خبرگزاری مهر، گروه استانها - محمدحسین عابدی: بالغ بر یک دهه پیش برای نخستین بار مردم شاهرود و دامغان باخبر اجرای سیستم فاضلاب شهری توسط مسئولان وقت آب و فاضلاب شهری این شهرستان‌ها آشنا شدند اما با گذر حدود ۱۲سال همچنان تکمیل طرح فاضلاب شهری این شهرها در مرحله تصمیم سازی اداری مانده است.
شهرستان‌های شاهرود و دامغان دارای اقلیم گرم و خشک هستند و همین موضوع باعث شده است که کمبود منابع آب تبدیل به مشکلی همیشگی شود و این شهرها همواره در حال دست‌وپنجه نرم کردن با این معضل هستند اما این عامل، باعث نمی‌شود که مشکل نبود فاضلاب شهری به فراموشی سپرده شود، طرحی که یکی از نیازهای زندگی شهرنشینی به شمار می‌رود و تأخیر در اجرای آن برای مردم شاهرود و دامغان عادی شده است.
از سوی دیگر فاضلاب شهری در برخی موارد مانند پروژه مسکن مهر شهرستان دامغان به دامن طبیعت ریخته می‌شود و این مهم نگرانی بسیاری از فعالان زیست محیطی را نیز به همراه دارد.
وعده توخالی و لوله‌های پر از فاضلاب
سال‌هاست که ساکنان شاهرود و دامغان با وعده توخالی لوله‌های پر از فاضلاب روز را به شب می‌رسانند و شاید دراین‌بین خودمان هم مقصر هستیم چراکه سروکار بیشترمان با بخش نخست اداره آب و فاضلاب شهری یا اصطلاحاً اداره آب بوده است و حتی تا به امروز نیز اصطلاحاتی چون اداره آب، قبض آب ولوله آب تنها واژه‌های موجود دایره لغت‌هایمان در ارتباط با اداره آب و فاضلاب شهری و روستایی بوده است.
این تفکر غالب جامعه اما کار را برای مسئولان آب و فاضلاب شهری شاهرود و دامغان راحت کرده است چراکه سال‌به‌سال کسی حتی یادش هم نمی‌آید که این اداره دو وظیفه دارد نخست آب را به منازلمان برساند و سپس فاضلاب تولیدی‌مان را از منازلمان جمع‌آوری کند و البته اگر قرار باشد به این نحو در طبیعت رها شوند شاید همشهریان راضی به این امر نباشند.
و این شرایط ساکنان شاهرود و دامغان امروز را از داشتن نعمتی به نام فاضلاب شهری که کارکردهای بسیاری درزمینهٔ بهداشت، محیط‌زیست و ارتقاء خدمات شهری دارد، محروم کرده است و شاید همین روزهاست که مسئولان بر واژه فاضلاب حک‌شده در تابلوی اداره آب و فاضلاب شهری شاهرود و دامغان، آب بگیرند و آن را محو کنند.
فاضلاب شهری نیاز ضروری امروز جامعه
کارشناس بازنشسته اداره آب و فاضلاب شهرستان سمنان با اشاره به اینکه فاضلاب، نیاز ضروری زندگی شهرنشین امروزی است، می‌گوید: در صورت نبودن فاضلاب و دفع پساب‌های خانگی و شهری به‌صورت سنتی، فرسایش خاک، هدر رفت آب، به خطر افتادن بهداشت شهری، مهیا شدن بستر مناسب برای رشد حشرات موزی و به خطر افتادن سلامت محیط‌زیست شهری به‌راحتی رخ می‌دهد.
حبیب‌الله محمدی سابقه فاضلاب شهری را در ایران و خارج از کشور بسیار طولانی دانست و بیان داشت: همه ما در کتاب‌ها خوانده‌ایم که طاعون قرون‌وسطی اروپا از فاضلاب آغاز شد و در آن زمان غربی‌ها به فکر طراحی سیستم موسوم به اگو افتادند همچنین در کشور نیز نخستین بار بین سال‌های ۱۳۰۰ تا۱۳۰۲در تهران این طرح بیان و در سطحی محدود اجر شده بود.
