بازدید جمعی از استادان چند کشور ازمؤسسه حکمت و فلسفه ایران

به گزارش خبرگزاری مهر، جمعی از استادان چند کشور که در دوره آموزشی کوتاه مدت جامعة المصطفی العالمیة نمایندگی تهران شرکت کرده‌اند، امروز ضمن بازدید از قسمت‌های مختلف مؤسسه با ریاست مؤسسه دیدار و گفتگو کردند. در ابتدای این بازدید که استادانی از کشورهای مالزی، اندونزی، کویت، لبنان و آلبانی حضور داشتند، دکتر خسروپناه، رییس مؤسسه پس از خوش‌آمد گویی به معرفی مؤسسه و فعالیت‌های مؤسسه پرداخت و اظهار داشت که حوزه فعالیت مؤسسه مشتمل بر علوم فلسفی، منطق، فلسفه اسلامی، فلسفه غرب، فلسفه شرق، عرفان، تصوف و ... به زبان‎‌های مختلف است.

وی همچنین از سابقه ۴۰ ساله مؤسسه خبر داد و گفت این مؤسسه به عنوان مرکزی که با همه مراکز فلسفی دیگر ارتباط دارد شناخته می‌شود و علاوه بر ارتباطات داخلی با مراکز فلسفی جهان نیر مرتبط است به طور مثال به همکاری با انجمن فلسفه ناپل، چاپ مجله مشترک به زبان انگلیسی و روسی، چاپ ۲۰ کتاب مشترک با دانشگاه برلین، ارتباط با دانشگاه شریف هدایت جاکارتا، ارتباط و برگزاری نشست با دانشگاه کاتولیک آمریکا با ۱۸ شعبه در کشور آمریکا و انجمن فلسفی ترکیه و تونس اشاره شد.

وی همچنین از راه اندازی دوره پست دکتری به خصوص برای استادان خارجی در زمینه فلسفه اسلامی در مؤسسه خبر داد و اظهار امیدواری کرد تا با انجام این کار بتوانیم ارتباط بیشتری با مراکز فلسفی جهان برقرار کنیم.

در ادامه بحث و تبادل نظر بین استادان، از دکتر خسروپناه در خصوص ارتباط بین عقل و عقلانیت سوال شد و ایشان در جواب گفتند عقل به معنی Reason و عقلانیت به معنی Rationality مطرح است و عقل به معنی عقل استدلالی از منطق و قیاس استفاده می‌کند  و این تعریف در فلسفه غرب، شرق، اسلامی و غیر اسلامی نیز وجود دارد.

عقلانیت هم به معنی عقل عملی و عقل ابزاری است و عقلی است که به عمل می انجامد. و در حکمت اسلامی، عقلانیت اسلامی نام دارد. و البته در غرب اقسام مختلف دارد ولی در اسلام حکمت واحد است و با عقل وحی واحد است.

عقلانیت نسبی در اسلام باطل و غیر معقول است:
وی در جواب سوال مقدار و میزان عقلانیت چیست گفت: عقلانیت نسبی در اسلام باطل است. و عقلانیت نسبی به معنای استدلال نیست و نه تنها امری باطل بلکه غیر معقول نیز هست. اما معیار صحت و بطلان عقلانیت عقل است و عقل بین تمام انسان‌ها مشترک است. و عقل صحیح به عقلانیت صحیح ختم می‌شود.

دکتر خسروپناه ادامه داد: کل عقلانیت به عقل صحیح منتهی نمی‌شود و مثلاً عقل شهوانی به عقلانیت شهوانی فاسد و مهلک می‌انجامد. در صورتی که عقلانیت خالص قطعاً به عقل صحیح منجر می‌شود.

رئیس مؤسسه در خصوص سوال مطرح شده درباره رابطه بین فلسفه اسلامی و فلسفه یونان و رم  اظهار داشت هر دانشی نزد بشر میراثی از گذشتگان است و به نوعی از آن بهره می‌برد. در مورد فلسفه اسلامی نیز همین‌طور است. فلسفه یونان هم از ایران و مصر باستان تاثیر پذیرفته همانطور که راسل و کاپلستون در کتاب‌های تاریخ فلسفه خود به این نکته معترفند.

بنابراین اشکالی ندارد که فیلسوفان مسلمان هم از فیلسوفان یونان و رم استفاده کنند. طبیعیات نیز از طبیعیات دوره یونان بهره برده و حکمت اشراق هم از حکمت خسروانی ایران باستان تاثیر گرفته است. در دوره معاصر هم عالمان و دانشمندان برای تولید علم و معرفت جدید از گذشتگان بهره می‌گیرند در نیتجه استفاده فلسفه اسلامی از فلسفه یونان نه تنها خطا نیست بلکه یک امتیاز است.

اما این نکته که فلسفه اسلامی با نصوص دینی مطابقت دارد یا خیر این خود یکی از دغدغه‌های مهم فلاسفه بوده که فلسفه آن‌ها مغایرتی با نصوص دینی نداشته باشد. البته بخشی از اشکال وارد شده به فلسفه متوجه متکلمان می‌باشد برای مثال غزالی و ابن تیمیه به دلیل عدم درک درست از آموزه‌های دینی و نفهمیدن فلسفه به این نتایج رسیده‌اند. همانطور که در کتاب تهافت التهافت ابن رشد جواب مسائل تهافت الفلاسفه غزالی را داده است. خطای ابن تیمیه هم این بوده که استدلال و قیاس منطقی را قبول نداشته و گاهی بین عقل و اخبار واحد به خبر واحد استناد کرده است.

پس از جلسه استادان خارجی از کتابخانه تخصصی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران بازدید کردند.