فاصله بين نسلي كانون خانواده را تهديد مي كند

به گزارش خبرنگار اجتماعي خبرگزاري مهر ، علم جامعه شناسي براي خانواده به عنوان كوچكترين و بنيادي ترين نهاد اجتماعي اهميت فراواني قائل مي شود. چرا كه خانواده در رشد شخصيت فردي و اجتماعي افراد در سنين مختلف بسيار موثر و پر اهميت است و جوامع هرچه بيشتر خود را به سمت بنيان گذاشتن كانون خانواده ها بر اساس اصول صحيح تربيتي سوق داده اند ، در رشد و بالندگي اعضاي خود موفقيت بيشتري كسب كرده اند.

اما بايد اذعان داشت با پيشرفتهاي بشر در زمينه هاي مختلف علمي و غير علمي ، اخلاقي و غير اخلاقي ، مسائل مبتلابه خانواده ها نيز پيچيده تر شده است. اگر 20 سال پيش عوامل تاثير گذار بر خانواده شهر نشين ايراني به گروه خويشاوندان ، همسايه ها ، مساجد ، يك يا 2 شبكه تلويزيوني و چند نشريه و كتاب محدود مي شد ، اكنون هزاران كانال ماهواره اي و پايگاه اينترنتي در حال تاثير گذاري بر خانواده ها است.

از سوي ديگر جوان بودن جامعه و شرايط اجتماعي و اقتصادي حاكم بر جامعه ايران ، بر پيچيده تر شدن شرايط خانواده افزوده است. در سالهاي نه چندان جوان در 13 - 14 سالگي وارد بازار كار مي شد و بلافاصله به سبب قدرت اقتصادي كه به دست مي آورد ، مشكل زيستي خودش را حل مي كرد و در جريان كار طاقت فرسا ، اوقات آزاد و فراغتي نداشت كه به آن بپردازد و با مستقل شدن به لحاظ اقتصادي از سوي جامعه به عنوان يك فرد بزرگسال پذيرفته مي شد اما در عصر حاضر با افزايش روز افزون درخواست تحصيل در دانشگاه ، بالا رفتن سن ازدواج ، كاهش تمايل به تشكيل زندگي مشترك و... شرايط جديدي را شكل داده است.

خانواده در گذشته حدود 9 كاركرد داشت كه به مرور اين وظايف را نهادهاي ديگر برعهده گرفته اند و امروز خانواده تنها به عنوان خوابگاه نقش ايفا مي كند.

دكتر غلامرضا عليزاده ، جامعه شناس در گفتگو با خبرنگار مهر ، در خصوص مشكلات پيش روي خانواده ايراني ، به كاهش فاصله زماني بين دو نسل از 25 سال به زير 10 سال اشاره كرد و گفت: امروزه با جنگلي از اطلاعات مواجه هستيم كه روز به روز رشد مي كند و منجر به تغييرات شگرف در ارتباطات و عدم درك متقابل مي شود.

وي با اشاره به بحث شكاف نسل ها به عنوان مهمترين معضل اجتماعي خانواده هاي شهري در شرايط كنوني ، افزود: خانواده در گذشته حدود 9 كاركرد داشت كه به مرور اين وظايف را نهادهاي ديگر برعهده گرفته اند و امروز خانواده تنها به عنوان خوابگاه نقش ايفاء مي كند.

به گفته استاد دانشگاه علامه طباطبائي ، مطالعاتي كه اخيرا انجام شده نشان مي دهد مدت زمان گفتگوي زوجين در شبانه روز به 17 دقيقه كاهش پيدا كرده است كه اغلب اين محاوره نيز گزارش مشكلات است.

عليزاده يادآور شد: كاهش تعامل بين اعضاي خانواده در اقشار متوسط به بالا به شدت در حال رشد است. به طوري كه در مقاطعي كه والدين و فرزندان كنار هم هستند باز جدا از يكديگر ، هركس به دنبال مسائل مورد علاقه خود مي رود.

وي درباره نتايج كاهش روابط بين اعضاي خانواده ها تصريح كرد: طبيعي است اين موضوع ، نقش خانواده در روند اثر بخشي و اثر گذاري بر روي فرزندان را به شدت كم كرده و در نتيجه مفاهمه و درك مشترك از مسائل در بين اعضاي خانواده كاهش پيدا كرده و منجر به ضعف در پيوستگي اعضاي خانواده مي شود.

عليزاده ادامه داد: در شرايط حاضر امكان مفاهمه و تعامل در خانواده كاهش پيدا كرده و اين موضوع باعث شده گروههاي مرجع به خارج از خانواده منتقل بشود و فرزندان ، ارزشها و هنجارهاي خود را از محيطهايي خارج از خانواده ها دريافت كنند. اين عامل باعث مي شود فضاي خانه با جو خارج از آن كاملا متفاوت شود و فرزندان دچار نوعي تناقض ارزشي گردند و به اين ترتيب نوعي دوگانگي در شخصيتها بروز مي كند و نوعي بي قاعدگي را موجب مي شود كه برهم خوردن آرامش درون خانواده ها تا حدودي مربوط به اين موضوع است.

وي در رابطه با پيامدهاي دراز مدت اين موضوع خاطر نشان كرد: در صورت ادامه روند كنوني ، با خانواده هايي مواجه مي شويم كه به نوعي دچار طلاق عاطفي هستند و تنها براي ضربه نخوردن فرزندان ، بدون هيچ نوع روابط عاطفي با هم زندگي كنند.

به گزارش مهر ، خانواده ايراني اكنون در معرض تهديدهاي جدي قرار گرفته و لازم است مسئولان بيش از پيش به مطالعات جامعه شناسانه با محوريت خانواده توجه كنند. دانشگاهها و صاحبان انديشه وارد اين حوزه شوند و با پژوهش و مطالعه در اين زمينه به ارائه راهكارهاي عملي بپردازند. 

بايد توجه داشت به رغم اينكه خانواده ايراني از ساز و كارهاي لازم براي استحكام در مقابل سيلاب عوارض جهاني شدن برخوردار است اما چنانچه نسبت به آن بي توجهي شود ، در نهايت خانواده رو به تضعيف و گسست پيش خواهد رفت.