به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «ادبیات در جنگهای ایران و روس» به قلم هدایت‌الله بهبودی، ۲۴ سال پس از انتشار نخست، از سوی انتشارات سوره مهر تجدید چاپ میشود.
این کتاب حاصل پژوهشی است که بهبودی درباره آثار ادبی، شاعران و نویسندگانی انجام داده که در تاریخ جنگهای ایران و روسیه تولید شده و یا فعالیت داشته‌اند.
بهبودی در بخشی از مقدمه خود برای این کتاب می‌نویسد:
دو گروه عمده در میان طبقات مختلف مردم در مسئله جنگهای ایران و روس سهم بسزایی داشتند. كه یكی شاعران و دیگری عالمان دینی بودند.
با تشدید جنگهای ایران و روس، به ویژه در دوره دوم، رؤسای دین با صدور فتواهای متعدد، مردم ایران، به ویژه ساكنان سرزمین‌‌های قفقازی را به مقابله با تجاوز‌گری‌‌های روس موظف و تشویق می‌‌كردند. در این میان ملااحمد نراقی (شاعر مثنوی طاقدیس) و آقا سیدمحمّد مجاهد، دو تن از علمای معروف آن دوره، به دیدار فتحعلی شاه رفتند و لزوم دقت در جنگ با روس را یادآور شدند. سپس حركت‌‌های مختلفی از سوی سایر علمای دین انجام شد تا بدانجا كه مجموعه این فتواها و احكام شرعی روحانیان درباره مبارزه با لشكر روس میرزا عیسی قائم‌مقام فراهانی در كتابی موسوم به «احكام‌الجهاد و اسباب‌الرشاد» تدوین و منتشر كرد. ازآنجاكه مخاطب مجموعه فتواهای علمای دین عموم طبقات مردم بودند، نثری كه در نگارش این احكام به كار گرفته شد، بسیار ساده و روان بود. در این زمان بود كه نخستین بارقه‌‌های ورود ادبیات به میان طبقات مختلف مردم زده میشد.
افزون بر علما، شاعرانی نیز بودند كه با مطالعه اوضاع جامعه، بخشی از مطالب دواوین شعری خود را به مسئله جنگهای ایران و روس اختصاص دادند. این گروه از شاعران عمدتاً به گونه‌ای با دربار قاجار ارتباط داشتند. اهمیت كار این گروه از شاعران زمانی مشخص میشود كه بدانیم در این برهه از تاریخ ادبی ایران، بار دیگر مضامین تكراری و ملال آور ادبی همچون سخن از خال و خط معشوق تكرار میشد و شاعران، بازگشت به اسلوب قدما را سرلوحه كار خود قرار داده بودند. در این حال شاعرانی همچون فضل‌الله خاوری شیرازی، مجمر اصفهانی، قائم‌مقام فراهانی و میرزاتقی علی‌آبادی (صاحب دیوان) با انعكاس جنگهای ایران و روس در شعرهای خود و شرح دلاوری‌‌های سربازان ایرانی در ستیز با سپاهیان متجاوز روس، نخستین آجرهای بنای «ادبیات ضد استعماری» را بنیاد گذاشتند و بدین‌سان بود كه شعر ایران دوره قاجار، كه به وادی تقلید و ابتذال گراییده بود، جانی تازه گرفت و به میان مردم بازگشت.
بهبودی پیش از این درباره این دو کتاب به خبرنگار مهر گفته بود: این دو کتاب با نگاه و روشمندی تاریخی نوشته شده و بدون بازنگری بازچاپ خواهد شد. من به آنچه که در این دو کتاب اتفاق افتاده باور دارم و فکر نمی‌کنم نیازی به بازنگری در آنها باشد و علت تجدید چاپش نیز تنها این است که این دو کتاب مدت‌هاست در دسترس پژوهشگران و علاقه‌مندان نیست. تالیف این دو کتاب در واقع نتیجه تحقیقاتم در دوره دانشجویی بود و باید از استادانم ممنون باشمکه به انجام دادن این کار ترغیبم کردند تا بتوانم جریان‌های و شخصیت‌ها و افرادی که در این دو برهه تاریخی در حوزه ادبیات مشغول بودند را در این دو اثر واکاوی کنم و تا به نوعی غنی سازی در این زمینه برسیم.
انتشارات سوره مهر این کتاب را به تازگی به زیر چاپ برده و تا پیش از پایان سال جاری آن را منتشر خواهد کرد.
نظر شما