وی افزود: حال اینکه پس از گذشت چند دهه چرا همه ساکنان شهرستان‌های شاهرود و دامغان با دارا بودن جمعیت ۲۷۰ و ۱۲۰هزارنفری همچنان از دارا بودن سیستم فاضلاب شهری محروم هستند، مسئولان می‌بایست به این سؤال پاسخ دهند چراکه فاضلاب شاهرود در سال۷۲ و دامغان در سال۷۹ در مرحله کلنگ زنی قرار گرفت.
۱۵درصد خانه‌های شاهرود فاضلاب شهری دارند
مدیرعامل آب و فاضلاب شهری شهرستان شاهرود بابیان اینکه پروژه فاضلاب شهری این شهر در سال۸۳ کلید خورده و بعد از ۱۱ سال همچنان ناتمام است، گفت: تنها ۱۵درصد از خانه‌های شاهرود فاضلاب شهری دارند.
ابراهیم باقری درباره آمار اتصال مشترکان آب شهری شاهرود به شبکه فاضلاب، توضیح داد: تعداد کل مشترکان آبی شاهرود ۶۴ هزار مشترک است که قریب به ۹ هزار مشترک به سیستم فاضلاب شهری متصل شده‌اند.
وی ادامه داد: تاکنون ۱۲ میلیارد تومان برای اجرای طرح فاضلاب شهری شاهرود اختصاص داده‌شده که به‌طور کامل این میزان هزینه شده است همچنین در سال جاری سه میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان برای اجرای فاز بعدی پروژه فاضلاب شهری در مناطق اولویت‌بندی شده شهرستان شاهرود پیش‌بینی می‌شود.
اعتبارات اجازه ادامه کار پروژه فاضلاب را نمی‌دهد
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شهری شاهرود با اشاره به کمبود اعتبارات در اجرای پروژه فاضلاب شهری گفت: به دلیل عدم وجود اعتبارات کافی، سیاست‌های شرکت آبفا به سمت استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی در قالب قراردادهای فاینانس سوق یافته است.
باقری افزود: در شهرستان شاهرود مسیرهای عبور فاضلاب شهری پیش‌بینی و اولویت‌بندی شده‌اند که در حال اخذ مجوزهای لازم از مراجع ذی‌ربط و شناسایی سرمایه‌گذار هستیم لذا امیدواریم روند پیشرفت پروژه بهتر شود.
وی با اشاره به کمبود آب در بخش کشاورزی شهرستان و به‌منظور کمک به تقویت سفره‌های آب زیرزمینی، هدف از فرایند تصفیه را استفاده مجدد از پساب در بخش کشاورزی دانست و بیان داشت: بر اساس اعتبارات پیش‌بینی‌شده و میزان اعتباری که هرسال برای تکمیل پروژه اختصاص می‌باید، طراحی‌های انجام‌شده برای اتصال فاضلاب‌های خانگی به فاضلاب شهری اولویت‌بندی می‌شود و با پیمانکاران برای انجام طرح قرارداد منعقد می‌شود.
فاضلاب دامغان به بخش خصوصی واگذار نشده است
مدیرعامل امور آب و فاضلاب شهری دامغان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن بیان اینکه تاکنون هشت میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان برای اجرای فاضلاب شهری این شهرستان هزینه شده است، گفت: در سال جاری نیز چهار میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان اعتبار به این پروژه اختصاص پیداکرده است.
علیرضا مطهری نژاد درباره پروژه فاضلاب شهری دامغان، توضیح داد: این پروژه در دو فاز شامل تکمیل تصفیه‌خانه و شبکه جمع‌آوری فاضلاب است که تاکنون اعتبار موردنیاز برای تکمیل تصفیه‌خانه و شبکه جمع‌آوری فاضلاب ۵۵ میلیارد تومان برآورد می‌شود.
