خبرگزاری مهر-گروه بین الملل: برجام شرایطی را برای ایران به وجود آورد تا رویکرد چند جانبه ای را در سیاست خارجی دنبال کند. این موضوع برای کشورهایی چون عربستان سعودی قابل تحمل نبود و این کشور را نگران افزایش نقش ایران در تحولات منطقه کرده است.
در همین رابطه برای تحلیل بهتر این جریان با پروفسور «پل پیلار» به گفتگو نشستیم. پیلار از اساتید دانشگاه «جرج تاون» بوده و در گذشته کارشناس و رئیس سابق بخش تحلیل عملیات سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) بود. متن این گفتگو به شرح زیر است:
*اهمیت سفر حسن روحانی، رییس جمهور ایران به ایتالیا و فرانسه در چیست؟
این سفر نشان دهنده یک تغییر اساسی به سمت روابط عادی اقتصادی و سیاسی بین ایران و اروپا است. در واقع این روابط عادی از رهگذر توافق هسته ای ایران میسر شده است. قراردادهای امضا شده در این سفر روابط ایران و اروپا را حداقل در بخش هایی به جایگاهی که پیش از تحریم های وجود داشت می برد.
بنابراین شاید مهمترین تأثیر این سفر برای حسن روحانی و همینطور برای ایران، این بود که به عموم مردم نشان داد توافق هسته ای دارای برخی تبعات واقعی بوده که می تواند به اقتصاد ایران کمک کند.
*برخی معتقد هستند که جهت گیری سیاست خارجی دولت روحانی به غرب بیشتر از شرق شده است. نظر شما در این خصوص چیست؟
احتمالا حسن روحانی در جستجوی روابط خارجی و روابط اقتصادی همه جانبه برای ایران است که ایران را قادر سازد که روابط تجاری با همه طرفهایی که خواهان آن است را ممکن سازد. روحانی نمی‌خواهد که ایران به یک قدرت خارجی وابسته باشد بنابراین گرایش همه جانبه در سیاست خارجی دولت روحانی نشان دهنده موفقیت ایران در خارج شدن از این انزوا است.
بنابراین اگر این مباحث نشان دهنده جهت گیری ایران به سمت غرب است علتش هم این است که سودآوری اقتصادی بیشتری در روابط با غرب برای ایران فراهم می شود.
*دلیل اصلی عربستان سعودی برای افزایش تنش با ایران چیست آیا دلیل این موضوع این است که ریاض تصور می‌کند که موازنه قدرت در خاورمیانه به سمت ایران سوق خواهد یافت؟
این تفکر و درک که با کاهش یافتن تحریمهای ایران موقعیت و موازنه قوای منطقه ای به نفع ایران تغییر خواهد کرد احتمالاً بخشی از تفکر عربستان سعودی در خصوص ایران بعد از برجام است. همچنین تغییر رهبری از سال گذشته به این سمت در عربستان سعودی نیز یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار بر این درک و فهم است. ملک سلمان و پسرش محمد بن سلمان رهیافت خصمانه تر و فعالتری در مقایسه با پادشاه قبلی عربستان، نسبت به مسائل منطقه ای اتخاذ کرده اند.
*دلایل احداث پایگاه نظامی ترکیه در قطر چیست؟ آیا نقش آفرینی ترکیه در سازوکارهای امنیتی خلیج فارس با چراغ سبز ناتو و آمریکا بوده است؟
ایالات متحده آمریکا علاقه مند است که دولتهای منطقه از جمله ترکیه نقش فعالتری در خاورمیانه ایفا کنند. ترجیح آمریکا در خصوص ترکیه این است که نقش فعالتری در سوریه ایفا کند تا در منطقه خلیج فارس.
ترکیه نیز دلائل خود را برای گسترش نفوذ در خاورمیانه دارد که این شامل خلیج فارس نیز می‌شود اما تصمیم گیرندگان آمریکایی احتمالا به جایگزینی ترکیه به عنوان جانشین ایالات متحده آمریکا در خلیج فارس فکر نمی کنند.
*برخی معتقد هستند حضور آمریکا ممکن است در منطقه خلیج فارس متعاقب سیاست «چرخش به آسیا» اعلامی توسط دولت اوباما کم رنگ تر شود. آیا شما با این تحلیل موافق هستید؟
بر خلاف سخنان پیشینی که درباره سیاست چرخش به آسیا ارائه شده، ایالات متحده آمریکا حضور قابل توجه خود را در خلیج فارس ادامه خواهد داد. این حضور برای بازداشتن و مهار ایران در منطقه خواهد بود.
در آینده دور ممکن است برنامه امنیتی در خلیج فارس با توجه به اینکه ایران نقش بزرگتری در همکاری با ایالات متحده بازی خواهد کرد، جمع آوری می شود اما برای اکنون شرایط سیاسی تهران و واشنگتن اجازه چنین حرکت هایی را در این نقطه خواهد داد.
اما در آینده دورتر ممکن است شاهد ترتیبات امنیت جمعی باشیم که در آن ایران نقش بیشتری در همکاری با آمریکا ایفا کند. اما در شرایط کنونی اوضاع سیاسی در واشنگتن و تهران اجازه گام برداشتن در این جهت را نمی دهد.
نظر شما