به گزارش خبرنگار مهر، چهارمین نشست از سلسله نشست‌های وهابیت با عنوان «نسبت میان وهابیت و جریان سلفی» پیش از ظهر امروزدوشنبه ۲۸ دی با سخنرانی دکتر احمد پاکتچی در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.
در این نشست که توسط پژوهشکده مطالعات دینی فرهنگ پژوهشگاه برگزار گردید، دكتر احمد پاکتچی، به بررسی میزان پایبندی وهابیت به اصول سلفی و مشترکات وهابیت و جریان سلفی معاصر تندرو پرداخت.
احمد پاکتچی در ابتدا گفت: شاید قبل از هر چیز دیگری باید تعریف نسبی ای درباره سلفی گراها بدهم. سلفی یعنی هر جریانی که به کردار و آموزه های سنت های نخستین اسلامی (خلفای صدر اسلام) اعتبار ویژه ای بخشد و راه نجات را بازگشت به تعالیم ناب نخستین آنها می داند. بازگشت به این اصول از لوازم و ملزمات سلفی گرایی است؛ این بازگشت برای آنها نوعی خلوص و بازگشت و پالایشی از بدعتهاست که ویژگی اصلی آنها است و از مشترکات جریانهای سلفی زیادی است که وجود دارند. به عبارتی اگر با تسامح بنگریم بسیاری از مسلمانان سلفی می گویند می خواهیم از اسلام ناب حضرت محمد(ص) و از آن چیزی که بر او نازل شده پیروی کنیم.
وی افزود: بدین معنی بازگشت به میراث ناب و بدون آلایش سنتها و رجوع به اسلام اولیه رویکرد این افراد است. بنابراین باید بین مفهوم سلفی گرایانه و سلفیه تفاوت قائل شد. زیرا بسیاری از مسلمانها تمایل به بازگشت به منشأ ناب اولیه اسلام را دارند اما در جریان سلفی گرایی نمی گنجند.
این استاد دانشگاه امام صادق(ع) ادامه داد: سلفی گرایان معتقد به نوعی اتصال به منبع اولیه اسلام هستند و مذاهبی که در طول این ۱۴۰۰ سال بعد از اسلام به وجود آمده را کنار می گذارند. آنها در نظر برای رسیدن به آمال و آرمانهای سلفی چنین مسئله ای را مطرح می کنند اما آیا واقعاً می شود مثلا کسی که حنفی است مذهب خود را در عمل کنار بگذارد و سنت های ملی، قومی و پایبندی به میراث گذشتگانشان را کنار بگذارد؟ این موردی است که سلفی گراها را از غیر سلفی ها متمایز می کند. شریعی هم به نوعی سلفی بود زیرا اسلام را از پیامبر و علی(ع) و قرآن می خواست و به دنبال کسانی که دین را تفسیر می کنند نمی رفت. سید جمال الدین اسد آبادی هم به نوعی سلفی گرا است. هرچند که خود را سلفی نداند اما داعیه بازگست به تعالیم ناب نخستین اسلام و التزام به آموزه ها و کردار سلفی و اعتبار دادن ویژه به آن و کنار گذاشتن سنت های نو پدید بعد از اسلام و مبارزه با بدعتها را داشت.
احمد پاکتچی تصریح کرد: بسیاری فکر می کنند سلفی گرایی از ابن تیمیه شروع می شود و سریع به محمدبن عبدالوهاب می پرند در حالیکه فاصله این دو ۴ قرن است یعنی از قرن ۸ تا ۱۲ هجری قمری که افراد سلفی بسیاری در جهان اسلام پیدا شدند که ما آنان را نادیده می انگاریم. در زمان ابن تیمیه و عبدالوهاب، استعمار نبود که داعیه مبارزه با استعمار سردهند. عبدالوهاب حتی با خلافت عثمانی ها مشکل داشت و می خواست اعراب را از سلطه عثمانی نجات دهد. اما سلفی گرایان کنونی داعیه احیای خلافت عثمانی را در ذهن می پرورانند که این مسئله مورد تناقض جدی این دو نحله است. سلفی ها خلیفه را جانشین خدا روی زمین می دانند و قیام بر علیه وی را گناه بزرگی می پندارند اما عبد الوهاب کوشید خلفای عثمانی را خلع کند و این چالشی میان وهابیت با سلفی های معاصر است.
وی افزود: فاصله بین نظر و عمل در سلفی گراهای نوین هم چالش برانگیز شده است. زیرا آنها از دشمن دور که قدرتهای غیر مسلمان هستند غافل می شوند و به دشمن نزدیک یعنی شیعیان و غیر سلفی ها می پردازند. سلفی گرایان فکر می کنند برترین دین دنیا را دارند اما به محض عملی کردن آن در مقام عمل با چالشهای زیادی مواجه می شوند. یکی همین همکاری با غیرمسلمانان و مشرکان و کافران است. تفکر سلفی گرایان معاصر، یک تفکر مدرن است که به دنبال این است که همه چیز را تغییر دهند یعنی فلک را سقف بشکافیم و طرحی نو دراندازیم. چالش دیگر آنها این است که از تکنولوژی های مدرن نهایت استفاده را می برند در حالی که سلفی اولیه حتی خود را از داشتن شبکه آب و برق و تلفن محروم می سازد. تفاوت جدی بین وهابیت و سلفی های مدرن در همین مسئله است. سلفی های مدرن ۳۰ جلد تفسیر قرآن دارند. از ابزارهای نوین برای ساختن فیلم و پخش افکارشان استفاده می کنند و تمرکز بر دشمن نزدیک دارند که تمامی اینها برخلاف سلفی گرایی اولیه است.
نظر شما