وی افزود: یکی از مشکلات پروژه فاضلاب شهری دامغان این است که این طرح تاکنون به بخش خصوصی واگذار نشده و این مهم شاید یکی از دلایلی باشد که طرح فاضلاب دامغان تا این میزان به طول انجامیده است از سوی دیگر اما دلیل عدم واگذاری به بخش خصوصی را می‌توان در عدم تمایل ورود سرمایه‌گذار بخش خصوصی دانست چراکه امروز برخی سرمایه‌داران ترجیح می‌دهند پول‌های خود را به بانک‌ها بسپارند تا دچار ریسک ضرر نشوند.
افتتاح فاز نخست فاضلاب دامغان تا ۳ ماه دیگر
مدیرعامل آب و فاضلاب شهری دامغان همچنین با اشاره به میزان تولید پساب خانگی در دامغان، گفت: حدود ۷۰ درصد از آب مصرفی به فاضلاب تبدیل می‌شود و ازآنجایی‌که کشور با کمبود منابع آبی مواجه شده است، در طی سالیان گذشته شرکت‌های آب و فاضلاب درصدد بودند تا با ساخت تصفیه‌خانه به بخش صنعت و کشاورزی و همچنین تقویت سفره‌های آب زیرزمینی کمک کنند.
مطهری نژاد درباره مزایای اجرای این طرح نیز بیان داشت: در صورت اجرای کامل شبکه جمع‌آوری فاضلاب در دامغان، تصفیه‌خانه قادر به تولید دبی۴۰ لیتر بر ثانیه خواهد بود فاز نخست پروژه که شامل تکمیل حوضچه‌ی برکه ثابت و ساخت سازه‌های سی ویل است، تا سه ماه دیگر به اتمام می‌رسد.
وی همچنین در پاسخ به سؤال خبرنگار مهر که آیا به دلیل عدم آماده شدن تصفیه‌خانه دامغان، فاضلاب تولیدی مجتمع مسکن مهر در دشت رها می‌شوند، افزود: فعلاً این‌گونه است.
۱۳سال از اجرای فاضلاب دامغان می‌گذرد
مسئول بهره‌برداری از تصفیه‌خانه فاضلاب دامغان با اشاره به گذر ۱۳ سال از نخستین روز اجرای طرح فاضلاب شهری این شهرستان، گفت: از سال۸۸، کار مطالعات پروژه فاضلاب شهری دامغان آغاز و در سال۹۱، مراحل اجرایی آن آغازشده است اما متأسفانه همچنان دامغانی‌ها از داشتن فاضلاب شهری محروم هستند.
ابوالقاسم هنرمند در تشریح علل توقف پروژه فاضلاب دامغان، توضیح داد: به دلیل رکود و تورم، اعتبارات تخصیص داده‌شده جوابگوی پروژه نبوده و روند پیشرفت کار را با مشکل مواجه کرده است.
وی افزود: این پروژه سه مرحله‌ای بوده و هم‌اکنون مرحله بی‌هوازی آن در حال تکمیل است همچنین علاوه بر فاضلاب مسکن مهر، شهرک‌های بهارستان و سامان دامغان نیز قرار هست تحت پوشش قرار گیرند ولی هنوز به شبکه فاضلاب متصل نشده‌اند.
رها شدن فاضلاب در دشت خطر محیط زیستی دارد
کارشناس و فعال سمن‌های محیط زیستی استان سمنان هم در این گفتگو با اشاره به تخریب‌های فاضلاب در محیط‌های طبیعی، گفت: متأسفانه ورود فاضلاب به دشت‌ها باعث تخریب بسیاری از گونه‌های گیاهی می‌شود چراکه عوره و مواد شیمیایی موجود در شوینده‌ها برای بسیاری از گیاهان و حشرات ساکن محیط‌های طبیعی به‌مثابه نوعی سم عمل می‌کند.
فرشته اخیانی دراین‌باره ادامه می‌دهد: امروز شوینده‌ها و آلاینده‌ها در کنار موارد شیمیایی وارد طبیعتی می‌شوند که در آن‌گونه‌های گیاهی و جانوری وجود دارند لذا گربه‌سانان و سگ‌سانان قطعاً برای تأمین آب موردنیازشان به این اماکن مراجعه خواهند کرد و تصور اینکه مواد شیمیایی موجود در فاضلاب چه بر سر این موجودات می‌آورد بسیار سخت نیست.
