"مكان" بسيط ترين مفهوم در فلسفه ورزي است

به گزارش خبرنگار مهر، در ادامه سلسله سخنراني هاي تابستاني مؤسسه پژوهشي حكمت و فلسفه ايران نشست "درباره مكان، پرسش بنيادين از جوهريت مكان" با حضور دكتر موسي ديباج استاد فلسفه عصر ديروز پنجشنبه 25 خرداد برگزار شد.

دكتر ديباج در اين مورد گفت : از شگفتي هاي جهان و انسان همين بس كه وجود انساني دستهاي خود را باز كرده، به اين سو و آن سو مي كشاند و خود را در مكان به نحوي مي يابد كه دستهاي وي را در دو طرف محاط كرده اند و گمان مي كند كه مكان همين اطراف اوست و از هيچ اصالتي برخوردار نيست.

وي افزود : همانگونه كه اين جهات موجود در بدن او كه به اعتبار نوعي انسان بسته است جهات را در مكان موجه مي سازد، مكان نيز بيرون از اين جهات و اعتبار جهات چيزي نيست و هر چه هست همين جهات است، مفروض بر آنكه جهات باشد و چنانچه اصالت داشته باشد و بس، مكان چيزي به غير از اعتبار جهات نيست.

دكتر ديباج در ادامه با اشاره به اين مطلب كه فيلسوفان در اين راه همچون ديگر همنوعان بشري خود هيچ بر اين تحقيق نيامدند كه آن اصل كه جهات را در جهان پذيرا مي گردد چيست گفت : حقيقت اين است كه اگر مكان براي اشياي مكاني امري عرضي و ذاتاً غير اصيل بود آن، به هنگام مشاهده اين اشياء و در مجال تجريبات مرئي ما از آنها چشم پوشيدني بود. در حالي كه يك مورد وجود ندارد كه ويژگي مكاني اشياي مكاني كه ما با آنها سر و كار داريم از اشياي قابل انتزاع باشد.

وي تصريح كرد : مكان است كه تصورات مرئي ما را از اشياء متعين مي سازد نه اينكه تصورات مرئي ما مكان را متعين سازد. تصور ما از اشيايي كه بر روي يكديگر قرار مي گيرند به رغم وضوح و روشني آن خود به خود فاصله ما را از اشياء بر ملا مي سازد.

دكتر ديباج همچنين بر اين نكته تأكيد كرد كه ما مكان را از طريق محض ساختن آن ساده نمي سازيم تا بدين صورت با ارائه تعريف ساده از آن، آن را براي يك دانش فيزيكي بيشتر قابل اتكا كنيم، گفت : مكان خود ساده است و نيازي به ساده سازي مفهومي ندارد. مكان بسيط ترين مفهومي است كه انسان مي تواند در فلسفيدن به آن اتكا كند، همچنان كه در حيات خويش به اتكا به آن تكيه مي كند.

وي افزود : انسان در زندگي اشياء را سر جاي خود مي يابد و چنانچه در حركت باشد به مسير حركت آنها در مكان اعتماد مي كند و چنانچه اموري را در فضا و مكان نمي يابد نيستي آنها را باور مي كند يا دست كم آنها را مجهول فرض مي كند. بر اين اساس مسير فلسفيدن درباره مكان نيز چيزي جر تأمل كردن و انديشيدن درباره همان مكان كه زيست مي كنيم نيست.