشگاه به صورت روایت تاریخی شاهد اشیاء، عکس ها، اسناد و مدارکی از دوران  کودکی فریده لاشایی هستیم که در ابتدای نمایشگاه درون ویترین چیده شده است و آثار هنری وی نیز به صورت مرور تاریخی چیدمان شده است. همچنین ما سعی کردیم آثاری را از گنجینه موزه انتخاب کنیم که با آثار لاشایی مرتبط باشد.

نمایش ویدیوهایی ساخته شده توسط فریده لاشایی

جواهریان درباره ویدیوهایی که در مسیر نمایشگاه ارائه شده است، توضیح داد: برخی از این ویدیوها به عنوان پس زمینه تاریخی دوران زندگی فریده لاشایی انتخاب شده است. مثل فیلم «گاو» که مربوط به دهه ۵۰ و موج نو سینمای ایران می شود. آن زمان خانم لاشایی با فیلمسازان در ارتباط بودند و بنابراین سعی کردیم زمینه ای هنری، بین المللی و ایرانی برای آثار وی در نظر بگیریم و در کنار آثار او به نمایش بگذاریم. بخشی دیگر از ویدیوها نیز از ساخته های خانم لاشایی است که سه چهار سال آخر عمرش را فقط در این زمینه فعالیت داشت.

این هنرمند معمار درباره تجربه همکاری با یک کیوریتور خارجی بیان کرد: تجربه بسیار خوبی بود و من نکات زیادی از آقای چلانت آموختم. متوجه شدم در خارج از ایران تمام نمایشگاه ها از شیوه کار او پیروی می کنند، یعنی نمایشگاه آثار یک هنرمند را با یک زندگینامه و بعد جزییات زندگی شخصی او کامل می کنند تا به این ترتیب شناخت بهتری از آثار او به مخاطب ارائه کنند.

جواهریان که تاکنون کیوریتور پنج نمایشگاه بوده است، درباره این تجربیات توضیح داد: اولین نمایشگاه من در همین موزه به مناسبت افتتاح آن برگزار شد که نمایشگاهی با عنوان « آغاز معماری صنعتی ایران» بود و آن را طراحی و چیدمان کردم. دومین نمایشگاه را با عنوان «باغ ایرانی» یازده سال پیش در همین موزه طراحی کردم و بعد از آن دو نمایشگاه از آثار عکاسان و فیلمسازان زن ایران در انگلستان برگزار کردم و این پنجمین نمایشگاهی است که طراحی و چیدمان آن را بر عهده داشته ام.

وی درباره سابقه سپردن نمایشگاه های ایرانی به کیوریتورهای خارجی بیان کرد: بعد از انقلاب چند نمایشگاه از آثار هنرمندان خارجی در همین موزه با کیوریتورهای خارجی برگزار شد ولی این اولین نمایشگاه یک هنرمند ایرانی است که با همکاری یک کیوریتور خارجی چیدمان می شود و تجربه بسیار خوبی برای من بود.

 جواهریان در پایان سخنانش تصریح کرد: کیوریتوری امروز در دانشگاه ها با عنوان «موزه داری» تدریس می شود، کیوریتوری به نظر من هم علم و هم هنر است و آرزو دارم که کیوریتورهای جوان ایران برای سایر هنرمندان مطرح کشورمان مثل ناصر عصار، ابوالقاسم سعیدی، محسن وزیری مقدم و ... که تاکنون چنین کاری برای آنها انجام نشده است، دست به کار شوند.

 فریار جواهریان متولد خراسان و بزرگ شده در فرانسه است. تحصیلات خود را در آمریکا و در دانشگاه های تگزاس در آستین، M.I.T  و  هاروارد به پایان رسانده است.

او علاوه بر طراحی نمایشگاه های مختلف، طراحی صحنۀ ۱۰ فیلم از داریوش مهرجویی (از اجاره نشین ها تا درخت گلابی) را بر عهده داشته است. مقالات متعددی در نشریات ایرانی و خارجی به چاپ رسانده و سخنرانی های متعددی را در دانشگاه های آکسفورد و کمبریج ارائه کرده است.