وی افزود: نگاهی به روش‌های دفع فاضلاب و تسویه آن‌ها در شهرهای بزرگ می‌تواند الگوی مناسبی برای مسئولان آب و فاضلاب شهری شاهرود و به‌ویژه دامغان باشد چراکه باگذشت هرروز از ورود پساب به دامان طبیعت، یک روزبه خطر ویرانی آن نزدیک می‌شویم و دراین‌بین کدام مسئول می‌تواند بگوید که این فاضلاب برای محیط‌زیست مخرب نبوده و یا میزان آن قابل‌توجه نیست چراکه این سخن کاملاً خالی از اساس است.
پساب به چرخه مصرف بازگردد
مسئول سازمان مردم‌نهاد شاهوار زیست نیز درباره فاضلاب شاهرود، گفت: خاک شهرستان شاهرود به‌ویژه در مناطقی که امروزه موسوم به آسیاب محمدعلی است، نوعی خاک مرغوب محسوب می‌شود که مانند غربالی ویژه، کار تصفیه فاضلاب را به‌خوبی انجام می‌دهد اما این مهم بدان معنا نیست که باید از اهمیت فاضلاب شهری یا اکو غافل بمانیم.
سعید آقایان افزود: اما همه‌چیز تصفیه فاضلاب نیست بلکه مسئولان می‌بایست به دنبال راهی برای بازگرداندن پساب‌های خانگی به چرخه کشاورزی و مصرف باشند همچنین باید در نظر داشت که امروزه خشک‌سالی زیان‌های فراوانی به کشاورزی و زراعت در شهرستان‌های شاهرود و دامغان زده است.
وی درباره رها شدن فاضلاب در دامان طبیعت در شهرستان دامغان نیز بیان داشت: این کار می‌تواند آثار مخربی بر محیط‌زیست داشته باشد چراکه امروز زمین‌های محصورکننده شاهرود و دامغان زیستگاه گیاهان تاغ است که با شوینده‌های شیمیایی نمی‌توان آینده خوشی را برایشان متصور بود.
فاضلاب نیاز امروز امید به فردا
درنهایت باید گفت توقف پروژه‌های عمرانی به دلیل مشکلات اقتصادی حرف تازه‌ای نیست، گاه فرایند تکمیل یک طرح آن‌چنان به طول می‌انجامد و در دست‌اندازهای مالی قرار می‌گیرد که مشکلات جانبی زیادی به همراه می‌آورد و هزینه‌ای گزاف برجا می‌گذارد و ازاین‌رو می‌توان گفت پروژه‌های نیمه‌تمام، راه‌حل‌های یک مشکل هستند که خود به مشکل تازه‌ای تبدیل‌شده‌اند و نیازمند راه‌حلی دیگر.
به نظر می‌رسد پروژه تصفیه‌خانه فاضلاب نیز از این مقوله مستثنا نبوده و نیازمند تزریقات مالی است تا بتواند کار آیی لازم را داشته باشد و کمک شایانی به حل مشکل کم‌آبی کرده و تأثیر بسزایی بر بخش کشاورزی و صنعت بگذارد.
اما تخریب محیط‌زیست شهری و طبیعی، فاضلاب را از سایر پروژه‌های نیمه‌تمام شهری جدا می‌سازد شاید تأخیر در هر پروژه بتواند با اندکی تأخیر انجام شود اما هرروز رهاسازی فاضلاب در دشت و زیر منازل مسکونی‌مان، بدون هیچ قاعده و قانون خاص امری نیست که بتوان برایش دهه‌ها دندان بر جگر نهاد.
امید است در آینده نه‌چندان دور فاضلاب شهری شاهرود و دامغان از مجرای بروکراسی عبور کند و به مقصد برسد تا بتوانیم شاهد توقف ریزش پساب‌های شهری در دشت‌ها و درنهایت سلامتی محیط‌زیست باشیم.
نظر شما